Το Βήμα – The New York Times
Ετυχε να επισκεφθώ τόσο το Κίεβο όσο και το Ανόι τις τελευταίες εβδομάδες και προέκυψε μία εξαιρετικά αποκαλυπτική εμπειρία. Η Ουκρανία είναι μία μεσαία δύναμη που βρίσκεται δίπλα σε μία γιγάντια αρκούδα, ενώ το Βιετνάμ είναι μία μεσαία δύναμη που βρίσκεται δίπλα σε μία γιγάντια τίγρη. Η Ουκρανία προσπαθεί να αντιμετωπίσει μία Ρωσία σε παρακμή που ψάχνει την αξιοπρέπειά της σε όλα τα λάθος σημεία – όπως στην Κριμαία – και το Βιετνάμ προσπαθεί να αντιμετωπίσει μία Κίνα σε άνοδο που ψάχνει για πετρέλαιο σε όλα τα λάθος σημεία – όπως στα χωρικά ύδατα του Βιετνάμ.
Η συμπεριφορά της Ρωσίας προς την Ουκρανία είναι η εξής: «Παντρέψου με ή θα σε σκοτώσω». Και της Κίνας απέναντι στο Βιετνάμ είναι μία παραλλαγή της ατάκας από τη ταινία «Θα χυθεί αίμα»: «Έχω μακρύ καλαμάκι και νομίζω θα πιω και το δικό μου μίλκσεϊκ και το δικό σου».
Στο μεταξύ η Αμερική προσπαθεί να υποστηρίξει και το Βιετνάμ και την Ουκρανία στον αγώνα τους με τους γιγάντιους γείτονές τους χωρίς να αναμειχθεί σε καμία από τις δύο διαμάχες. Και οι δύο συγκρούσεις μας λένε πολλά για τον μετα – μετά – ψυχροπολεμικό κόσμο. Ούτε η επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία ούτε της Κίνας στα χωρικά ύδατα του Βιετνάμ βασίζεται σε κάποια μεγάλη ιδεολογία ή κινείται από παγκόσμιες βλέψεις.
Και οι δύο αφορούν στον περιφερειακό έλεγχο και ενισχύονται από τον εθνικισμό και τον ανταγωνισμό για τους πόρους. Μία άλλη ομοιότητα είναι ότι και η Ρωσία και η Κίνα δεν έχουν προχωρήσει σε παραδοσιακή διασυνοριακή εισβολή, επιλέγοντας να ενεργούν παρασκηνιακά. Και στις δύο περιπτώσεις, χρησιμοποίησαν τακτικές αρκετά σκληρές για να επιτύχουν αυτό που θέλουν αλλά μετρημένες ώστε να μην κινητοποιήσουν πολύ τη διεθνή κοινότητα.
Η επιλογή της στιγμής από την Κίνα ωστόσο, αμέσως μετά την επίσκεψη του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στην περιοχή – όταν επέκρινε τις επεκτατικές βλέψεις της Κίνας στη θάλασσα –έμοιαζε με νεροπίστολο στο πρόσωπό του. «Είναι μεγάλη η έκπληξη για όλη την περιοχή» μου είπε ο Χα Χούι Τονγκ, αντιπρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του κοινοβουλίου του Βιετνάμ. «Χρησιμοποιούν πολιτικά σκάφη και αν τους επιτεθείς λένε «Γιατί επιτέθηκες στους πολίτες μας;».
Αλλά το Βιετνάμ έχει περιορισμένες επιλογές. Η Κίνα είναι «ανερχόμενη δύναμη. Το ερώτημα είναι πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε αυτό;» είπε ο Τονγκ. «Δεν είναι μόνο παραβίαση των χωρικών μας υδάτων αλλά και του διεθνούς δικαίου». Ο μόνος τρόπος να αποτραπούν τέτοιες περιφερειακές δυνάμεις που εκφοβίζουν τους γείτονές τους είναι με συμμαχία όλων των γειτόνων.
Αλλά τέτοιες συμμαχίες είναι δύσκολο να σχηματισθούν όταν η απειλή είναι προς μόνο μία χώρα, είναι σχετικά μικρή και όταν η χώρα που απειλεί ελέγχει τόσο μεγάλο μέρος των εμπορικών δεσμών στην περιοχή της. «Έχουμε ένα ρητό στα βιετναμέζικα» είπε ο Τονγκ: «Είναι εύκολο να σπάσεις δύο τσόπστικ αλλά είναι δύσκολο να σπάσεις μία δέσμη από αυτά». Μέχρι να σχηματισθεί αυτή η συμμαχία, το Βιετνάμ –σε μία ειρωνεία της Ιστορίας – κοιτάζει προς την Αμερική για προστασία.
Μπορεί οι Αμερικανοί να πιστεύουν ότι η επιρροή μας στον κόσμο έχει χαθεί, αλλά η αλήθεια είναι ότι πολλοί άνθρωποι στο Βιετνάμ επιθυμούν την παρουσία μας περισσότερο από ποτέ. Δεν θα κάνουμε πόλεμο σε κανένα από τα δύο μέτωπα. Και η Ρωσία και η Κίνα έχουν αξιώσεις που πρέπει να λάβουμε υπόψη. Αλλά αν είναι να πείσουμε τη Μόσχα και το Πεκίνο να επιλύσουν αυτές τις διαφορές τους, όχι μονομερώς αλλά ειρηνικά, θα χρειαστούμε και άλλα «τσόπστικ». Για αυτό τον λόγο η ικανότητα της Αμερικής να δημιουργεί συμμαχίες είναι το ίδιο σημαντική με το να είναι ισχυρή.
