Στην πιο κρίσιμη στιγμή για το μέλλον της ελληνικής γεωργίας έγινε η αλλαγή φρουράς στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Τυχαίο; Τίποτε δεν είναι τυχαίο στην πολιτική. H ΝΔ έδωσε μάχη μέχρις… εσχάτων για να έχει στη δική της ευθύνη το μοίρασμα των 20 δισεκατομμυρίων της νέας ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική 2014-2020) από το 2015 και το πέτυχε. Γαλάζια… χέρια θα διαχειριστούν τελικά τις πολυπόθητες επιδοτήσεις και, όπως λένε οι κακές γλώσσες, θα κατευθυνθούν στις περιοχές όπου οι αγρότες «μαύρισαν» τη ΝΔ –στις βλέψεις τους είναι ο επαναπατρισμός ψήφων σε Θεσσαλία και Ηπειρο.
Και αυτό την ώρα που ο Εθνικός Φάκελος, ο οποίος ετοιμάστηκε από την ομάδα του απερχόμενου υπουργού κ. Αθανάσιου Τσαυτάρη και αφορά το μοίρασμα των κονδυλίων της νέας ΚΑΠ, έχει εδώ και ημέρες σταλεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ), καθώς αύριο Δευτέρα στο Λουξεμβούργο, στο συμβούλιο των υπουργών Γεωργίας, θα συζητηθούν οι τελευταίες λεπτομέρειες. Και σε αυτή τη συνάντηση ο κ. Τσαυτάρης θα είναι παρών.
Εκεί θα φανεί σε ποιο μήκος κύματος θα κινηθεί η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου και θα υπάρξουν οι πρώτες ενδείξεις για το αν ο νέος υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Γεώργιος Καρασμάνης θα προβεί σε αλλαγές των προτάσεων του Εθνικού Φακέλου και προς ποια κατεύθυνση. Οι στενές προθεσμίες της ΕΕ τού δίνουν περιθώριο για παρεμβάσεις όσον αφορά το μοίρασμα των δικαιωμάτων ως την 1η Αυγούστου. Από εκεί και πέρα η Ευρωπαϊκή Ενωση θα έχει ένα εξάμηνο να αποφασίσει για το μέλλον των Εθνικών Φακέλων που θα έχουν στείλει τα 28 κράτη-μέλη.
Δίκαιη κατανομή των επιδοτήσεων
Το κεντρικό σκεπτικό της πρότασης Τσαυτάρη ήταν να δοθεί τέλος στους «αγρότες του καναπέ» και να συνδεθούν οι ενισχύσεις τόσο με την πραγματική παραγωγή ώστε να καταλήγουν αποκλειστικά σε εκείνους που παράγουν όσο και με τα συστήματα ποιότητας που θα χρησιμοποιούν.
Ενα από τα βασικά εργαλεία που δίνει η νέα ΚΑΠ σε κάθε κράτος-μέλος προκειμένου να μοιράσει τα κονδύλια είναι το δικαίωμα να διαιρέσει την έκτασή του σε περιφέρειες και να κατανείμει σε αυτές τον Εθνικό Φάκελο.
Η πρόταση της Ελλάδας έχει λάβει υπόψη την υφιστάμενη κατάσταση και τις μελλοντικές εξελίξεις και προτείνει τη διαίρεση σε τρεις περιφέρειες με βάση τον κύριο τύπο των αγροτικών συστημάτων: βοσκότοπους, γεωργικές εκτάσεις πολυετών καλλιεργειών και γεωργικές εκτάσεις ετησίων καλλιεργειών.
Ο διαχωρισμός αυτός έγινε ώστε να είναι συμβατός τόσο με το παραγωγικό δυναμικό των εκτάσεων όσο και με την αξία της γης. Θεωρήθηκε ωστόσο ότι έτσι θα στηριχθεί και η ελληνική κτηνοτροφία, η οποία βιώνεισοβαρά προβλήματα ρευστότητας, προτού μπει η χώρα μας στην «κάμινο» της οικονομικής ύφεσης.
Οι αξίες και η παραγωγικότητα των γαιών διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Οι βοσκότοποι της Ελλάδας στην πλειονότητά τους (95%) είναι φτωχά, μη παραγωγικά εδάφη, δημόσιες εκτάσεις που ενοικιάζονται στους κτηνοτρόφους προς χαμηλό αντίτιμο. Αντίθετα, οι αρόσιμες εκτάσεις των μονοετών καλλιεργειών και των πολυετών καλλιεργειών είναι ιδιόκτητες μεγαλύτερης παραγωγικότητας και με υψηλότερη αξία ενοικίου.
Ο διαχωρισμός τους σε τρεις ξεχωριστές περιφέρειες, σύμφωνα με την προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, θα οδηγούσε σε μια πιο δίκαιη κατανομή των επιδοτήσεων. Επειδή ωστόσο ο ορισμός της «δίκαιης κατανομής» χωράει πολλές ερμηνείες, η περιφερειοποίηση του Εθνικού Φακέλου ενδέχεται να είναι το βασικό σημείο που θα «πειράξει» η νέα ηγεσία προκειμένου να γίνει διαφορετική κατανομή των κονδυλίων.
Τα κονδύλια και οι δικαιούχοι
Οι εθνικές επιλογές για το πλαίσιο που αφορά τις άμεσες ενισχύσεις της περιόδου 2014-2020 δίνουν έμφαση στους «ενεργούς γεωργούς».Πρόκειται για τους αγρότες που παράγουν, εφόσον οι άμεσες ενισχύσεις αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 5% των συνολικών εσόδων τους.
Για όσους η γεωργία δεν αποτελεί κύρια δραστηριότητα θα θεωρούνται «ενεργοί» εφόσον αντλούν τουλάχιστον το ένα τρίτο των εσόδων τους από τη γεωργική δραστηριότητα. Αυτομάτως ενεργοί γεωργοί θα θεωρούνται όσοι λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις ως 4.000 ευρώ τον χρόνο.
Επίσης προτείνεται δέσμευση 2% του Εθνικού Φακέλου για τη δημιουργία εθνικού αποθέματος δικαιωμάτων τα οποία θα καλύπτουν τους νεοεισερχομένους στη γεωργική δραστηριότητα, οι οποίοι αυξάνονται κάθε χρόνο εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.
3,5 δισ. ευρώ για τη γεωργία
Το «πρασίνισμα» των καλλιεργειών –με αγρανάπαυση και αμειψισπορά –αποτελεί βασική προϋπόθεση για την είσπραξη του συνόλου της άμεσης ενίσχυσης. Το 30% του εθνικού δημοσιονομικού φακέλου θα δίνεται μόνο σε όσους τηρούν πρακτικές οι οποίες ωφελούν το κλίμα και το περιβάλλον. Αν οι πρακτικές αυτές δεν εφαρμόζονται, τα πρόστιμα για τους γεωργούς θα υπερβαίνουν το 50% της συνολικής ενίσχυσης.
Υπολογίζεται ότι οι έλληνες αγρότες με το «πρασίνισμα» θα ενισχυθούν με περίπου 3,5 εκατ. ευρώ την εξαετία 2015-2020, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Θα πρέπει παραγωγοί με εκμεταλλεύσεις άνω των 100 στρεμμάτων να έχουν τουλάχιστον δύο διαφορετικές καλλιέργειες, με την κύρια να μην υπερβαίνει το 75% της έκτασης.
Σε εκμεταλλεύσεις άνω των 150 στρεμμάτων θα πρέπει να διατηρείται μια έκταση (5% της συνολικής) με φυσικά στοιχεία (θάμνους, δένδρα, λίμνες, αναβαθμίδες, φυσική βλάστηση κτλ.) ή ακαλλιέργητη γη.
Ενα δισ. ευρώ για ενισχύσεις
Οι συνδεδεμένες ενισχύσεις (συνδεδεμένες με μια συγκεκριμένη παραγωγική διεργασία) αναμένεται να φτάσουν το 1 δισ. ευρώ ως το 2020 και θα καλύψουν τους κτηνοτρόφους που δεν δηλώνουν βοσκότοπο και άλλους παραγωγούς οι οποίοι ως σήμερα δεν είχαν δικαιώματα. Η Ελλάδα προτείνει οι συνδεδεμένες ενισχύσεις να ανέλθουν στο 7% του Εθνικού Φακέλου και ένα επιπλέον 2% να κατανεμηθεί σε όσους παράγουν ψυχανθή προκειμένου να παραχθούν φθηνές ζωοτροφές.
Οι νέοι αγρότες προτείνεται να υποστηριχθούν με περίπου 42.000.000 ευρώ κατ’ έτος (ή συνολικά 240 εκατ. ευρώ) με στόχο την ανανέωση του γεωργικού πληθυσμού που έχει ανάγκη η ελληνική ύπαιθρος.
Αφορά γεωργούς κάτω των 40 ετών, στους οποίους θα δοθεί το 2% του Εθνικού Φακέλου, το οποίο υπολογίζεται ότι θα καλύψει περίπου 880.000 στρέμματα.
Επίσης προτείνεται η ενίσχυση περιοχών με φυσικούς περιορισμούς προκειμένου να αναπληρωθεί το εισόδημα των εκμεταλλεύσεων που βρίσκονται εκεί, οι οποίες καταγράφουν απώλειες μεγαλύτερες από 40% των άμεσων ενισχύσεων το 2015 σε σχέση με το 2010.
Σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές εκτιμάται ότι θα κατευθυνθούν περίπου 360 εκατ. ευρώ.
Συνολικά η Ελλάδα έχει διασφαλίσει 15,4 δισ. ευρώ για άμεσες ενισχύσεις (Πυλώνας Ι της ΚΑΠ) και το ποσό των 4,2 δισ. ευρώ για διαρθρωτικές και αναπτυξιακές δράσεις (Πυλώνας ΙΙ ). Ολα αυτά, βέβαια, με την προϋπόθεση ότι ο Εθνικός Φάκελος δεν θα αλλάξει.
Η τροπολογία του νέου υπουργού – Επιστροφή στο παρελθόν;
Τη διεύρυνση των ασφαλιζόμενων κινδύνων, όπως π.χ. η ακαρπία εξαιτίας δυσμενών καιρικών συνθηκών στις δενδρώδεις καλλιέργειες, και μάλιστα αναδρομικά από τις αρχές του 2013, είχε προτείνει τον περασμένο Οκτώβριο ο νέος υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Γιώργος Καρασμάνης ως επικεφαλής 52 βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας. Μάλιστα, στο σχέδιο νόμου που είχε καταθέσει με τη μορφή τροπολογίαςπροωθούσε επέκταση και πρόσθετων καλύψεων στη φυτική, ζωική και αλιευτική παραγωγή.
Οι ρυθμίσεις πρότειναν ο ΕΛΓΑ (Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων) να ενισχυθεί και από το πρόγραμμα της Αγροτικής Ανάπτυξης, δηλαδή από τα κονδύλια του δεύτερου πυλώνα της ΚΑΠ, τα οποία προορίζονται για την πολύπαθη αγροτική έρευνα και την καινοτομία. Ωστόσο, όπως αναφέρουν στελέχη του υπουργείου, αυτή η αντίληψη μπορεί εύκολα να… διολισθήσει. Οπως εξηγούν, υπάρχει ο κίνδυνος να «επιδοτούνται» υπό τη μορφή αποζημιώσεων και πάλι οι αγρότες του καναπέ.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
