Επειτα από δύο δεκαετίες κατασκευαστικής φρενίτιδας και διαρκούς ανόδου των τιμών των ακινήτων σε ολόκληρη την κινεζική επικράτεια, μια από τις μακροβιότερες «bull markets» της σύγχρονης οικονομικής ιστορίας μοιάζει να φθάνει στον τερματισμό της, γράφει ο ανταποκριτής των «New York Times» στο Πεκίνο Κιθ Μπράντσερ. Οντως, την περασμένη Τρίτη η κινεζική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι τον Απρίλιο τα νέα σπίτια που θεμελιώθηκαν ήταν κατά 25% λιγότερα συγκριτικά με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι. Επίσης, τα τετραγωνικά μέτρα κατοικίας που μεταβιβάστηκαν σε άλλους ιδιοκτήτες ήταν τον περασμένο μήνα κατά 16% λιγότερα συγκριτικά με τον Απρίλιο του 2013. Αλλά και οι τιμές τόσο των νεόδμητων όσο και των παλαιότερων σπιτιών υποχώρησαν.
Είναι αλήθεια ότι δεν μπορούσε να συνεχιστεί επ’ άπειρον η τρελή κούρσα των ακινήτων στην Κίνα –καμιά κούρσα τιμών δεν μπορεί να διατηρηθεί επ’ άπειρον, άλλωστε, αυτή είναι μια νομοτέλεια που περιγράφεται με τη θεωρία των οικονομικών κύκλων και οι θεωρίες περί «αειφόρου αναπτύξεως» και άλλων τέτοιων ωραίων δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να συσκοτίζουν το μέλλον προς όφελος των επιτηδείων που θα προλάβουν να πουλήσουν εγκαίρως. Εν πάση περιπτώσει, η φούσκα των ακινήτων δεν είναι δυνατόν να συνεχίσει να φουσκώνει στην Κίνα.
Ανυπόφορα δάνεια
Προ ολίγων ετών οι ειδικοί είχαν υπολογίσει ότι αν ένα νιόπαντρο ζευγάρι Κινέζων αγόραζε με δάνειο ένα σπίτι στα 25 χρόνια του, θα έπρεπε να εργάζεται (να εργάζονται αμφότεροι οι σύζυγοι) ως τα 75 του για να το ξεπληρώσει. Εξυπακούεται ότι το ζευγάρι καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του θα ανήκε στη μεσαία τάξη και δεν θα κέρδιζε το λαχείο ή δεν θα «έπιανε την καλή». Διότι σε αυτό ακριβώς στηρίζεται τα τελευταία (πολλά) χρόνια η ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων στη χώρα, κυρίως στο Πεκίνο και στις μεγάλες παραθαλάσσιες πόλεις των ανατολικών επαρχιών: στην κινεζοποίηση του αμερικανικού ονείρου.
Εδώ και χρόνια οι οικονομικοί αναλυτές διαπιστώνουν ότι η κινεζική φούσκα των ακινήτων έχει προσλάβει τεράστιες διαστάσεις και εκφράζουν την ανησυχία τους για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν η φούσκα αυτή έσκαγε απότομα. Διότι οι οικονομικές επιπτώσεις από μια ενδεχόμενη κατάρρευση της αγοράς ακινήτων (κατασκευαστικής δραστηριότητας και τιμών) θα είχε ανατρεπτικές επιπτώσεις στην κινεζική οικονομία. Αρκεί να σκεφθεί κανείς ότι οι κατασκευές κατοικιών –προσοχή, ακινήτων μόνο για κατοικία, όχι για γραφεία, καταστήματα ή άλλες χρήσεις –συνεισφέρουν κατά το ένα ένατο στη διαμόρφωση του ΑΕΠ της Κίνας.
Κρατική παρέμβαση
Σε αντίθεση με την αμερικανική κυβέρνηση, την Κεντρική Τράπεζα (Fed) και άλλες ρυθμιστικές αρχές, που δεν παρενέβησαν για το σταδιακό ξεφούσκωμα της φούσκας των ακινήτων στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα η φούσκα να σκάσει με την αφορμή της subprime market (ενυπόθηκα δάνεια υψηλού ρίσκου) και η αγορά ακινήτων να καταρρεύσει το 2008, οι κινεζικές αρχές προσπαθούν εδώ και χρόνια να προκαλέσουν μια ελεγχόμενη εκτόνωση των ανοδικών πιέσεων στην αγορά. Τα μέτρα που έλαβαν για να επαναφέρουν τις τιμές σε υποφερτά για τους αγοραστές επίπεδα ήταν η επιβολή υψηλότερων επιτοκίων για την αγορά δεύτερης κατοικίας, η απαγόρευση της αγοράς τρίτης κατοικίας και εσχάτως η παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας για τη διαμόρφωση των επιτοκίων για στεγαστικά δάνεια σε αρκετά υψηλότερο επίπεδο από εκείνο του πληθωρισμού.
Οι πρώτες ενδείξεις είναι αναμφίβολα ενθαρρυντικές. Η κινεζική φούσκα των ακινήτων φαίνεται πως αρχίζει να ξεφουσκώνει με ελεγχόμενο τρόπο. Το ερώτημα, ωστόσο, για τις επιπτώσεις του ξεφουσκώματος στην κινεζική οικονομία –και δη στο τραπεζικό σύστημα της χώρας –παραμένει επίκαιρο. Διότι οι κατασκευαστές έχουν αρχίσει να καθυστερούν την ανάπτυξη των νέων σχεδίων τους και καθυστερούν την αποπεράτωση όσων βρίσκονται εν εξελίξει με αποτελέσματα ήδη ορατά στην απασχόληση και επίσης σε ορισμένους τομείς, όπως είναι ο χαλυβουργικός.
Υποχώρησαν οι δείκτες
Τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν, άλλωστε, την περασμένη Τρίτη και αφορούν τον μήνα Απρίλιο έδειξαν υποχώρηση του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής, πάγωμα της παραγωγής χάλυβα και τσιμέντου και νέα επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των λιανικών πωλήσεων –ειδικότερα για τον κλάδο επίπλου τα στοιχεία έδειξαν πάγωμα της αγοράς, καθώς πολύ λιγότερες οικογένειες πλέον μετακομίζουν σε νέο σπίτι. Θα αντισταθμιστούν οι απώλειες εθνικού εισοδήματος και απασχόλησης από την αύξηση των κυβερνητικών δαπανών για δημόσια έργα;
Τις εξελίξεις αυτές θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι οικονομίες της Δύσης και να φροντίσουν ώστε να τονώσουν την εσωτερική τους κατανάλωση. Μιλάμε για χώρες που επαναπαύονται στις εξαγωγές τους στην Κίνα και εκμεταλλεύονται την καταναλωτική λαιμαργία των νεοφώτιστων στον καπιταλισμό και τις πιστώσεις Κινέζων για να κάνουν οι ίδιες επίδειξη λιτής, μετρημένης και δημοσιονομικά ενάρετης διαβίωσης.
Θα στείλουν τους πλούσιους στο Χονγκ Κονγκ;
Ο Σου Χούα είναι ένας επιτυχηµένος µεσίτης στο Σέντσεν. Η περυσινή χρονιά ήταν η καλύτερη γι’ αυτόν. Πέτυχε ρεκόρ συµβολαίων και εισέπραξε ρεκόρ προµηθειών. Ωστόσο, ο απεσταλµένος των «Times» της Νέας Υόρκης τον βρήκε στις αρχές του Μαΐου να κάθεται άπραγος σε ένα έρηµο από κόσµο γραφείο. Είχε το βλέµµα καρφωµένο στα βουβά τηλέφωνα που βρίσκονταν µπροστά του. Υπολογίζει την κάµψη της αγοράς στο 50% εφέτος. Και εκείνο που τον ανησυχεί περισσότερο είναι ότι δεν βλέπει στον ορίζοντα κάποιους καλούς οιωνούς, µια ένδειξη ότι θα τερµατιστούν οι αναβροχιές.
Ο Σου Χούα είναι ένας επιτυχηµένος µεσίτης στο Σέντσεν. Η περυσινή χρονιά ήταν η καλύτερη γι’ αυτόν. Πέτυχε ρεκόρ συµβολαίων και εισέπραξε ρεκόρ προµηθειών. Ωστόσο, ο απεσταλµένος των «Times» της Νέας Υόρκης τον βρήκε στις αρχές του Μαΐου να κάθεται άπραγος σε ένα έρηµο από κόσµο γραφείο. Είχε το βλέµµα καρφωµένο στα βουβά τηλέφωνα που βρίσκονταν µπροστά του. Υπολογίζει την κάµψη της αγοράς στο 50% εφέτος. Και εκείνο που τον ανησυχεί περισσότερο είναι ότι δεν βλέπει στον ορίζοντα κάποιους καλούς οιωνούς, µια ένδειξη ότι θα τερµατιστούν οι αναβροχιές.
Κάποιος ρεαλιστής θα τον πληροφορούσε, ασφαλώς, ότι μόλις τώρα αρχίζει η «διόρθωση» της αγοράς. Και ένας κυνικός θα του έλεγε ότι με μια λογική διαχείριση θα έπρεπε να έχει μαζέψει τα τελευταία χρόνια τα χρήματα όχι μόνο της ζωής του αλλά και των ζωών των παιδιών και των εγγονών του. Δεν ξέρουμε τα κουμάντα που έχει κάνει ο Σου Χούα. Φαίνεται, πάντως, να μη συμβιβάζεται με τη συρρίκνωση του κύκλου εργασιών του. «Δεν βλέπω να έχω και πολλές επιλογές. Αν συνεχίσουν να πέφτουν οι δουλειές ίσως σκεφτώ να αρχίσω να πουλάω ασφαλιστικά συμβόλαια» λέει.
Πιθανόν η λύση για τον κινέζο μεσίτη να έρθει από εκεί που εδώ και δεκαετίες δίνονται όλες οι λύσεις στην Κίνα: από τη νομενκλατούρα. Διότι η νομενκλατούρα θα διαπιστώσει σύντομα ότι η απαγόρευση της απόκτησης τρίτης κατοικίας θα στρέψει τις οικονομίες των οικονομικά εύρωστων νοικοκυριών της ηπειρωτικής χώρας σε επενδύσεις στο Χονγκ Κονγκ. Και η νομενκλατούρα δεν είναι χαζή. Θα αφήσει τους πλούσιους να στηρίξουν το real estate της ηπειρωτικής Κίνας.
Δεν κοκκινίζουν τα δάνεια
Οι Κινέζοι δεν έχουν πιστωτική κουλτούρα. Δεν έχουν μάθει να ζουν επί πιστώσει. Φυσικά και εκμεταλλεύονται την πιστωτική άνοιξη των τελευταίων δύο δεκαετιών. Αλλά δεν εγκατέλειψαν την πατροπαράδοτη συνήθεια της αποταμίευσης. Η παράδοση αυτή είναι και η δικλίδα ασφαλείας του κινεζικού τραπεζικού συστήματος. Τι κι αν διπλασιάστηκαν οι τιμές των ακινήτων την τελευταία πενταετία;
Οι Κινέζοι δεν έχουν πιστωτική κουλτούρα. Δεν έχουν μάθει να ζουν επί πιστώσει. Φυσικά και εκμεταλλεύονται την πιστωτική άνοιξη των τελευταίων δύο δεκαετιών. Αλλά δεν εγκατέλειψαν την πατροπαράδοτη συνήθεια της αποταμίευσης. Η παράδοση αυτή είναι και η δικλίδα ασφαλείας του κινεζικού τραπεζικού συστήματος. Τι κι αν διπλασιάστηκαν οι τιμές των ακινήτων την τελευταία πενταετία;
Τι και αν αυξήθηκε από το 20% στο 40% (ή και υψηλότερα) το κόστος αποπληρωμής ενός στεγαστικού δανείου ως ποσοστό επί του οικογενειακού προϋπολογισμού των Κινέζων; Λέγεται ότι τα μισά από όσα βγάζουν τα βάζουν στην άκρη. Μιλάμε για το άκρον άωτον των Αμερικανών, που ξεκοκαλίζουν ό,τι κερδίζουν, σαν να μην υπάρχει αύριο. Οι αμερικανικές τράπεζες κατέρρευσαν το 2008 διότι περίμεναν να λάβουν από τους μη έχοντες. Οι κινεζικές ξέρουν ότι οι πελάτες τους… έχουν τον τρόπο τους.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
