Ο Ευάγγελος Βενιζέλος ήταν ανέκαθεν χαρισματικός στη διαμόρφωση στρατηγικών. Ωστόσο, το «δίλημμα της Ελιάς», δηλαδή η πρόθεση του προέδρου του ΠαΣοΚ να αποχωρήσει από την κυβέρνηση εάν η Ελιά σημειώσει χαμηλά ποσοστά στις εκλογές, αποτελεί μάλλον μια ατυχή στρατηγική επιλογή. Η θεωρία παιγνίων δείχνει το γιατί.
Η θεωρία παιγνίων εστιάζει στην αλληλεξάρτηση των αποφάσεων των παικτών και ειδικά στο πώς η απόφαση εκάστου παίκτη επηρεάζει τους υπόλοιπους. Το Game Τheory λαμβάνει ως δεδομένο ότι μοναδικός σκοπός κάθε παίκτη είναι να μεγιστοποιήσει τη δική του απόδοση ή να ελαχιστοποιήσει τις δικές του πιθανές ζημιές. Υπό το πρίσμα αυτό, η θεωρία παιγνίων έχει αναδειχθεί πολύτιμη στην ανάλυση στρατηγικών σύγκρουσης και συνεργασίας, σε πεδία όπως η οικονομία, οι επιχειρήσεις και η πολιτική.
Ενα από τα γνωστά παίγνια του Game Τheory είναι το «δίλημμα του φυλακισμένου». Κατά την άποψη του γράφοντος, το σχετικό παίγνιο προσφέρεται για την ανάλυση περιπτώσεων όπως η δικομματική κυβέρνηση ΝΔ – ΠαΣοΚ, όπου δύο κόμματα είναι «καταδικασμένα» να συμπράξουν προκειμένου να διατηρηθούν στην εξουσία και να διατηρήσουν την εσωτερική συνοχή τους.
Το «δίλημμα του φυλακισμένου» προβλέπει τα εξής: Δύο ύποπτοι για ένα έγκλημα τοποθετούνται σε ξεχωριστά κελιά και τους δίνονται δύο επιλογές, είτε να ομολογήσουν το έγκλημα είτε να αρνηθούν ότι αναμείχθηκαν σε αυτό.
* Αν και οι δύο ομολογήσουν, τότε καταδικάζονται σε τρία χρόνια φυλάκιση.
* Αν ο ένας ομολογήσει και ο άλλος αρνηθεί τις κατηγορίες, τότε αυτός που θα ομολογήσει αφήνεται ελεύθερος και χρησιμοποιείται ως μάρτυρας κατηγορίας για εκείνον που δεν ομολόγησε το έγκλημα και καταδικάζεται σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση.
* Αν και οι δύο αρνηθούν τις κατηγορίες, τότε καταδικάζονται σε έναν χρόνο φυλάκιση.
Προσαρμόζοντας το «δίλημμα του φυλακισμένου» στα ελληνικά πολιτικά πράγματα και λαμβάνοντας ως δεδομένη τη δήλωση του κ. Βενιζέλου ότι το ΠαΣοΚ είναι «συστατικό της κυβέρνησης και πυλώνας της σταθερότητας», καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως μοναδική λύση για το ΠαΣοΚ, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών, είναι να επιλέξει την άρνηση των κατηγοριών (και όχι την ομολογία ενοχής) και να μοιραστεί το «μίνιμουμ» της ποινής μαζί με τη ΝΔ.
Σύμφωνα με τη θεωρία των παιγνίων, ο παίκτης που θα ομολογήσει πρώτος θα έχει το μεγαλύτερο όφελος, ανεξάρτητα από το τι θα πράξει ο άλλος. Αυτό ισχύει για την περίπτωση των βουλευτών του ΠαΣοΚ και της Νέας Δημοκρατίας που εγκαίρως το 2012 αντιλήφθηκαν το παίγνιο και έγιναν μάρτυρες κατηγορίας των πρώην κομμάτων τους. Αυτοί κόμισαν οφέλη τα οποία δεν μπορούν σήμερα να κομίσουν οι συνάδελφοί τους που παρέμειναν στο ΠαΣοΚ (ισχύει λιγότερο για τη ΝΔ).
Η ανάλυση αυτή δείχνει ότι η μοίρα των δύο «κατηγορουμένων» είναι κοινή και ότι ο συσχετισμός δυνάμεων, και κυρίως η ανάγκη για ελαχιστοποίηση των ζημιών τους (κανένα από τα δύο κόμματα δεν μπορεί να προσδοκά ότι θα κερδίσει εν μέσω κρίσης), τους επιβάλλει τη σύμπραξη. Ειδικά στις σημερινές συνθήκες, που το πολιτικό σκηνικό είναι διαμορφωμένο ως προς τους αντίπαλους πόλους, η ευελιξία των κινήσεων του ΠαΣοΚ φαίνεται να είναι ιδιαίτερα περιορισμένη.
Τι θα γίνει, όμως, στην περίπτωση που το ΠαΣοΚ αποχωρήσει από την κυβέρνηση; Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε κανείς να πει με σχετική βεβαιότητα ότι οι παραδεχόμενοι το «έγκλημα» απλώς θα πάνε «στα σπίτια τους», αναμένοντας να περάσει ο χρόνος, και η κοινή γνώμη να ξεχάσει ότι συμμετείχαν κάποτε σε αυτό. Εάν το σενάριο αυτό επιβεβαιωθεί, θα καταδειχθεί ότι το «δίλημμα της Ελιάς» δεν αποτέλεσε μια στρατηγική επιλογή, αλλά συνειδητοποιημένη απόφαση.
Για τα πολιτικά παίγνια των ελλήνων πολιτικών και την πολιτική παιδεία των Ελλήνων ο Μάριος Πλωρίτης έγραφε στο «Βήμα της Κυριακής» πριν από δέκα χρόνια (24.10.2004) τα εξής: «Μα πόσους αιώνες ακόμα θα πρέπει να μπουσουλάμε ώσπου να μάθουμε την αλφαβήτα της δημόσιας ζωής και ν’ ανδρωθούμε; Ή, πάλι, φταίει η ανικανότητά μας να διδασκόμαστε από τ’ αμέτρητα παθήματά μας, που είναι κι αυτή μια ανωριμότητα, μια έλλειψη ιστορικής μνήμης και πολιτικής παιδείας… Ισως να φταίνε όλα αυτά μαζί, παράλληλα και επάλληλα, που κάνουν τους Ελληνες “αεί παίδες”, και αεί παιδευόμενους και αλληλοπαιδευόμενους…». Προσυπογράφουμε.
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino τo Σάββατο 17 Μαΐου 2014
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
