Ερντογάν, ο μέγας λογοκριτής

Πέρυσι, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέστη διεθνή κατακραυγή όταν αποφάσισε να μπλοκάρει το Twitter και το YouTube για να ελέγξει τη ζημιά που του είχαν προκαλέσει οι αποκαλύψεις για σκάνδαλα διαφθοράς. Τώρα, με αυτά τα δύο μέσα ανοιχτά και ελεύθερα, οι ακτιβιστές τα χρησιμοποιούν για να εκφράσουν νέες ανησυχίες για τη λογοκρισία που επιβάλλει στο Διαδίκτυο η Τουρκία του «σουλτάνου».

Μερικά από τα πιο δημοφιλή hashtags του κόσμου στο Twitter είναι στα τουρκικά. Πολλά από αυτά έχουν μια πολιτική χροιά: έτσι, δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι οποιαδήποτε απόπειρα ρύθμισης του Διαδικτύου προκαλεί οργή στην Τουρκία.

Θα μπλοκάρουν περιεχόμενο μέσα σε τέσσερις ώρες

Αρκετά από τα κορυφαία hashtags επιτίθενται τώρα στην κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) για ένα νομοσχέδιο που ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο και είναι έτοιμο να τεθεί σε ισχύ. Δίνει στους υπουργούς της τουρκικής κυβέρνησης την εξουσία να απαγορεύουν και να μπλοκάρουν μέσα σε τέσσερις ώρες κάθε περιεχόμενο του web που θεωρείται «απειλή για την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια υγεία ή ενδέχεται να προκαλέσει διατάραξη της δημόσιας τάξης ή ενθάρρυνση της εγκληματικότητας». Αν δεν συμμορφωθούν, οι πάροχοι περιεχομένου αντιμετωπίζουν βαρύ πρόστιμο ή φυλάκιση.

Πολλοί από εκείνους που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις για να μη γίνει εμπορικό κέντρο το Πάρκο Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη το 2013 –οι οποίες οργανώθηκαν σε μεγάλο βαθμό στα social media –καταγγέλλουν νέα επέλαση της κυβερνητικής λογοκρισίας. Οι επιδόσεις της Τουρκίας στον τομέα της ελευθερίας λόγου στο Internet είναι ήδη θλιβερές: η πρόσφατη Εκθεση Διαφάνειας του Twitter αποκάλυψε ότι το 90% όλων των tweets που λογοκρίθηκαν απαγορεύθηκαν κατόπιν αιτήματος από την τουρκική κυβέρνηση.

Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου κατέθεσε στο Twitter πέντε φορές περισσότερα αιτήματα «απόσυρσης περιεχομένου» από οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση στον κόσμο το δεύτερο εξάμηνο του 2014. Παράλληλα η Τουρκία του μεγάλου λογοκριτή Ερντογάν εξακολουθεί να κατέχει το θλιβερό ρεκόρ φυλακισμένων δημοσιογράφων, ενώ σε εκθέσεις ανεξάρτητων οργανισμών που αξιολογούν την ελευθερία έκφρασης χαρακτηρίζεται «μερικώς ελεύθερη». Αυτή τη στιγμή κατατάσσεται 154η από τις 180 χώρες στον Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα.

Ο Φίλιπ Μπένετ, διευθυντής του Κέντρου DeWitt Wallace για τα Μέσα Ενημέρωσης και τη Δημοκρατία, λέει στο BBC ότι η Τουρκία έχει αρχίσει να γίνεται «το κακό παράδειγμα μιας ανελεύθερης δημοκρατίας που επεκτείνει την επίθεση στην ελευθερία του Τύπου». Το θεωρεί μέρος ενός εξελισσόμενου μοντέλου κυβερνητικής λογοκρισίας του 21ου αιώνα –όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν θα είναι πλέον η ασταμάτητη, παγκόσμια δύναμη για την ελευθερία του λόγου, όπως χαιρετίστηκαν στην αρχή.

Αλλά γιατί γίνεται τώρα αυτή η νέα επίθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Ακτιβιστές τη συνδέουν με τις γενικές εκλογές τον Ιούνιο του 2015, στις οποίες ο πρόεδρος Ερντογάν στοχεύει σε μια αρκετά μεγάλη νίκη που θα του επιτρέψει να αλλάξει το Σύνταγμα.

Το κυβερνών κόμμα AKP έχει εμπλακεί σε έναν «βρώμικο πόλεμο» με τους οπαδούς του ισλαμιστή ιμάμη Φετχουλάχ Γκιουλέν, οι οποίοι βρίσκονται πίσω από πολλές «ευαίσθητες» διαρροές και αποκαλύψεις για τα κυβερνητικά σκάνδαλα που εξαπλώνονται ταχύτατα μέσω του Twitter και του Facebook.

Πολλοί κάθονται μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή τους κάθε βράδυ και περιμένουν ποια καινούργια ιστορία διαφθοράς και παρανομίας θα «προβληθεί» στα κανάλια του ΥouΤube.

Ποιες επιπτώσεις θα έχει ο νέος νόμος; Ο Ερκάν Σακά, ειδικός σε θέματα επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Bilgi, λέει ότι θα μειώσει τη δύναμη των φωνών της αντιπολίτευσης. «Θα δούμε περισσότερη ανωνυμία, που σημαίνει ότι τα σχόλια θα έχουν λιγότερο ειδικό βάρος» τονίζει.

Αλλά ο Ντενίζ Εργκουρέλ, μπλόγκερ και γενικός γραμματέας του ανεξάρτητου Συνδέσμου Μέσων Ενημέρωσης στην Κωνσταντινούπολη, λέει ότι οι χρήστες θα βρίσκουν πάντα νέες λύσεις για να παρακάμψουν τη λογοκρισία στο Διαδίκτυο. «Είναι η φύση του Internet. Δεν μπορείς να αποκλείσεις τελείως κάποια περιεχόμενα, το Internet δεν λειτουργεί όπως ο φυσικός κόσμος. Θα υπάρχουν πάντα παραθυράκια και τεχνικές για να αποφεύγεις τον έλεγχο». Εκτός αυτού, «η λογοκρισία είναι συχνά η καλύτερη διαφήμιση, καθώς όταν μπλοκάρονται συγκεκριμένα περιεχόμενα, προσελκύουν αμέσως το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης» τονίζει.