papag@dolnet.gr
Τι μπορεί να σημαίνει «ακατάτακτος» συγγραφέας, όπως έχει χαρακτηριστεί ο Διονύσης Χαριτόπουλος, φαίνεται αμέσως από μια συζήτηση μαζί του. Με την ευκαιρία της επανέκδοσης των 12 έργων του από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, θελήσαμε να εντοπίσουμε το στίγμα του ως δημιουργού. Και προέκυψε μια ιδιότυπη συνέντευξη, ό,τι δηλαδή συμβαίνει και στα κείμενά του τα τελευταία 30 χρόνια, είτε ήταν στη διαφήμιση, είτε στον κινηματογράφο, είτε στο θέατρο, είτε σε βιβλία. Οι διαρκείς στιχομυθίες φαίνεται πως είναι το σήμα κατατεθέν του. Κάτι σαν πλατωνικός διάλογος σε σύγχρονη εκδοχή. H συνάντηση έγινε στο σπίτι του, στο Κολωνάκι.
– Ενας λαϊκός άνθρωπος, από τον άστεγο του 1976 ως τον υπάλληλο σήμερα, επανέρχεται στα βιβλία σας. Είναι ο τύπος του Νεοέλληνα αυτός;
«H λαϊκή ρίζα μου είναι. Εγώ δεν είμαι παραμυθάς στα βιβλία μου. Στο σινεμά ή στο θέατρο μπορεί να κάνω κατασκευές, μυθοπλασίες, αλλά τα βιβλία μου είναι όλα αυτοαναφορικά».
– Μοιάζει όμως σαν να μην αλλάζει καθόλου ο ήρωάς σας, σαν να μη δέχεται το καινούργιο…
«Τι εννοείς το καινούργιο; Πρέπει να λέμε τι εννοούμε. Ο τύπος πάει Αμερικές, πάει Παρίσι, πάει Λονδίνο – κάνει μπίζνες διεθνείς, όπως στον Ανεμο κουβάρι ας πούμε. Οταν κρατάει κάποιος τις αξίες που έχει, δεν πάει να πει ότι δεν δέχεται το καινούργιο».
– Είναι οι λαϊκές αξίες αυτές που κρατάει;
«Είναι οι ανθρώπινες αξίες. Και δεν τις έχουν όλοι οι λαϊκοί τύποι. Δηλαδή αναγκαστικά όλοι οι λαϊκοί τύποι δεν είναι καλοί. Ούτε όλοι οι πλούσιοι είναι κακοί. H βλακεία, η κακοήθεια, η ευτέλεια είναι διαταξική. Δεν έχει να κάνει ούτε με τα χρήματα, ούτε με την τάξη από την οποία προέρχεσαι. Είναι κάτι προσωπικό του καθενός. Και η βία είναι διαταξική. Εγώ έχω δουλέψει σε άπειρες δουλειές με τους ανθρώπους αυτούς. Δεν ήταν οι καλοί ούτε στις οικοδομές ούτε στις πολυεθνικές. Κάθε άνθρωπος ξεχωριστά έφερε έναν κόσμο».
– Ποιος είναι αυτός τότε που γελάει με όλα, απορρίπτει στα βιβλία σας, τη Γερμανία ή τους γιατρούς;
«Είναι ένας τύπος που έχει, αν θέλεις, έναν δικό του Θεό. Εχει μια δική του οπτική. Μια δική του αντίληψη των πραγμάτων. Δεν απορρίπτει τη Γερμανία. Κάνει και την πλάκα του, εντάξει. Αυτοσαρκάζεται. Εχει έναν κυνισμό. Βλέπει ότι η ζωή του τελειώνει. Το κωμικό στοιχείο είναι ο σαρκασμός. H ματαιότητα. Και άκουσε να σου πω κάτι: ένας συγγραφέας είναι πάντα εναντίον της εποχής του».
– Μα έχετε διανύσει τρεις εποχές…
«Οποια και να ‘ναι αυτή. Τη θέλει καλύτερη απ’ αυτό που είναι».
– Από την άλλη πλευρά, έχετε προηγηθεί θεματικά τής κάθε εποχής. Οπως το 1989 με τη Νύχτα που έφυγε ο Μπούκοβι, όταν το ποδόσφαιρο δεν ήταν το προϊόν που είναι σήμερα.
«Και όταν έγραψα το Marlboro δεν υπήρχαν ακόμη οι γιάπηδες. Και τον στρατό τον έβαλα στο 525 τάγμα πεζικού…».
– Αρα, συγχρόνως προηγείστε της εποχής σας.
«Τώρα ας μην πω μεγάλη κουβέντα, αλλά οφείλεις να επισημαίνεις αυτό που δεν βλέπει ακόμα ο άλλος. Αλλιώς τι γράφεις; Εγώ για προσωπικούς λόγους γράφω. Με το θέατρο παίζω, με το σινεμά παίζω, τα βιβλία είναι η προσωπική μου λύτρωση».
– H βιογραφία του Βελουχιώτη ήταν μια άσκηση ήθους για εσάς; Πώς δεν είχατε μεγάλη αντίδραση;
«Αντίδραση είχα από το πρώτο βιβλίο. Και με τον Βελουχιώτη είχα αντίδραση από τις εφημερίδες, από τα πολιτικά κόμματα, από τους ιστορικούς γιατί μπήκα στα χωράφια τους… Το ωραίο είναι όμως πως έλεγαν, χωρίς να αμφισβητήσει κάποιος ούτε μία ημερομηνία, “με ποιο δικαίωμα ο Χαριτόπουλος γράφει Ιστορία!”».
– Κι εσείς με ποιο δικαίωμα γράφατε Ιστορία;
«Αν σου πω να σε χειρουργήσω, να μου ζητήσεις την άδεια – χρειάζεται άδεια γι’ αυτό. Για να οδηγήσεις, χρειάζεται άδεια. Για να γράψεις, δεν χρειάζεται άδεια, γράφεις ό,τι θέλεις. Οπως κι εσείς οι δημοσιογράφοι γράφετε ό,τι θέλετε. Δικαίωμά σας, έτσι δεν είναι; Δεν έχω κι εγώ το δικαίωμα να γράφω ό,τι θέλω;».
– Σίγουρα αλλά είστε κι εσείς ένας επαγγελματίας στον χώρο σας, δεν είστε;
«Ποιος είναι ο επαγγελματίας; Εγώ δεν το κάνω για να βγάλω λεφτά. Επαγγελματίας σημαίνει ότι κάνω ένα επάγγελμα από το οποίο προσδοκώ κάποια οφέλη, τα οποία συνήθως είναι υλικά. Εγώ ούτε παρουσιάσεις βιβλίων κάνω, ούτε υπογράφω βιβλία, ούτε σχέση έχω με τους συγγραφείς. Πάντα με απωθούσαν αυτοί οι μικρόκοσμοι… να μπούμε μέσα και να μιλάμε όλοι, ο ένας για τον άλλον, ή ο ένας για το βιβλίο του άλλου – των δημοσιογράφων, των ποιητών, των σκηνοθετών… Γι’ αυτό και ποτέ δεν ήμουν σε κόμμα ούτε σε οργάνωση… Εγώ δεν θα μπορούσα να κάνω παρέα με κάποιον επειδή είναι συγγραφέας. Θα μπορούσα να κάνω παρέα επειδή είναι αυτός που είναι, αυτός ο άνθρωπος».
– Ανένταχτος, ανεξάρτητος, ασυμβίβαστος… Τελικά έχετε κάποιο χαρακτηριστικό γραφής στα 30 χρόνια πορείας;
«Ενας άξονας είναι αυτός που είπα, ο αυτοαναφορικός. Αν ήθελα, θα μπορούσα να κατασκευάζω ιστορίες, μία την εβδομάδα, με ίντριγκες και όλα αυτά κάθε φορά. Δεν έχω φανταστικά πρόσωπα πουθενά στα βιβλία μου. Ο Μπούκοβι ήταν ένας θρύλος, προπονητής του Ολυμπιακού τη δεκαετία του ’60. Στην ιστοσελίδα “Wild Red” των οπαδών του Ολυμπιακού σήμερα μπροστά έχουν τον Μπούκοβι. Δεν είμαι μυθοπλάστης. Δεν είμαι παραμυθάς στα βιβλία».
Από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα κυκλοφορούν τα βιβλία του Διονύση Χαριτόπουλου «Ο άνεμος κουβάρι», «Ημών των ιδίων», «Αρης, ο αρχηγός των ατάκτων», «Τα παιδιά της χελιδόνας», «525 τάγμα πεζικού», «Δέσποινα», «Εναντίον του Marlboro», «Δανεικιά γραβάτα», «Τη νύχτα που έφυγε ο Μπούκοβι», «Αυγά μαύρα», «Από ‘δώ πέρασε ο Κιλρόι», «Λίστα γάμου».
