Γιορτή σε τέσσερις λίμνες

Δεν έχει τόση σημασία η εξωτερική θερμοκρασία ενός τόπου όσο η ζέση της καρδιάς σου όταν τον περιηγείσαι και τον ζεις. Εδώ, στον ελληνικό Βορρά, στους τόπους των ψηλών βουνών και των λιμνών, το αραχνοΰφαντο με μόρια κρυστάλλων πέπλο του χειμώνα σκεπάζει τα πάντα, τους ανθρώπους και το περιβάλλον τους, και τα κρατά όλα ζεστά και φιλόξενα. Ανοίγεις το παράθυρο του ξενώνα Αγκωνάρι (www.agonari.gr) και βλέπεις τα κελύφη της ζωής των ανθρώπων τον χειμώνα να καπνίζουν σαν μια χορωδία που τραγουδά στο χιόνι, νιώθεις τη θαλπωρή μέσα από την παγωνιά της ατμόσφαιρας. Δεν αποστρέφεις γρήγορα το βλέμμα σου προς τα ζεστά παπλώματα, αλλά μένεις εκεί, να αισθάνεσαι το χάδι του τοπίου στο μάγουλό σου και στα μάτια σου. Μόνο το ψηλό καμπαναριό μοιάζει με κρυστάλλινο πύργο, γιατί είναι έρημη και κρύα η φωλιά των πελαργών στην κορυφή του. Το αιωνίως πιστό ζευγάρι έχει ξενιτευτεί σε ζεστά μέρη, αλλά θα επιστρέψει για να φέρει την άνοιξη και έναν ή δύο μικρούς πελαργούς.

Οι ιστορίες και τα τραγούδια της ξενιτιάς δεν είναι άγνωστα εδώ, στις γειτονιές του νερού, της Ζάζαρης, της Χειμαδίτιδας, των Πετρών και της Βεγορίτιδας, που περιγράφουν οι ψηλές κορυφογραμμές του μεγαλόπρεπου Καϊμακτσαλάν, του Βερμίου και του Βέρνου (Βιτσίου), και κυρίως στα ανθρώπινα τοπία στο Λιμνοχώρι, στο Σκλήθρο, στον Αετό, στο Ξινό Νερό, στο Αμύνταιο, στον Αγιο Παντελεήμονα και πιο ψηλά, στην καλλονή μεταξύ των ευρωπαϊκών χωριών, το Νυμφαίο. Μας είπε πολλές τέτοιες ιστορίες το καλό ξωτικό των λιμνών, ο Τάκης Βογλίδης (www.artemisoe.gr), που μας μύησε στο τοπίο και στην ηθική της περιοχής.

Ούτε τα ξωτικά είναι άγνωστα εδώ στην επικράτεια των λιμνών και η αύρα τους είναι συνήθως καλή. Ο μύθος τα θέλει να είναι η αιτία δημιουργίας αυτής της ζωγραφιάς που έχει τον τίτλο Βεγορίτιδα. Ανάμεσα, λέει, στην
Αρνισσα και στην Περαία υπήρχε ένα βαθύ πηγάδι που δεν έπρεπε να το ξεχάσουν ανοιχτό, επειδή το πολύ νερό που έβγαζε θα πλημμύριζε τον κάμπο. Μια φεγγαρόλουστη βραδιά, όμως, τα ξωτικά τρόμαξαν το μικρό κορίτσι που είχε πάει να πάρει νερό, το άφησε ανοιχτό και έτρεξε νερό που δημιούργησε τη Βεγορίτιδα. Τροφοδοτείται με νερό από τη λίμνη των Πετρών, που και αυτή με τη σειρά της παίρνει νερό από τη Χειμαδίτιδα, που και εκείνη συνδέεται με τη Ζάζαρη. Τα νερά μοιάζουν με αρτηρίες του τόπου που αναζωογονούν και ζεσταίνουν την καρδιά του.

Μέσα από τον Αγιο Παντελεήμονα, στην άκρη της Βεγορίτιδας, ο δρόμος, ένα πολύστιχο ποίημα, πιάνει την ακρολιμνιά και φτάνει ως την άλλη άκρη της λίμνης σε 10 χλμ. απίθανης διαδρομής. Το κόκκινα και χρυσά, ακόμη, χρώματα των δέντρων κατρακυλούν από τις απότομες πλαγιές, περνούν τον δρόμο και σταματούν ακριβώς στο «φρύδι» της όχθης για να προβληθούν σαν πίνακας μαέστρου ζωγράφου στο γαλάζιο του νερού. Οι κόκκινες φυλλωσιές των δέντρων είναι ίδιες με τις φλογάτες αρμαθιές των αυθεντικών πιπεριών Φλωρίνης του Πέτρου Ναουμίδη, μια εξαιρετική γευστική νότα του τόπου, που οι περιηγητές μπορούν να δουν και να δοκιμάσουν, καθώς οι άνθρωποι εδώ είναι δημιουργικοί όσο και η φύση.

Γενικώς, η γεύση του τόπου είναι από τα δυνατά σημεία του, αφού φημίζεται και για τα κρασιά της αμπελουργικής περιοχής του Αμυνταίου. Το βραβευμένο εστιατόριο Θωμάς, επάνω στον δρόμο που περνά δίπλα από το Σκλήθρο για να πάει στην Καστοριά, είναι ένα από τα δύο ξενοδοχεία φαγητού που μπορούν να βάλουν την περιοχή στην ταξιδιωτική ατζέντα κάθε περιηγητή. Υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια, αλλά ο Βαγγέλης και ο Θωμάς Πασπάλης έχουν καταφέρει να κάνουν γκουρμέ τα παραδοσιακά πιάτα χωρίς να ξεχνούν ότι όλα αυτά είναι κυρίως τροφή και τα παραγγέλνουμε για να τα φάμε: χωριάτικο ψωμί με προζύμι, μανούρι Βλάστης με ντομάτα, κρέμα μπαλσάμικου με βασιλικό, πιπεριές Φλωρίνης γεμιστές με τουρσί, κότσι χοιρινό στη γάστρα με πατάτα Σκλήθρου, αγριογούρουνο κρασάτο με σπιτικές χυλοπίτες, μάγουλα μοσχαρίσια κοκκινιστά με παπαρδέλες –το καλύτερο, κατά τη γνώμη μας, πιάτο.

Το επίσης βραβευμένο εστιατόριο του Νίκου Κοντοσώρου (επάνω λειτουργεί και ξενώνας www.kontosoros.gr) στο Ξινό Νερό «πειράζει» ίσως περισσότερο τις τοπικές παραδοσιακές συνταγές, αλλά όχι την αλήθεια τους. Ετσι, έρχονται στο τραπέζι πατέ πιπεριάς και φέτα Φλωρίνης τσιγαρισμένη στο τηγάνι με ελαιόλαδο, σουτ μακάλο, κεφτεδάκι σε άσπρη σάλτσα από αλεύρι και ζωμό κότας, άρτυμα από κόκκινο πιπέρι, ελαιόλαδο και ξίδι, καθώς και σαφράν, χοιρινό με τραχανά, μαλακό τυρί και αρωματισμένο με τσουμπρίκα (μυρωδικό σαν τη ρίγανη), ριζότο μανιταριών με εγχώρια τρούφα, μπάντζο (σκληρό, αποβουτυρωμένο τυρί) στα κάρβουνα.

Είναι προχωρημένο απόγευμα στη Χειμαδίτιδα και το κουπί που χειρίζεται ο κάθε επιβάτης του διπλού κανό μοιάζει να βυθίζεται σε ρευστό ασήμι. Πίσω στην ακρολιμνιά, οι ακίνητες φιγούρες των ψαράδων τονίζουν την ηρεμία που απλώνει πάνω στη λίμνη η στιγμή. Ακίνητες οι πλάβες, οι παραδοσιακές βάρκες, συρμένες στην άκρη, ακίνητοι και οι καλαμιώνες στο κέντρο της λίμνης με τα υδρόβια πουλιά. Κινούνται μόνο το κανό και οι γιγάντιοι ίσκιοι των γύρω βουνών που κρύβουν τον ήλιο. Είναι πολύ όμορφη η λίμνη αυτή την ώρα. Η διπλανή Ζάζαρη είναι μικρότερη και μοιάζει πιο κουκλίστικη. Φανταστείτε ότι μπορείτε να κάνετε τον γύρο της με ποδήλατο βουνού. Επιπλέον, έχει και το Λιμνοχώρι στην όχθη της, που προσθέτει στη γοητεία. Το χωριό φαίνεται πολύ ωραίο από την απέναντι όχθη, από τα λιβάδια που διασχίζουν τα άλογα του Τάκη και του Νίκου Βογλίδη.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 4 Ιανουαρίου 2014