Τις τελευταίες ημέρες η γαλλική οικονομία βρέθηκε στο επίκεντρο της προσοχής λόγω των κακών δημοσιονομικών της επιδόσεων και κυρίως λόγω της αδυναμίας της να επιτύχει τους στόχους για τους οποίους είχε δεσμευθεί έναντι του Eurogroup και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πλήθος δημοσιευμάτων εστίασαν στις επιδεινούμενες προβλέψεις για την ανταγωνιστικότητα της γαλλικής οικονομίας, στο υψηλό επίπεδο του χρέους της, στην αύξηση της ανεργίας, καθώς και στο υψηλό εργατικό της κόστος. Λιγότερες ήταν, όμως, οι αναφορές για την κατάσταση των γαλλικών τραπεζών και για τις συνθήκες ρευστότητας των γαλλικών επιχειρήσεων.
Πρέπει να επισημάνουμε πως σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο τους τελευταίους μήνες καταγράφεται μια συστημική αντίθεση. Αναγεννιούνται οι τράπεζες και πεθαίνουν οι επιχειρήσεις. Στην Ελλάδα ομφαλοσκοπούμε και θεωρούμε πως τα προβλήματα ρευστότητας των ελληνικών επιχειρήσεων αποτελούν μοναδική περίπτωση στην Ευρώπη και ψέγουμε τις ελληνικές τράπεζες για αυτό. Αλλά δεν είναι έτσι. Οι γαλλικές, οι ιταλικές, αλλά και οι ισπανικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις πασχίζουν και αυτές –διαρκώς –να βρουν ρευστότητα και, παρά την κεφαλαιακή αποκατάσταση των τραπεζών τους, οι στρόφιγγες του δανεισμού παραμένουν κλειστές.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, στη Γαλλία και στην Ιταλία το ποσοστό των τραπεζικών δανείων που αντιμετωπίζουν εμπόδια, δηλαδή απορρίψεις, μερική κάλυψη ή υψηλό επιτόκιο, έχει αυξηθεί. Ενδεικτικά, σε ετήσια βάση στη Γαλλία το ποσοστό των δανείων αυτών αυξήθηκε κατά 29% και στην Ιταλία κατά 48%. Αυτή η κατάσταση, που σχετίζεται με την απομόχλευση των τραπεζών και την εξυγίανση των ισολογισμών τους (εν όψει των τεστ αντοχής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αλλά και των νέων εποπτικών κανόνων για την κεφαλαιακή επάρκεια), περιορίζει τα επίπεδα ρευστότητας στις οικονομίες αυτές και ως εκ τούτου καθίσταται πρόσκομμα στην ανάπτυξη.
Η Γαλλία αναμένεται να σημειώσει ανάπτυξη 0,7% το 2014 και 1,1% το 2015, όταν το δημόσιο χρέος της ανέρχεται ήδη σε 1,925 τρισ. ευρώ ή στο 93,5% του ΑΕΠ, κάτι που, με δεδομένη τη διατήρηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων (τόσο το 2014 όσο και το 2015), αλλά και του χαμηλού πληθωρισμού (0,9% τον προηγούμενο μήνα), συνεπάγεται πως η χώρα κινδυνεύει να βρεθεί στα όρια της υπερχρέωσης. Ο μόνος τρόπος για να εξέλθει η Γαλλία από τη δύσκολη αυτή κατάσταση είναι μέσω της ανάπτυξης.
Είναι, όμως, πια εμφανές πως το πρόβλημα της Ευρώπης είναι η έλλειψη αναπτυξιακών δομών. Πολλοί υποστηρίζουν ότι το ακριβό ευρώ μειώνει διαρκώς την ανταγωνιστικότητα των χωρών και των παραγωγικών μονάδων τους. Αν και αυτό είναι αληθές, είναι ωστόσο η μισή αλήθεια. Το διαρκώς αυξανόμενο εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας καταδεικνύει πως το ακριβό ευρώ δεν αποτελεί πρόσκομμα για την ανάπτυξη της Γερμανίας. Αυτό συμβαίνει διότι η Γερμανία έχει πετύχει να παράγει με ανταγωνιστικό κόστος. Και αυτό ίσως είναι ένα πρότυπο ανάπτυξης.
Είναι γεγονός ότι οι εξαγωγικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σε αντίθεση με τις άλλες επιχειρήσεις, βρίσκουν κεφάλαια εν μέσω κρίσης. Στατιστικά στοιχεία για την πιστωτική επέκταση ανά κλάδο καταδεικνύουν πως σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, όπου η τραπεζική χρηματοδότηση έχει συρρικνωθεί σημαντικά την τελευταία διετία, επιχειρήσεις με αμιγώς εξαγωγικό προσανατολισμό δανείζονται πολύ πιο εύκολα και με χαμηλότερο κόστος.
Καθώς διαφαίνεται πως η συρρίκνωση των ισολογισμών των ευρωπαϊκών τραπεζών θα συνεχιστεί –κυρίως διότι η μειωμένη κερδοφορία τους τις αναγκάζει να περιορίζουν τις δανειοδοτήσεις για να μπορούν να ανταποκριθούν στις αυστηρές κεφαλαιακές απαιτήσεις –σε πιο πλεονεκτική θέση θα βρεθούν επιχειρήσεις που έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό. Ειδικά δε αν η ΕΚΤ αποφασίσει να προχωρήσει σε ποσοτική χαλάρωση, οδηγώντας έτσι σε χαμηλότερα επίπεδα το ευρώ.
Πάντως, το ερώτημα παραμένει. Αν η χώρα της μπαγκέτας δεν έχει δομικό τρόπο να αναπτυχθεί, πώς θα το κάνει η χώρα της φέτας; Ειδικά σε ένα μη υποστηρικτικό περιβάλλον όπως το σημερινό. To Eurogroup δεσμεύθηκε προ ημερών να στηρίξει την Ελλάδα στον σχεδιασμό της αναπτυξιακής της στρατηγικής. Πολλοί Ευρωπαίοι θεωρούν ότι είναι πιο σημαντικό να ασχοληθεί πρώτα με την αποκατάσταση της αναπτυξιακής δυναμικής της Γαλλίας. Και ίσως να μην έχουν άδικο.
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 6 Απριλίου 2014
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
