Μπράντλεϊ Κούπερ: «Οι ταινίες λειτουργούν θεραπευτικά για εμένα»

«Οταν πήγαμε στο Ραμπάτ, στο Μαρόκο, για να γυρίσουμε την εναρκτήρια σκηνή της ταινίας, ήταν η πρώτη φορά που έβλεπα πίσω από τη διόπτρα και δεν ήταν στο πλαίσιο κάποιας εκπαίδευσης» θυμάται ο Μπράντλεϊ Κούπερ. Ενα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο από τα γυρίσματα του «Ελεύθερου σκοπευτή». Ο 40χρονος πρωταγωνιστής του Χόλιγουντ με τα μπλε μάτια, στο νέο φιλμ του, σε σκηνοθεσία του Κλιντ Ιστγουντ, υποδύεται τον Κρις Κάιλ, τον «πιο φονικό» ελεύθερο σκοπευτή στην ιστορία του αμερικανικού στρατού. Ο Κούπερ συνεχίζει την αφήγησή του: «Αισθανόμουν το όπλο με τα πυρομαχικά και έβλεπα τους δύο ηθοποιούς από τη διόπτρα και το στομάχι μου σφίχτηκε. Εστρεψα το όπλο μακριά. Είπα “δεν μπορούμε να γυρίσουμε τη σκηνή με αυτούς εδώ”. Δεν μπορούσα να το κάνω, παρόλο που το τουφέκι δεν ήταν οπλισμένο. Κάπως έτσι, για μια στιγμή πήρα μια ιδέα από το τι περνάει ένας στρατιώτης».

Είναι αλήθεια ότι ο «Ελεύθερος σκοπευτής», λίγες ημέρες πριν από την πρεμιέρα του στις ελληνικές αίθουσες, χαρακτηρίζεται από μερίδα του Τύπου ως φαινόμενο. Η ταινία πολέμου απέσπασε έξι υποψηφιότητες για Οσκαρ –ανάμεσά τους και εκείνη της καλύτερης ταινίας. Απέδωσε τις περισσότερες εισπράξεις όλων των εποχών για ταινία που προβάλλεται τον Ιανουάριο στις ΗΠΑ, ύψους 90,2 εκατομμυρίων δολαρίων. Η πιο κοντινή «απόδοση» ήταν εκείνη του «Αβαταρ» του Τζέιμς Κάμερον, το οποίο έκανε εισπράξεις 68,5 εκατομμυρίων δολαρίων τον Ιανουάριο του 2010, προτού κάνει συνολικά εισπράξεις 760 εκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ και 2,8 δισεκατομμυρίων παγκοσμίως.

Το φιλμ αφηγείται την πραγματική ιστορία του Κρις Κάιλ, ενός αμερικανού ελεύθερου σκοπευτή ο οποίος απέκτησε το παρατσούκλι «Θρύλος». Βρέθηκε τέσσερις φορές στο Ιράκ, παρασημοφορήθηκε για την ανδρεία του και ο απολογισμός του περιλαμβάνει 160 επιβεβαιωμένες δολοφονίες. Αργότερα, ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι ο πραγματικός αριθμός είναι 255, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι οι περισσότερες. Ο Κάιλ αποστρατεύθηκε το 2009 και τελικώς πυροβολήθηκε σε πεδίο βολής στο Τέξας από τον Εντι Ρέι Ρουθ, έναν βετεράνο πεζοναύτη, ο οποίος έπασχε από διαταραχή μετατραυματικού στρες. Το φιλμ του Ιστγουντ ανακατεύει σκηνές από το πεδίο της μάχης με στιγμές της οικογενειακής ζωής του Κάιλ με τη σύζυγό του Τάνια (την υποδύεται η Σιένα Μίλερ) και τα δύο παιδιά τους.

«Δεν είναι μια ταινία για τον πόλεμο του Ιράκ, είναι μια ταινία για το τι περνάει κάποιος σαν τον Κρις, τα διλήμματα και ο τρόμος και η μάχη (εσωτερικά αλλά και με την οικογένειά του). Γι’ αυτά μιλάει η ταινία» σημειώνει ο Κούπερ.

Βεβαίως, καθώς το θέμα είναι λεπτό, και το ενδιαφέρον της αμερικανικής κοινής γνώμης για έναν πόλεμο όπου χάθηκαν πολλά από τα παιδιά της είναι ζωντανό.

Σε αντίθεση με πολλές άλλες ταινίες που είχαν ως θέμα τον πόλεμο στο Ιράκ, ο «Ελεύθερος σκοπευτής» σημείωσε επιτυχία στο box office, κάνοντας απόσβεση του προϋπολογισμού του, ύψους 60 εκατομμυρίων δολαρίων, στις πρώτες τρεις ημέρες προβολής του. Και προκάλεσε αντιδράσεις σχετικά με την πολιτική της τοποθέτηση. Η Τζέιν Φόντα (γνωστή στα 70s ως «Hanoi Jane», αφότου φωτογραφήθηκε με στρατιώτες του Λαϊκού Στρατού του Βιετνάμ) έγραψε στο Τwitter: «Μόλις είδα τον “Ελεύθερο σκοπευτή”. Δυνατό. Μια άλλη όψη του “Γυρισμού”. O Μπράντλεϊ Κούπερ ήταν συναρπαστικός. Μπράβο, Κλιντ Ιστγουντ». Ο «Γυρισμός» υπήρξε το δικό της σχόλιο πάνω στο θέμα του πολέμου, καθώς στην ταινία του 1978 συμμετέχει σε ερωτικό τρίγωνο με δύο βετεράνους του Βιετνάμ οι οποίοι πάσχουν από μετατραυματικό στρες.

Αντίθετα με τη Φόντα, πολλοί εξέλαβαν την ταινία ως πολεμοχαρή. Ο Σεθ Ρόγκεν, πρωταγωνιστής του «The Interview», της πολυσυζητημένης σάτιρας στον βορειοκορεάτη δικτάτορα Κιμ Γιονγκ Ουν, υπονόησε ότι το φιλμ παραπέμπει στη ναζιστική προπαγάνδα, συγκρίνοντάς το με μια σκηνή από το «Αδωξοι Μπάσταρδη» του Κουέντιν Ταραντίνο. Ο δημιουργός ακτιβιστικών ντοκιμαντέρ, Μάικλ Μουρ, υποστήριξε ότι οι ελεύθεροι σκοπευτές είναι «δειλοί, όχι ήρωες, πυροβολούν στην πλάτη», για να ξεσηκώσει την οργή του ρεπουμπλικανού πρώην προέδρου της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων, Νιουτ Γκίνγκριτς, ο οποίος απάντησε: «Ο Μάικλ Μουρ θα πρέπει να περάσει μερικές ημέρες με τους τζιχαντιστές. Μετά ίσως εκτιμήσει τον “Ελεύθερο σκοπευτή”». Στο μεταξύ, σύμφωνα με δημοσιεύματα, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, φέρεται να δάκρυσε στο τέλος της ταινίας, στην πρεμιέρα της στην Ουάσιγκτον.

Είναι τελικά ο «Ελεύθερος σκοπευτής» μια πολιτική ταινία; «Δεν θα έλεγα ότι είναι πολιτική ταινία» απαντά ο Μπράντλεϊ Κούπερ. «Είναι μια ταινία για έναν άνδρα, μια σπουδή στον χαρακτήρα του. Και είχαμε το προνόμιο να αφηγηθούμε την ιστορία αυτού του άνδρα. Προσπαθούμε να απεικονίσουμε ένα πρόσωπο, όχι μια ιδέα. Αυτή είναι μια πολύ επιβλητική ιστορία. Και αυτό είναι. Είναι πραγματικά απλή. Καθόλου διδακτική».

Μια ακόμη σημαντική παράμετρος στην ιστορία του «Ελεύθερου σκοπευτή» έχει το όνομα Κλιντ Ιστγουντ. Ο 84χρονος αμερικανός σκηνοθέτης, υποστηρικτής των Ρεπουμπλικανών, αλλά αναγνωρισμένος καθολικά για τη σπάνια κινηματογραφική γραφή του καθώς και για την ικανότητά του να αποτυπώνει τις σκιές στην αμερικανική ιδιοσυγκρασία, έμοιαζε εξαρχής ιδανική επιλογή. Ο Μπράντλεϊ Κούπερ, ο οποίος είναι και παραγωγός της ταινίας, δίνει κάποιες εξηγήσεις:

«Γιατί ήθελα να δουλέψω με τον Κλιντ Ιστγουντ; Ξέρεις, έχει σκηνοθετήσει το καλύτερο αμερικανικό φιλμ, τους “Ασυγχώρητους”. Είναι ένας από τους καλύτερους σκηνοθέτες της εποχής μας, του αιώνα. Και έχει καταφέρει να απεικονίσει τον αγώνα ενός άνδρα, από τους “Ασυγχώρητους” ως τα “Γράμματα από το Ιβο Τζίμα”, με έναν τρόπο που δεν το έχει κάνει κανένας άλλος σκηνοθέτης. Οπότε ήταν ο τέλειος σκηνοθέτης για αυτή την ταινία που είναι μια σπουδή πάνω σε έναν χαρακτήρα, παρουσιασμένη περίπου ως γουέστερν. Και ο ίδιος ο Κρις Κάιλ έχει πει ότι αν είχε επιλογή για το ποιος θα σκηνοθετούσε μια τέτοια ταινία, θα ήθελε τον Κλιντ Ιστγουντ».

Προκειμένου να γίνει, έστω και για τις λίγες εβδομάδες των γυρισμάτων ο Κρις Κάιλ, ο Κούπερ είχε μπροστά του περίπου δυόμισι μήνες προετοιμασίας. Και δεν επρόκειτο για εύκολη διαδικασία. Επρεπε να γίνει ένας ελεύθερος σκοπευτής των επίλεκτων ομάδων θαλάσσης αέρος και ξηράς του αμερικανικού ναυτικού (SEAL). «Επρεπε να επιλέξω με τι έπρεπε να εξοικειωθώ περισσότερο και εκείνο που αποφάσισα ήταν να εξοικειωθώ με τα τρία τουφέκια των ελεύθερων σκοπευτών, το Mark XI, το .338 Lapua και το .300 Win Mag, να αποκτήσω κάποια οικειότητα με το να τα χειρίζομαι. Επειδή αυτό παρακολουθείς στην ταινία, εκείνον με τα όπλα του» θυμάται ο Κούπερ. «Εστίασα στη νοοτροπία τού τι σημαίνει να είσαι ελεύθερος σκοπευτής, όχι τόσο στην εκπαίδευση ενός SEAL του αμερικανικού ναυτικού, την οποία θα μου άρεσε πολύ να έχω κάνει, αν τελικώς επιβίωνα ύστερα από αυτήν. Είχαμε μόνο δυόμισι μήνες και υποκατέστησα την εκπαίδευση με γυμναστική με βάρη, πράγμα που βεβαίως ωχριά μπροστά στο τι περνούν, αλλά τουλάχιστον μπορούσα να κατανοήσω αυτού του είδους τη συγκέντρωση και την αυτοθυσία».

Ο Μπράντλεϊ Κούπερ, γιος χρηματιστή και υπαλλήλου του τηλεοπτικού δικτύου NBC, γεννημένος και μεγαλωμένος στη Φιλαδέλφεια της Πενσιλβανίας, με σπουδές στην αγγλική λογοτεχνία και με καριέρα πρωταγωνιστή που απογειώθηκε με τον ρόλο του στην ανδρική κωμωδία «The Hangover» πλάι στον Ζακ Γαλιφιανάκη, σίγουρα δεν διαθέτει πολλά κοινά με έναν σκληραγωγημένο ελεύθερο σκοπευτή. Ωστόσο, η μαρτυρία της συμπρωταγωνίστριάς του, Σιένα Μίλερ, για την περίοδο των γυρισμάτων είναι κατατοπιστική: «Ηταν ο Κρις Κάιλ, αλήθεια. Και είναι τρομερό, επειδή έχουμε γίνει φίλοι πλέον, αλλά πραγματικά γνώρισα πρώτα τον Κρις και μετά τον Μπράντλεϊ και υπάρχει μια στιγμή, τρεισήμισι εβδομάδες μετά τα γυρίσματα που μου είπε “Γεια”. Και ήταν εκείνος. Επρεπε να μάθω από την αρχή το νέο πρόσωπο. Είχε ενσαρκώσει αυτόν τον άνδρα και ήταν απίστευτη η αφοσίωσή του».

Πόσο Κούπερ και πόσο Κάιλ ένιωθε ο ίδιος κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων; «Δεν υπήρχε κάτι από το οποίο ξεκουραζόμουν κάθε ημέρα γιατί είχα την αίσθηση μιας μακράς διαδικασίας. Δεν υπήρχε μεγάλη διαφορά όταν είχαμε γυρίσματα και όταν δεν είχαμε. Υπήρξε μια ημέρα που απλώς έμοιαζε σαν να έφυγε από μέσα μου ο Κρις, περίπου τρεισήμισι εβδομάδες μετά τα γυρίσματα. Ηταν μια δυσάρεστη ημέρα» λέει.

Πώς κύλησαν, αλήθεια, τα γυρίσματα; «Μάλλον θα με μισήσει που το λέω αυτό (ο Κλιντ Ιστγουντ), αλλά περάσαμε τόσες ωραίες στιγμές και γελάσαμε τόσο πολύ κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, πράγμα που προκαλεί έκπληξη δεδομένου του περιεχομένου της ταινίας. Αλλά γι’ αυτό πιστεύω “βγάζει” τόσες εκπληκτικές ερμηνείες από τους ηθοποιούς, τους κάνει να αισθάνονται άνετα. Ο Τζον Χιούστον, όταν τον είχαν ρωτήσει “Τι είναι εκείνο που σε κρατάει;”, είχε απαντήσει “Η περιέργεια”. Είναι τόσο περίεργος, είναι σαν μικρό παιδί» λέει ο Κούπερ.

O Μπράντλεϊ Κούπερ, υποψήφιος πλέον για Οσκαρ α’ ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του στον «Ελεύθερο σκοπευτή», μοιάζει να έχει εδραιωθεί στο Χόλιγουντ. Δεν είναι πια ο «εναλλακτικός» αστέρας, ο οποίος δεν διστάζει να δώσει συνεντεύξεις στα γαλλικά στην καναδική τηλεόραση, δεν είναι ο άπειρος παρουσιαστής της σειράς ντοκιμαντέρ «Globe Trekker», δεν είναι καν το πρόσωπο της ημέρας, όπως ήταν τα τρία χρόνια που διατηρούσε σχέση με τη Ρενέ Ζελβέγκερ. Είναι ένας πρωταγωνιστής. Τι τον κινητοποιεί; «Οι ταινίες λειτουργούν θεραπευτικά για εμένα. Οταν ήμουν παιδί, ο “Ανθρωπος ελέφαντας” ήταν μια ταινία που με επηρέασε με απόλυτο τρόπο στην απόφασή μου να γίνω ηθοποιός. Πάντοτε με έκανε να νιώθω ότι δεν είμαι μόνος μου. Γι’ αυτό κάνω ό,τι κάνω. Μου αρέσει τόσο πολύ η αφήγηση ιστοριών». l