Ηρεμήστε! Το άγχος σκοτώνει την ΚΑΡΔΙΑ

Ποια είναι η «καρδιά» ενός αυτοκινήτου; Εύκολη η απάντηση: ο κινητήρας του. Και ποιος είναι ο βασικός «εχθρός» του κινητήρα; Οτιδήποτε τον καταπονεί κάνοντάς τον να υπερπροσπαθεί, όπως για παράδειγμα το να τον «ζορίζει» ο οδηγός οδηγώντας σε πολύ υψηλές στροφές με τέρμα το γκάζι. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Ο κινητήρας εγκαταλείπει… τα εγκόσμια νωρίτερα από τον χρόνο που όριζαν οι προδιαγραφές του. Οταν όλα αυτά αφορούν ένα αυτοκίνητο, το κακό είναι μικρό. Σκεφθείτε όμως ότι η εικόνα που μόλις σας παρουσιάσαμε είναι ακριβώς η ίδια με εκείνη που αφορά τον σημαντικότερο «κινητήρα», την καρδιά μας. Μόνο που στη θέση του γκαζιού πρέπει να βάλετε το στρες. Είναι αυτό που κάνει την καρδιά να καταπονείται λειτουργώντας… σε υψηλές στροφές και είναι αυτό που μπορεί – δυστυχώς – να την κάνει να παρουσιάσει βλάβη, ίσως και μη αναστρέψιμη, πολύ νωρίτερα από αυτό που θα όριζαν οι προδιαγραφές της. Αυτό δείχνει μια νέα έρευνα με ελληνική υπογραφή η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό έντυπο «Atherosclerosis». Σύμφωνα με τα ευρήματά της, το στρες συνδέεται με αύξηση σημαντικών δεικτών που αποτελούν τον «καθρέφτη» της καρδιαγγειακής υγείας και οι οποίοι δείχνουν ποιο θα είναι το μέλλον της. Το εύρημα αυτό λαμβάνει μάλιστα μεγαλύτερη βαρύτητα αν αναλογιστείτε ότι από την έρευνα προέκυψε επίσης πως ένα σεβαστό ποσοστό των ελλήνων συμμετασχόντων ανέφερε ότι το άγχος αποτελεί «τακτικό επισκέπτη τους» – το 46% των ανδρών και το 61% των γυναικών δήλωσαν ότι αισθάνονται άγχος αρκετές φορές. Δήλωσαν δηλαδή ουσιαστικά ότι πατούν ασταμάτητα… γκάζι οδηγώντας την καρδιά τους στο να εμπλακεί σε «ατύχημα» – αν όχι σε «δυστύχημα»…

H έρευνα με τίτλο «Anxiety in relation to inflammation and coagulation markers among healthy adults: The Attica Study» διεξήχθη από ειδικούς της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (A’ Καρδιολογική Κλινική, Τμήμα Ψυχιατρικής) καθώς και του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου (Τμήμα Διατροφής – Διαιτολογίας). Σε αυτήν συμμετείχαν 453 άνδρες ηλικίας 19 ως 89 ετών, καθώς και 400 γυναίκες (18-84 ετών) από την Αττική. Οι ειδικοί διερεύνησαν τη σύνδεση μεταξύ του άγχους και ορισμένων δεικτών φλεγμονής ή πήξης (C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, αμυλοειδές A, ιντερλευκίνη 6, παράγοντας νέκρωσης των όγκων α, λευκά αιμοσφαίρια, ομοκυστεΐνη, ινωδογόνο), τα υψηλά επίπεδα των οποίων συνδέονται με πρόκληση προβλημάτων στο καρδιαγγειακό σύστημα.

Από την έρευνα προέκυψε άμεση σύνδεση μεταξύ της βαρύτητας των συμπτωμάτων του άγχους – υψηλή αρτηριακή πίεση, ταχυπαλμίες, ζαλάδες, δύσπνοια, μυϊκή ένταση – και της έκφρασης των σημαντικών για την καρδιαγγειακή υγεία δεικτών φλεγμονής και πήξης τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Συγκεκριμένα στους άνδρες που δήλωναν το περισσότερο άγχος κατεγράφησαν 22% υψηλότερα επίπεδα C-αντιδρώσας πρωτεΐνης, τέσσερις φορές υψηλότερα επίπεδα του παράγοντα νέκρωσης των όγκων α, 72% υψηλότερα επίπεδα ιντερλευκίνης 6, 46% υψηλότερα επίπεδα ομοκυστεΐνης και 44% υψηλότερα επίπεδα ινωδογόνου σε σύγκριση με εκείνους που ανέφεραν ότι είχαν το λιγότερο άγχος. Αλλά και μεταξύ των γυναικών οι περισσότερο αγχωμένες εμφάνιζαν 91% υψηλότερα επίπεδα C-αντιδρώσας πρωτεΐνης, 16% υψηλότερα επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων, 93% υψηλότερα επίπεδα ιντερλευκίνης 6, 28% υψηλότερα επίπεδα ομοκυστεΐνης και 44% υψηλότερα επίπεδα ινωδογόνου σε σύγκριση με τις γυναίκες που δήλωναν το λιγότερο άγχος.

H βαρύτητα του θέματος αναδεικνύεται σε όλο το μεγαλείο της αν τα προηγούμενα ευρήματα συνδυαστούν με τις απαντήσεις σε ό,τι αφορούσε το άγχος. Μόλις το 12% των ανδρών και το 6% των γυναικών δήλωσαν ότι αισθάνονται σπάνια άγχος, ενώ την ίδια στιγμή το 46% των ανδρών και το 61% των γυναικών ανέφεραν ότι αισθάνονται άγχος αρκετές φορές, το 30% των ανδρών και 24% των γυναικών συχνά και το 12% των ανδρών και 9% των γυναικών πολύ συχνά. Συγχρόνως το υψηλό «σκορ» άγχους φάνηκε να συνδέεται με κατάθλιψη αλλά και μεγαλύτερη – ως και 20% – κατανάλωση τσιγάρων. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Αποδεικνύει περίτρανα την αλήθεια της φράσης «ενός κακού μύρια έπονται».

«H μελέτη μας παρέχει ισχυρές αποδείξεις σχετικά με το ότι τα συμπτώματα άγχους συνδέονται με αυξημένη πηκτική και φλεγμονώδη δραστηριότητα σε υγιείς ενηλίκους […] Σε σύγκριση με την ομάδα των ατόμων με το λιγότερο άγχος, οι άνδρες και γυναίκες στην ομάδα με το υψηλότερο σκορ άγχους εμφάνιζαν αύξηση από 4% ως 93% στα επίπεδα σχεδόν όλων των δεικτών που μαρτυρούν φλεγμονή, με τη μεγαλύτερη αύξηση να παρατηρείται στα επίπεδα της ιντερλευκίνης 6, της ομοκυστεΐνης, της C- αντιδρώσας πρωτεΐνης και του ινωδογόνου. H σχέση αυτή ήταν σημαντική και στα δύο φύλα και ανεξάρτητη από την ηλικία, τη συμπτωματολογία κατάθλιψης, τα κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά καθώς και την κλινική εικόνα των συμμετασχόντων» σημειώνεται στην έρευνα.

Οπως ανέφερε μιλώντας στο «Βήμα» ένας εκ των ερευνητών, ο λέκτωρ Βιοστατιστικής και Επιδημιολογίας στο Τμήμα Διαιτολογίας – Διατροφής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου κ. Δ. Παναγιωτάκος, «συνηθίζεται να δίνεται ιδιαίτερο βάρος στους κλασικούς παράγοντες που πιστεύεται ότι συνδέονται με καρδιαγγειακό κίνδυνο, ενώ δεν δίνεται η δέουσα σημασία στον ψυχοκοινωνικό παράγοντα. Με την έρευνα αυτή αποδείξαμε τόσο μέσα από τη μέτρηση του δείκτη άγχους όσο και μέσα από συγκεκριμένες ερωτήσεις σε όσους συμμετείχαν, από τις οποίες προέκυπτε το ψυχοκοινωνικό προφίλ τους, ότι το άγχος συνδέεται με αύξηση των δεικτών φλεγμονής που επηρεάζουν άμεσα το καρδιαγγειακό σύστημα. Είδαμε ότι το άγχος επιφέρει βιοχημικές αλλαγές σε υγιή άτομα, οι οποίες είναι πιθανό στο μέλλον να οδηγήσουν σε προβλήματα στο καρδιαγγειακό σύστημα».

Ο ερευνητής τόνισε ότι από την έρευνα προέκυψε πως οι κύριες πηγές του άγχους, όπως τις παρέθεσαν οι ίδιοι οι ερωτώμενοι, ήταν η εργασία και η οικογένεια και λιγότερο η οικονομική κατάσταση, και προσέθεσε: «Οι διαφορετικές αυτές μορφές άγχους φάνηκε ότι σχετίζονται με αύξηση δεικτών φλεγμονής ασχέτως άλλων παραγόντων». Ο κ. Παναγιωτάκος πιστεύει πως είναι απαραίτητο να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στην κλινική πράξη σε ό,τι αφορά την επίδραση του άγχους στην καρδιά. «Θα πρέπει να εξετάζονται όλα τα άτομα και σε ό,τι αφορά αυτόν τον σημαντικό παράγοντα που ονομάζεται άγχος, καθώς αποδεικνύεται πως μόνο η εξέταση άλλων παραγόντων, όπως η χοληστερόλη ή η αρτηριακή πίεση, δεν αρκεί». Το σημαντικότερο βεβαίως όλων είναι, όπως πάντα, η προληπτική δράση, θα σχολιάσουμε εμείς. Και το βασικό μήνυμα: να προσπαθήσουμε να μη «στρεσάρουμε» την καρδιά μας, διότι και αυτή είναι ένας… κινητήρας που μπορεί να μας εγκαταλείψει νωρίτερα από το αναμενόμενο.

C-αντιδρώσα πρωτεΐνη: Πολύπλοκο σύμπλεγμα πρωτεϊνών που συνθέτει ο οργανισμός μας όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με μια σημαντική μόλυνση ή ένα τραύμα και αποτελεί καίρια συνιστώσα του ανοσολογικού συστήματος του οργανισμού μας. Πιστεύεται ότι συνδέεται με την εμφάνιση φλεγμονής που αυξάνει την πιθανότητα για εμφάνιση αθηροσκλήρωσης των αιμοφόρων αγγείων, η οποία με τη σειρά της παίζει σημαντικό ρόλο στη γένεση καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Αμυλοειδές A του ορού: Πρωτεΐνη της οποίας η συγκέντρωση αυξάνεται σημαντικά σε φλεγμονώδεις καταστάσεις.

Ιντερλευκίνη 6: Πολυλειτουργική κυτοκίνη (μικρή πρωτεΐνη), η οποία θεωρείται σημαντική στον μεταβολισμό της γλυκόζης και των λιπών.

Παράγοντας νέκρωσης των όγκων α (ή καχεκτίνη): Πρωτεΐνη 157 αμινοξέων με ευρύ φάσμα φλεγμονωδών δράσεων.

Ομοκυστεΐνη: Αμινοξύ – ένα από τα δομικά υλικά των πρωτεϊνών. Τα υψηλά επίπεδά της συνδέονται με την εμφάνιση καρδιοπαθειών, καθώς και εγκεφαλικών επεισοδίων.

Ινωδογόνο (παράγων I της πήξης): Πρωτεΐνη του πλάσματος η οποία πιστεύεται ότι αποτελεί σημαντικό προδιαθεσικό παράγοντα για ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια και για έμφραγμα του μυοκαρδίου.