Το Βήμα, The New York Times
Πρόσφατα είχα την ευκαιρία να επιβεβαιώσω, μέσω λυπηρών και αδιάψευστων στοιχείων, ότι ο Ηράκλειτος είχε δίκαιο όταν έλεγε ότι δεν μπορείς να μπεις στο ίδιο ποτάμι δύο φορές. Αμφιβάλλω, ωστόσο, ότι ο προσωκρατικός φιλόσοφος, όταν το έλεγε αυτό πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια, είχε κατά νου την οικολογική καταστροφή του πλανήτη, την άβυσσο στην οποία μας στέλνουν η απληστία και η ανικανότητά μας να αντιμετωπίσουμε την παγκόσμια υπερθέρμανση. Σκεφτόμουν τον Ηράκλειτο πρόσφατα, στη ταλαιπωρία του καυτού καλοκαιριού της Χιλής. Από τα πολλά μαγευτικά τοπία έξω από το Σαντιάγκο, πάντα μου άρεσε ιδιαίτερα το Καχόν ντελ Μάιπο, μία στενή κοιλάδα όπου ο ποταμός Μάιπο διαπερνά εδώ και εκατομμύρια χρόνια.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά σημεία στο φαράγγι είναι ένα καταρράκτης τον οποίο οι ντόπιοι αποκαλούν «Cascada de las animas», δηλαδή καταρράκτη των ψυχών. Οι αριέρος – ημιονηγοί – του έδωσαν αυτό το όνομα πριν από έναν αιώνα όταν, διασχίζοντας τα βουνά με τα κοπάδια τους, σταμάτησαν εκεί για να ξεδιψάσουν και είπαν ότι αντίκρισαν δυο ημιδιαφανείς παρθένες να χορεύουν πίσω από τον καταρράκτη ενώ ξωτικά χοροπηδούσαν τριγύρω. Περισσότερα από 40 χρόνια πριν, στη νιότη μας, η σύζυγός μου Ανχέλικα κι εγώ, κάναμε πεζοπορίες στους πρόποδες των Άνδεων και μια φορά καταφέραμε να φθάσουμε ως τους καταρράκτες. Αφού δεν είδαμε εκεί κανέναν άνθρωπο, πόσο μάλλον παρθένες ή ξωτικά, αποφάσισα να βουτήξω στα κρυστάλλινα, παγωμένα νερά από τα χιονισμένα βουνά.
Η Ανχέλικα πάντα πιο προσεκτική προτίμησε να πιει από αυτό το νερό. Πριν από μερικές ημέρες, επιστρέψαμε στο Καχόν ντελ Μάιπο και θελήσαμε να πάμε πάλι στον καταρράκτη. Αν και η Ανχέλικα αποφάσισε να μην μας ακολουθήσει, αυτή τη φορά είχα παρέα τον Πέδρο Σάντσες, τον γαμπρό μου, ο οποίος είχε πάει εκεί πριν μερικά χρόνια και επιβεβαίωσε το πόσο μαγικό μέρος ήταν. Αλλά δεν ήταν πια το ίδιο εύκολο να περπατήσουμε σε αυτά τα βουνά. Ο μόνος τρόπος για να δει κανείς τον καταρράκτη πια είναι μόνο μέσω μίας εκδρομής με ξεναγό. Αν και η εμπειρία του να περπατάμε σε αυτά τα μονοπάτια με κάποιον να εξηγεί συνέχεια τί βλέπουμε, μαζί με αρκετές άλλες οικογένειες με θορυβώδη παιδιά, δεν θύμιζε σε τίποτα την μοναχική εμπειρία που είχα βιώσει στο παρελθόν, το τοπίο εξακολουθούσε να είναι εντυπωσιακό. Και πάντα υπήρχε η αναμονή για τον όμορφο καταρράκτη που θα αντικρίζαμε. Αλλά απογοητευτήκαμε. Η στάθμη του νερού είχε μειωθεί δραστικά.
Το κολύμπι ούτως ή άλλως απαγορευόταν καθώς τα αντηλιακά και οι κρέμες των τουριστών μπορεί να μόλυναν τα καθαρά νερά. Ο γαμπρός μου έμεινε έκπληκτος που μέσα σε λίγα μόλις χρόνια η στάθμη μπορεί να είχε πέσει τόσο πολύ. Και άλλοι στην ομάδα που είχαν ξαναβρεθεί εκεί πριν από περίπου μία δεκαετία, εξέφρασαν την ίδια ανησυχία: ήταν προφανές ότι το χιόνι στις Άνδεις δεν ήταν αρκετό ώστε να δημιουργήσει τα νερά που θα έφθαναν στον καταρράκτη. Τα μάτια μου μπορούσαν να μετρήσουν, ακριβώς εκεί μπροστά μου, τις αδιαμφισβήτητες επιπτώσεις που έχει η παγκόσμια υπερθέρμανση στον πλανήτη μας. Αυτά δεν ήταν τα χειρότερα νέα. Τον καταρράκτη δεν στοίχειωναν πια ξωτικά ή καλοκάγαθα φαντάσματα παρθένων γυναικών αλλά ένα υδροηλεκτρικό φράγμα που κατασκευάζεται πιο πέρα για να παρέχει ενέργεια στους πολίτες και στις βιομηχανίες της Χιλής. Οι διαμαρτυρίες των ακτιβιστών και των κατοίκων του Καχόν ντελ Μάιπο δεν κατάφεραν να σταματήσουν αυτή την απειλή προς το φυσικό περιβάλλον.
