Το 1975 κυκλοφόρησε το βιβλίο του βρετανού φιλοσόφου Κόλιν Ράντφορντ (1935-2001) How Can We Be Moved By the Fate of Anna Karenina? (Πώς μπορούμε να συγκινηθούμε από τη μοίρα της Αννας Καρένινα;) ανοίγοντας μεγάλες συζητήσεις αν είναι αληθινή η συγκίνηση και γενικότερα αν είναι αληθινά τα συναισθήματα που προκαλούνται από τη λογοτεχνία και γενικότερα από την τέχνη. Η συζήτηση έλαβε μεγάλες διαστάσεις, κυρίως στον χώρο των φιλοσόφων της αναλυτικής φιλοσοφίας, όπου, σύμφωνα με το καρτεσιανό μοντέλο, λογική και συναίσθημα είναι διακριτές περιοχές.
Η αμερικανίδα συγγραφέας Σίρι Χούστβεντ, που διατηρεί την αναγνωρισιμότητά της και την αυτονομία της παρ’ όλο που είναι σύζυγος του πολύ διασημότερού της συγγραφέα Πολ Οστερ, επαναφέρει σε μια συνέντευξή της στην εφημερίδα Le Monde (28 Φεβρουαρίου 2015) το θέμα της συγκίνησης στη λογοτεχνία. Παθιασμένη με τις νευροεπιστήμες, τις οποίες μελετά συστηματικά, στηρίζεται σε αυτές για να επιχειρηματολογήσει υπέρ της αλήθειας της συγκίνησης και των συναισθημάτων όταν διαβάζουμε λογοτεχνία. «Ενας από τους λόγους που διαβάζουμε λογοτεχνία είναι γιατί μας επιτρέπει να συγκινηθούμε, ακόμη και να τρομάξουμε, αλλά μέσα σε ένα αισθητικό πλαίσιο που μας προστατεύει» λέει η Σίρι Χούστβεντ.
Η ίδια η Σίρι ως αναγνώστρια νιώθει φοβερές συγκινήσεις όταν διαβάζει –συγκινήσεις μεγάλης κλίμακας, από τη χαρά ως τη θλίψη. Το μόνο που δεν αντέχει είναι η κατάθλιψη. «Η τέχνη πρέπει να είναι μια μορφή υπέρβασης, ακόμη και αν ασχολείται με θέματα θλιβερά ή τραγικά» λέει. Και εδώ ερχόμαστε στη λογοτεχνία που παράγεται σήμερα γύρω από θέματα και προβλήματα της σύγχρονης ζωής όπως η κρίση, η ανεργία, τα ναρκωτικά, η βία, θέματα εξ ορισμού καταθλιπτικά. Το ερώτημα που εγείρεται λοιπόν είναι τι κάνουμε με αυτά τα θέματα. Η Σίρι Χούστβεντ δίνει μια απάντηση παραπέμποντας στον μεγάλο θεατράνθρωπο Πίτερ Μπρουκ που έλεγε ότι στο θέατρο αναζητεί πάντοτε την εγγύτητα του καθημερινού αλλά μέσα από την απόσταση του μύθου. Δεν έχουμε λόγο να διαφωνήσουμε. Και το επιβεβαιώνουμε αυτό σήμερα διαβάζοντας πρόσφατα έργα ελλήνων συγγραφέων για την κρίση όπου λογοτεχνικά δεν γίνεται τίποτα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
