Θουριγγία, το τέλος των ταμπού

Είναι πολιτικός ακροβάτης. Για να γίνει πρωθυπουργός της Θουριγγίας ο Μπόντο Ράμελο (ο πρώτος αριστερός πρωθυπουργός σε ένα γερμανικό κρατίδιο) έπρεπε να κάνει πάνω σε τεντωμένο σκοινί τις πιο απίστευτες πιρουέτες: Πρώτον, να απαρνηθεί την πολιτική χώρα καταγωγής του, την Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας DDR, με το χαρακτηρισμό «κράτος αδίκου» (Unrechtsstaat), δεύτερον, να αποδεχθεί το πρόγραμμα των κυβερνητικών συμμάχων του, των Σοσιαλδημοκρατών και των Πράσινων, και τρίτον, ως τέλειος μαζοχιστής, να δηλώσει, ότι επιθυμεί συνεργασία με τη νέα αξιωματική αντιπολίτευση, τους Χριστιανοδημοκράτες, που ακόμη και τώρα «πράκτορα ενός νέου υπαρκτού σοσιαλισμού» τον ανεβάζουν, «υποχείριο της Στάζι», της πρώην μυστικής υπηρεσίας της Ανατολικής Γερμανίας, τον κατεβάζουν.
Οι ακροβασίες πέτυχαν, ο Ράμελο κινδυνεύει όμως να γκρεμιστεί κάθε στιγμή από το σκοινί. Ο «κόκκινος-κόκκινος-πράσινος» συνασπισμός (από τα χρώματα των τριών κομμάτων) με επικεφαλής το κόμμα του, Die Linke (Αριστερά), διαθέτει μόνο μια ψήφο παραπάνω από την αντιπολίτευση στην κρατιδιακή Βουλή (46 από συνολικά 90), η οποία δεν είναι καν σίγουρη: Στην πρώτη ψηφοφορία για την εκλογή του Ράμελο ψήφισαν υπέρ του 45 βουλευτές, και μόνο στη δεύτερη επιτεύχθηκε η περιπόθητη πλειοψηφία.
Η κυβερνητική συνεργασία μεταξύ της Linke και των Σοσιαλδημοκρατών δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Στα κρατίδια της Ανατολικής Γερμανίας αποτελεί πλέον ρουτίνα, αν και ο πρωθυπουργός ήταν μέχρι τώρα πάντα ένας σοσιαλδημοκράτης. Στη Δυτική Γερμανία έχει ναυαγήσει βέβαια κάθε σχετική προσπάθεια. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα γι αυτό είναι η προσπάθεια της Αντρέα Υψηλάντη να γίνει πρωθυπουργός το 2008 στο κρατίδιο της Έσης με την ανοχή των βουλευτών της Linke. Η προσπάθεια απέτυχε, επειδή στην κρίσιμη ψηφοφορία στην τοπική Βουλή, τέσσερις σοσιαλδημοκράτες βουλευτές «αποστάτησαν» και ψήφισαν εναντίον της. Ο υποκινητής της «αποστασίας» ήταν κατά τα άλλα – όπως αποκάλυψε στον υπογράφοντα ο πρόσφατα αποθανών σοσιαλδημοκράτης βουλευτής και κάτοχος του εναλλακτικού βραβείου νόμπελ για τις εναλλακτικές ενέργειες Χέρμαν Σέερ – ο υποψήφιος καγκελάριος των Σοσιαλδημοκρατών στις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές Πέερ Στάινμπρουκ, ο οποίος ηγείτο της δεξιάς πτέρυγας του κόμματος.
Το νέο στοιχείο στη συνεργασία των δυο κομμάτων είναι λοιπόν, ότι για πρώτη φορά ο πρωθυπουργός προέρχεται από τη Linke. Αυτό την αναβαθμίζει πλήρως – στο μέλλον η εκλογή ενός αριστερού πρωθυπουργού από τους Σοσιαλδημοκράτες δεν θα ισοδυναμεί, όπως μέχρι τώρα, με το σπάσιμο ταμπού.
Η νέα «κανονικότητα» σε τοπικό επίπεδο δεν προδικάζει όμως, όπως έσπευσαν να προαναγγείλουν πολλοί αναλυτές, τη σύμπραξη σε ομοσπονδιακό. Αυτή θα την ήθελε πολύ, μεταξύ άλλων, και ο πρόεδρος των Σοσιαλδημοκρατών και αντικαγκελάριος Σίγκμαρ Γκάμπριελ, ο οποίος ξέρει, ότι χωρίς τις ψήφους της Linke δεν πρόκειται να στεφθεί καγκελάριος το 2017. Όμως οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για τη συνεργασία είναι κάθε άλλο παρά καλές. Κι αυτό για δυο λόγους:
Πρώτον, επειδή η Linke παραμένει στιγματισμένη από το παρελθόν, ως διάδοχος του κομμουνιστικού κόμματος της Ανατολικής Γερμανίας SED. H διαδοχή ήταν ηθελημένη: Το κόμμα του δημοκρατικού σοσιαλισμού PDS δήλωσε νομικός συνεχιστής του SED για να μην χάσει την τεράστια κινητή και ακίνητη περιουσία του. Η απόφαση γι αυτό λήφθηκε κατά τα άλλα το Δεκέμβριο του 1989 στο ιδρυτικό συνέδριο του PDS στο γήπεδο της Δυναμό (του ποδοσφαιρικού συλλόγου της Στάζι!) στο Ανατολικό Βερολίνο. Εις μάτην ζητούσε τότε ο περίφημος «αντιφρονών» Ρούντολφ Μπάρο την πλήρη διάλυση του SED, την «κομματική ανυπαρξία για 24 ώρες» και τη συγκρότηση αμέσως μετά νέου κόμματος – η φιλαργυρία αποδείχθηκε ισχυρότερη από την πολιτική αναγέννηση. Και μάταια επίσης δηλώνει σήμερα ο Όσκαρ Λαφονταίν, ότι η Linke αποτελεί ένα μοντέρνο σοσιαλιστικό κόμμα από ανατολικογερμανούς ανανήψαντες κομμουνιστές και δυτικογερμανούς σοσιαλδημοκράτες, το οποίο, έχοντας αποκηρύξει τον σταλινισμό, δεν έχει καμιά σχέση με τα παλιά. Το στίγμα της νομικής και οικονομικής συνέχειας με το SED παραμένει και βάζει φρένο σε τυχόν συμμετοχή της στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Και δεύτερον, επειδή τίποτα δεν δείχνει, ότι οι διαφορές μεταξύ των Σοσιαλδημοκρατών και της Linke σε θέματα εξωτερικής πολιτικής (ΝΑΤΟ, στρατιωτικές επεμβάσεις στο εξωτερικό, κλπ.) και όχι μόνο, θα γεφυρωθούν μέχρι το 2017. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της τελευταίας Γκρέγκορ Γκύζι δείχνει μεν πρόθυμος «να τα δώσει όλα», η μεγάλη πλειοψηφία του κόμματός του όμως δεν τον ακολουθεί. Και αυτό αποτελεί πρόσθετη τροχοπέδη στη συνεργασία με τους Σοσιαλδημοκράτες.
Από τον ίδιο το Ράμελο δεν θα πρέπει βέβαια να περιμένει κανείς πολλά: Τόσο η προϊστορία του, όσο και η τρέχουσα πολιτική του προϊδεάζουν, ότι δεν θα αλλάξει πολλά και δη επί το σοσιαλιστικότερο στη Θουριγγία. Το αντίθετο είναι μάλλον πιθανότερο: Ότι το «σύστημα» που θα διαχειρίζεται, θα αλλάξει τον ίδιο επί το λιγότερο σοσιαλιστικό. Από αυτή την άποψη, η επιτυχία της Linke στη Θουριγγία έχει μάλλον συμβολικό, όχι πολιτικό χαρακτήρα.
Παρόλα αυτά, η ίδια επιτυχία έχει γενικότερο σημαδιακό χαρακτήρα. Καταρχάς, επειδή δείχνει, ότι πολιτικές ανατροπές είναι δυνατές ακόμα και στις πιο συντηρητικές γωνιές της ισχυρότερης χώρας της ηπείρου μας. Και ύστερα, επειδή φέρνει τα πάνω κάτω στη συνεργασία Σοσιαλδημοκρατών-Αριστερών. Οι Αγγλοσάξονες έχουν λοιπόν δίκιο όταν λένε: «Αυτό που δεν είναι, μπορεί να γίνει» – στη Γερμανία και σε όλη την Ευρώπη.