Βγήκε από το μνημόνιο, αλλά κανένας δεν το πανηγύρισε. Η τρόικα έφυγε, όμως όλοι ξέρουν ότι η λιτότητα έμεινε και ότι η πραγματική ζωή θα συνεχίσει να τραβάει την ανηφόρα στην Ιρλανδία.
«Η έξοδος δεν είναι ιστορία επιτυχίας. Σημαίνει ότι η Ιρλανδία πέτυχε τους δημοσιονομικούς στόχους που υπέγραψε το 2010 για το δάνειο των 67 δισ. ευρώ. Και ότι μπορεί να χρηματοδοτείται, πάλι, με δικά της μέσα. Αλλά αυτό δεν είναι ανάπτυξη, ούτε θέσεις εργασίας ούτε αύξηση εισοδημάτων» λέει στο «Βήμα» ο Σίμους Κόφι, καθηγητής Οικονομικών στο University College του Κορκ, στην Ιρλανδία. Η λιτότητα συνεχίζεται, μαζί της και τα βάσανα για ένα μικρό, νησιωτικό έθνος 4,6 εκατ. ανθρώπων, που υποφέρει στωικά, σχεδόν σε ολόκληρη την ιστορία του, τη φτώχεια και τη μετανάστευση.
Για τους Ιρλανδούς, η έκρηξη της οικονομίας των ετών πριν από το 2007 ήταν πρωτόγνωρη παρένθεση πλούτου. Τα χρόνια της «κελτικής τίγρης», όταν ο ουρανός του Δουβλίνου ήταν γεμάτος γερανούς και οι τράπεζες μοίραζαν στεγαστικά δάνεια, τέλειωσαν απότομα, με το Κραχ του 2008. Για να σώσει το σύστημα από την κατάρρευση η δεξιά κυβέρνηση του Εντα Κένι εφάρμοσε πακέτο άγριας λιτότητας 28 δισ. ευρώ για τρία χρόνια. Φόροι αυξήθηκαν, μισθοί και συντάξεις μειώθηκαν κατά 20%, επιδόματα κατά 30%, η ανεργία εκτοξεύθηκε, το ίδιο και η φτώχεια.
Ακόμα και μετά από αυτές τις τεράστιες θυσίες, το έλλειμμα είναι στο 7,6% του ΑΕΠ και το χρέος στο 125%. Η ανάπτυξη ήταν μόλις 0,2% το 2012 και λίγο περισσότερο εφέτος. Η βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε κατά 7,5% τον Οκτώβριο από το προηγούμενο έτος. Η καταστροφή στα ακίνητα είναι ολοκληρωτική. Εχουν χάσει το 57% της αξίας τους από το 2007 και ένα στα πέντε στεγαστικά είναι στο «κόκκινο». Το χρέος των νοικοκυριών εξακολουθεί να είναι στο 200% του εισοδήματος. Και το χειρότερο από όλα; Η Ιρλανδία έχει τη μεγαλύτερη μετανάστευση νέων στην Ευρώπη, και μάλιστα μορφωμένων και εργαζομένων.
Ενας στους 10 έχει φύγει αναζητώντας καλύτερη τύχη αλλού, κυρίως στη Βρετανία, στην Αυστραλία και στις ΗΠΑ. Η ανεργία έχει πέσει στο 12,6% από 14,5%, αλλά μεγάλο μέρος της μείωσης οφείλεται σε αυτή τη μαζική μετανάστευση.
Η τρόικα, βεβαίως, δεν θα λείψει σε κανέναν. Η αποχώρηση ήταν μια στιγμή αισιοδοξίας και εθνικής υπερηφάνειας για τους Ιρλανδούς. «Αλλά αν κάνουμε έναν έλεγχο της πραγματικότητας τώρα που μόλις βγήκαμε από το μνημόνιο θα δούμε μια ζοφερή εικόνα: η ανεργία παραμένει σκανδαλωδώς ψηλά και όσοι τυχεροί έχουν δουλειά πληρώνουν τεράστια αύξηση φόρων μετά το 2008. Συμπιέζονται οι μεσαίες τάξεις, που κολυμπάνε στο χρέος, το τραπεζικό σύστημα έχει σημαντικά διαρθρωτικά προβλήματα, και οι δημόσιες υπηρεσίες, κυρίως το σύστημα Υγείας, τρίζουν» καταλήγει ο Κόφι.
«Στην Ιρλανδία το πρόβλημα ήταν πάνω από όλα τραπεζικό. Στην Ελλάδα ήταν το χρέος και το έλλειμμα. Οι ιρλανδικές τράπεζες κατέρρευσαν όταν έσκασε η φούσκα των ακινήτων και η χώρα υπέγραψε το μνημόνιο με λίγους μήνες διαφορά από την Ελλάδα, το 2010. Αλλά η τρόικα ήταν το μόνο κοινό» λέει ο Φιτζέραλντ.
«Η κατάσταση δεν συγκρίνεται με την Ελλάδα»
«Μπορούν να συγκριθούν το ιρλανδικό με το ελληνικό μοντέλο;» ρωτήσαμε δύο ειδικούς από το Δουβλίνο. «Οχι, ούτε στην οικονομία, ούτε στην πολιτική» απαντά κατηγορηματικά στο «Βήμα» ο Τζον Φιτζέραλντ, από το Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (ESRI).
«Μπορούν να συγκριθούν το ιρλανδικό με το ελληνικό μοντέλο;» ρωτήσαμε δύο ειδικούς από το Δουβλίνο. «Οχι, ούτε στην οικονομία, ούτε στην πολιτική» απαντά κατηγορηματικά στο «Βήμα» ο Τζον Φιτζέραλντ, από το Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (ESRI).
«Στην Ιρλανδία το πρόβλημα ήταν πάνω από όλα τραπεζικό. Στην Ελλάδα ήταν το χρέος και το έλλειμμα. Οι ιρλανδικές τράπεζες κατέρρευσαν όταν έσκασε η φούσκα των ακινήτων και η χώρα υπέγραψε το μνημόνιο με λίγους μήνες διαφορά από την Ελλάδα, το 2010. Αλλά η τρόικα ήταν το μόνο κοινό» λέει ο Φιτζέραλντ.
Και τονίζει: «Η πραγματική οικονομία στην Ιρλανδία ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση όταν ξέσπασε η κρίση. Το χρέος ήταν στο 25% του ΑΕΠ το 2007, εν η στιγμή το ελληνικό ξεπερνούσε το 110% του ΑΕΠ. Η ιρλανδική κυβέρνηση εκτελούσε από το 2008 προϋπολογισμούς λιτότητας και το μνημόνιο ήταν στην πραγματικότητα η επέκτασή τους. Στην Ελλάδα σας έλεγαν ως την τελευταία στιγμή ότι υπήρχαν λεφτά. Το ελληνικό μοντέλο στηρίχθηκε στις εισαγωγές και στην κατανάλωση, το ιρλανδικό στις εξαγωγές και στην ένταξη στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα. Ηταν και είναι πιο ανταγωνιστικό. Οι εξαγωγές αντιστοιχούν στο 108% του ΑΕΠ της Ιρλανδίας σε σύγκριση με μόλις 27% για την Ελλάδα».
Δεν συγκροτήθηκε αντιμνημονιακό μπλοκ
«Η Ιρλανδία ωφελείται από το γεγονός ότι η αγγλική είναι η κύρια γλώσσα και από το τεράστιο ύψος των ξένων άμεσων επενδύσεων (κυρίως από τις ΗΠΑ και από πολυεθνικές όπως η Microsoft, η IBM και η φαρμακευτική Pfizer). Τις φορολογεί με συντελεστή 12,5%, ενώ η Ελλάδα με 27%» μας λέει ο Αλαν Μακ Κουέιντ, οικονομικός αναλυτής στον όμιλο Merrion Capital Group.
Και οι δύο τονίζουν ότι η Ιρλανδία έχει ένα «ιδιοσυγκρασιακό» πολιτικό σύστημα: δύο μεγάλα κεντροδεξιά κόμματα εναλλάσσονται στην εξουσία. «Οσο και αν σας φαίνεται απίστευτο, αντιμνημονιακό μπλοκ αντιπολίτευσης εδώ δεν υπήρξε, ούτε διαδηλώσεις στους δρόμους. Η μεγάλη διαφορά στην περίπτωση της Ιρλανδίας ήταν ο de facto συντονισμός μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Η απερχόμενη κυβέρνηση συνέταξε, το 2010, το πρόγραμμα προσαρμογής γνωρίζοντας ότι θα χάσει τις εκλογές και ότι θα το εφαρμόσουν οι αντίπαλοί της» λέει ο Φιτζέραλντ.
Τα τρία αγκάθια
Ανεργία, ιδιωτικό χρέος και τράπεζες
«Το γεγονός ότι κάποιοι βλέπουν την Ιρλανδία σαν “success story” μας δείχνει μόνο ένα πράγμα: ότι η επίσημη Ευρώπη είναι απελπισμένη για μια ιστορία επιτυχίας κάπου», λέει στο «Βήμα» ο Κέβιν Ο’Ρουρκ, καθηγητής Οικονομικών στο Trinity College στο Δουβλίνο.
Ανεργία, ιδιωτικό χρέος και τράπεζες
«Το γεγονός ότι κάποιοι βλέπουν την Ιρλανδία σαν “success story” μας δείχνει μόνο ένα πράγμα: ότι η επίσημη Ευρώπη είναι απελπισμένη για μια ιστορία επιτυχίας κάπου», λέει στο «Βήμα» ο Κέβιν Ο’Ρουρκ, καθηγητής Οικονομικών στο Trinity College στο Δουβλίνο.
Και εξηγεί : «Τρία είναι τα μεγαλύτερα “αγκάθια” από εδώ και πέρα: η ανεργία, το μεγάλο ιδιωτικό χρέος και ο κίνδυνος οι τράπεζες να ξαναμπούν στην εντατική. Εάν οι Ιρλανδοί δεν ήταν σε θέση να μεταναστεύσουν σε τόσο μεγάλους αριθμούς, η ανεργία θα ήταν πάνω από 20%. Το χρέος υπερβαίνει σήμερα το 125% του ΑΕΠ και εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για τη φερεγγυότητα του ιρλανδικού κράτους. Η εγχώρια ζήτηση συμπιέζεται από πολύ υψηλά επίπεδα ιδιωτικού χρέους. Η μεσαία τάξη είναι χρεωμένη, τα στεγαστικά είναι στο κόκκινο και οι τράπεζες δεν έχουν σταθεί στα πόδια τους».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
