Εβλεπαν την Ελλάδα σαν κόκκινο πανί. Την περίοδο 2010-2013 οι Γερμανοί εξεγείρονταν και μόνο στο άκουσμά της. Αυτό άλλαξε μόλις τους τελευταίους μήνες. «Εστω και αργά αντιλήφθηκαν ότι η μικρή αυτή χώρα δεν είναι ο κύριος υπαίτιος της κρίσης» εξηγεί ο Μάνφρεντ Γκίλνερ, διευθυντής του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Forsa στο Βερολίνο. «Η μήνη τους στρέφεται τώρα κατά των μεγάλων προβληματικών χωρών, όπως η Ιταλία και η Ισπανία».
Η στροφή συμπεριλαμβάνει και την αλλαγή της εικόνας τους για τους Ελληνες. Η άποψη ότι πρόκειται για τα «ούφο» της Ευρώπης και για «παρείσακτους» στην ευρωζώνη δεν είναι πλέον κυρίαρχη.
«Οι ειδικοί ιδίως έχουν πλέον μια πολύ πιο διαφοροποιημένη αντίληψη, που παίρνει υπόψη και τα μέτρα της ελληνικής κυβέρνησης για την καταπολέμηση της κρίσης, καθώς και τις θυσίες, στις οποίες υποβλήθηκαν οι Ελληνες» λέει ο ίδιος.
Η εικόνα πέρασε από πολλές φάσεις. Η πρώτη, αμέσως μετά το ξέσπασμα της κρίσης, την άνοιξη του 2010, ήταν και η χειρότερη: εκείνη των «κοινών απατεώνων στην ευρωπαϊκή φαμίλια» («Focus») που μπόρεσαν να μπουν στο ευρώ μόνο χάρη στην πλαστογράφηση των στοιχείων του ελληνικού προϋπολογισμού.
«Ηταν η εποχή που η Ανγκελα Μέρκελ δίσταζε ακόμη να δώσει το πράσινο φως για την παροχή βοήθειας στην Ελλάδα, κάτι που είχε δημιουργήσει πολιτικό κενό» λέει ο πρώην αρχισυντάκτης της «Frankfurter Rundschau» Βόλφγκανγκ Στορτς. «Το κενό αυτό εκμεταλλεύθηκε τότε η “Βild Zeitung” για να εξαπολύσει μια καμπάνια υπέρ της έξωσης των “φαλιρημένων Ελλήνων” από την ευρωζώνη». Μαζί με τον Χανς-Γιούργκεν Αρλτ ο κ. Στορτς δημοσίευσε στις αρχές του 2011 μια έρευνα για την καμπάνια, που έκανε μεγάλη αίσθηση στη Γερμανία.
Η «Bild Zeitung» δεν πέτυχε τον στόχο της επειδή η καγκελάριος είπε τελικά το «ναι» στο πρώτο πακέτο βοήθειας για την Ελλάδα. Ομως τα στερεότυπά της περί «σπάταλων» και «τεμπέληδων» Ελλήνων, που πίνουν το «αίμα» των γερμανών φορολογουμένων, έμειναν. Και συνέχισαν να σφραγίζουν σε μεγάλο βαθμό την εικόνα της Ελλάδας, όσο τουλάχιστον το Βερολίνο προωθούσε το «σχέδιο Β’» για την απομάκρυνση της χώρας από την ευρωζώνη.
Η εικόνα αυτή ανατράπηκε τον Οκτώβριο του 2012, αμέσως μετά τη δήλωση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στη Σιγκαπούρη ότι η «Ελλάδα δεν πρόκειται να χρεοκοπήσει» και ότι «θα μείνει στο ευρώ». Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. «Ηταν όπως το καλοκαίρι στην Ελλάδα, όταν τα τζιτζίκια σταματούν ξαφνικά το τιτίβισμά τους και για λίγη ώρα επέρχεται απόλυτη σιγή» αναπολεί έλληνας διπλωμάτης, που θέλει να μείνει ανώνυμος. «Ακριβώς έτσι έγινε και με τα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένης και της “Bild Zeitung”, που για μερικές εβδομάδες έφαγε τη γλώσσα της».
Ετσι άλλαξε και η μορφή της πολεμικής. Η πίεση για έξοδο αντικαταστήθηκε από την «απλή» καταγγελία των συνεχιζόμενων κακών κειμένων στην Ελλάδα και της «απροθυμίας» της Αθήνας να τηρήσει τις συμφωνίες με την τρόικα.
Επαιζαν τα μέσα ενημέρωσης το παιχνίδι της γερμανικής κυβέρνησης; «Οχι» βεβαιώνει ο κ. Στορτς. «Στη Γερμανία όμως είναι η κυβέρνηση που παίρνει τις στρατηγικές αποφάσεις. Τα μέσα ενημέρωσης αναγκάζονται να τις λαμβάνουν υπόψη τους».
Η εικόνα της Ελλάδας που έχει διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες, ιδίως μετά την επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος και την προβολή του ελληνικού «succes story» (ιστορία επιτυχίας) από τον Αντώνη Σαμαρά, είναι η εξής:
Στην πολιτική εμφανίζεται ιδιαίτερα «χλωμή». Τα κυβερνητικά στελέχη (Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες) αποφεύγουν να μιλήσουν για το «ελληνικό ζήτημα». Και μόνο αν ερωτηθούν σχετικά εκδηλώνουν την ικανοποίησή τους για τις «επιτυχίες» της Αθήνας, αφήνοντας παράλληλα ανοικτό το ενδεχόμενο ενός τρίτου πακέτου βοήθειας και τον διακανονισμό του χρέους. «Περιμένουμε το πόρισμα της τρόικας στις αρχές του φθινοπώρου» είναι η μόνιμη επωδός τους. Ανεπίσημα βέβαια εκφράζουν ανησυχία για τη σταθερότητα των επιτυχιών, καθώς και αμφιβολίες για το αν η Αθήνα θα μπορέσει να καλύψει μέσω των αγορών το χρηματοδοτικό κενό του 2014-2015.
Εξίσου «άτονοι» εμφανίζονται και οι κατά τα άλλα «λαλίστατοι» οικονομολόγοι. «Πρόκειται όντως για περίεργη σιωπή» δηλώνει ο Κρίστοφ Γκρόσε Στέφεν, στέλεχος του Γερμανικού Ιδρύματος Οικονομικών Ερευνών DIW στο Βερολίνο. «Μοιάζει μάλλον με σιγή πριν από την καταιγίδα εν όψει της συνεδρίασης του Eurogroup στα τέλη Αυγούστου και του πορίσματος της τρόικας». Η πρόσφατη πρόταση του ίδιου, να συνδεθεί το τοκοχρεολύσιο με το ύψος της οικονομικής ανάπτυξης στην Ελλάδα, δεν είχε μεγάλο απόηχο στη δημοσιότητα. Η πλειοψηφία των οικονομολόγων συνεχίζει πάντως να υποστηρίζει ότι χωρίς «κούρεμα» δεν γίνεται –το τεράστιο μέγεθος του χρέους δεν επιτρέπει άλλη λύση.
Ανάλογη είναι η κατάσταση στα μέσα ενημέρωσης. Στη θέση του πάλαι ποτέ καθημερινού «βομβαρδισμού» με ειδήσεις και σχόλια, έχουν μπει τα περιστασιακά ρεπορτάζ, που είναι συνήθως επικριτικά για την Αθήνα. Πρόσφατο παράδειγμα, άρθρο στην ιστοσελίδα του ραδιοτηλεοπτικού σταθμού RTL, στο οποίο γίνεται λόγος για «χειροτέρευση» της κατάστασης στη χώρα, όχι για βελτίωση.
«Ο πολύς κόσμος δεν έχει πλέον σαφή εικόνα της Ελλάδας» συμπεραίνει ο κ. Γκίλνερ. «Εξαίρεση αποτελούν οι ειδικοί».
Σχετικά με τον ρόλο του Τύπου στη διαμόρφωση της εικόνας της Ελλάδας, οι απόψεις των ειδικών είναι πάντως διχασμένες. «Η “Bild Zeitung” επηρεάζει το πολύ το 15% του κοινού» λέει ο ανθρωπολόγος Κλάους Λέγκεβι. «Τα υπόλοιπα μέσα προσπαθούν να δώσουν μια λίγο ή πολύ αντικειμενική εικόνα της χώρας». Το πρόβλημα δεν είναι τα ποσοστά, αντιτείνει ο κ. Στορτς. Η «Bild Zeitung», προσθέτει, δεν είναι μόνο μέσο ενημέρωσης, αλλά και μέσο για καμπάνιες, που δημιουργούν νέα πολιτικά δεδομένα. «Υπερβολές» απαντά ο κ. Γκίλνερ. «Οι αναγνώστες της εφημερίδας, κυρίως Σοσιαλδημοκράτες, δεν είναι βλάκες και δεν συμμετέχουν σε καμπάνιες».
Συμμετέχουν όμως στην αναπαραγωγή των προκαταλήψεων. Και αυτό θα συνεχίσει να επηρεάζει αρνητικά την εικόνα των Ελλήνων στη Γερμανία.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
