Αναμφίβολα, οι γενιές που θα έρθουν θα το αναγνωρίσουν ως «διάλογο γιγάντων» και θα σταθούν με προσοχή στο κείμενο με το οποίο ο Μίκης Θεοδωράκης προλογίζει τον «Υμνο στην Ελευθερία» και τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Διονυσίου Σολωμού, στην έκδοση που προσφέρει σήμερα στους αναγνώστες του «Το Βήμα».
Οταν ο Διονύσιος Σολωμός έγραφε αυτό το κορυφαίο έργο της νέας ελληνικής ποίησης και συνείδησης και όταν ο Νικόλαος Μάντζαρος το μελοποιούσε, ουδείς εκ των δύο φανταζόταν ότι μια μέρα αυτό θα καταστεί ο Εθνικός Υμνος της Ελλάδας. Ηταν ένα έργο για τετράφωνη ανδρική χορωδία και πιάνο, γραμμένο στο πλαίσιο μιας εξαιρετικά καλλιεργημένης, υψηλής ποιητικής και μουσικής παράδοσης, σπάνιας για τα ελληνικά δεδομένα. Οταν ο βασιλιάς Γεώργιος άκουσε το έργο να εκτελείται φθάνοντας στην Κέρκυρα για την τελετή ενσωμάτωσης των Ιονίων Νήσων στον εθνικό κορμό, η έκπληξή του από τη δύναμη της μουσικής και του λόγου ήταν τέτοια που έδωσε αμέσως εντολή αυτό το έργο να ακούγεται σε όλες τις επίσημες τελετές του ελληνικού κράτους. Και έτσι γεννήθηκε ο Εθνικός Υμνος.
Αυτός ο ύμνος όμως δεν είναι σαν τους περισσότερους του είδους του: δεν μιλάει για μια αφηρημένη εθνική δόξα κατακτήσεων ή πολέμων ή για μια φυσική αγάπη προς την πατρίδα. Μιλάει, αντιθέτως, για την ελευθερία ως ραχοκοκαλιά της ίδιας της ελληνικής υπόστασης, που χωρίς αυτήν ελληνικότητα δεν νοείται.
Είναι λοιπόν αυτό το αριστουργηματικό ποίημα σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ εδώ και δεκαετίες. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται το πολύτιμο στοιχείο της «ανάγνωσής» του που εισφέρει σήμερα ο Μίκης Θεοδωράκης. Γιατί ο Μίκης είναι εκείνος που πήρε στα χέρια του τη μεγάλη σκυτάλη του αγώνα για την ελευθερία και την εξέφρασε όσο κανείς στην εποχή μας. Οταν λοιπόν κοιτάζει πίσω και «συνομιλεί» με τον Σολωμό και τον Μάντζαρο, ουσιαστικά δύο μεγάλες εποχές της ελληνικής ιστορίας είναι που συνομιλούν πια μεταξύ τους, πάνω σε ζητήματα που, δυστυχώς, είναι στον πυρήνα τους αμετάβλητα και επί της ουσίας εκ νέου τόσο επώδυνα επίκαιρα γι’ αυτόν τον τόπο.
Από αυτόν τον σπάνιο διάλογο, που κινητοποιεί τη σκέψη και την ευθύνη, έχουμε πολλά να μάθουμε και ακόμη περισσότερα να διδαχθούμε. Ολοι μας, αλλά περισσότερο απ’ όλους οι πολιτικοί μας. Ιδίως εκείνοι που σε τόσο φοβερές εποχές δεν κλείνουν, ως όφειλαν, τα αφτιά τους στις εύκολες αλλά καταστρεπτικές σειρήνες των διχαστικών μηνυμάτων.
Ας τα αφήσουν λοιπόν αυτά και, όσο είναι καιρός, ας διαβάσουν τον Σολωμό και ας ακούσουν τον Θεοδωράκη. Ας προσπαθήσουν να καταλάβουν. Αληθινά. Η ιστορία αυτού του τόπου, η γραμμένη με πόνο και με αίμα, τους μιλάει στο πρώτο πρόσωπο. Ας κάνουν τον κόπο να ακούσουν τι θέλει να τους πει.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
