ΠΑΡΙΣΙ Με μια καινούργια όπερα γιόρτασε η Opera-Comique τα 100 χρόνια της στην τρίτη Salle Favart, στο πλέον μακρόχρονο «στέκι» της από την εποχή της ίδρυσής της το 1715. Το έργο, που θα παίζεται ως τις 17 Δεκεμβρίου, τιτλοφορείται Κλάρα από το όνομα της ηρωίδας. Η υπόθεση εξελίσσεται στις μέρες μας και εμπνέεται από την καθημερινή ειδησεογραφία: Οι γονείς της Κλάρας, μιας κοπέλας 18 χρόνων, δολοφονούνται σε κάποια πόλη της Νοτιοανατολικής Γαλλίας. Μετά τον θάνατο των γονιών της η Κλάρα ανακαλύπτει ότι ο κόσμος δεν είναι έτσι όπως τον είχε φανταστεί και ότι ο πατέρας της τής είχε κρύψει πολλά πράγματα. Προσπαθεί λοιπόν να καταλάβει τους ανθρώπους γύρω της ενώ ταυτόχρονα θέλει να ανακαλύψει τα αίτια της δολοφονίας των γονιών της. Ετσι η υπόθεση αποκτά αστυνομικό σασπένς. Η Κλάρα είναι τυπική ηρωίδα μελοδράματος, όπως η Κάρμεν, η Μανόν ή η Μιμί. Το λιμπρέτο έγραψε ο Ζαν-Κλοντ Καριέρ και τη μουσική ο Σουηδός Χανς Γκέφορς. Η όπερα, που αποτελείται από δύο πράξεις και 18 σκηνές, έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στην Opera-Comique την περασμένη Δευτέρα με την εμπνευσμένη σκηνοθεσία του Γκύντερ Κράμερ και πρωταγωνίστρια τη νεαρή μεσόφωνο Μαρί-Ανζ Τοντόροβιτς (φωτογραφία) στον ρόλο της Κλάρας. Ενας Γκόγια για τις γυναίκες
ΣΑΡΑΓΟΣΑ Από τα πρώτα θαυμαστά έργα του Γκόγια (1746-1828) είναι οι τοιχογραφίες του στο παρεκκλήσι της μονής Aula Dei κοντά στη Σαραγόσα, οι οποίες επί δύο και πλέον αιώνες παρέμεναν απροσπέλαστες για το γυναικείο φύλο. Η απαγόρευση της εισόδου των γυναικών ισχύει από την εποχή της ίδρυσης της μονής τον 16ο αιώνα. Αλλά όταν το 1996 οι τοπικές αρχές της Αραγωνίας ανέλαβαν να πληρώσουν όλα τα έξοδα για τον καθαρισμό και τη συντήρηση των τοιχογραφιών του παρεκκλησίου επ’ ευκαιρία των 250 χρόνων από τη γέννηση του Γκόγια, οι φεμινιστικοί σύλλογοι της περιοχής ξεσηκώθηκαν. Καθημερινά έξω από τη μονή ομάδες γυναικών διαδήλωναν το αίτημά τους να τους επιτραπεί η είσοδος για να θαυμάσουν αυτά τα νεανικά έργα του μεγάλου συμπατριώτη τους. Ετσι οι 30 μοναχοί της Aula Dei, για να ξαναβρούν τη χαμένη ησυχία τους, κατέφυγαν σε μια συμβιβαστική λύση. Σκέφτηκαν ότι από μια ειδική δίοδο οι γυναίκες θα μπορούσαν να επισκέπτονται τις τοιχογραφίες του Γκόγια χωρίς να υπάρχει κίνδυνος να κυκλοφορήσουν στις άλλες πτέρυγες του μοναστηριού. Ετσι κατασκευάστηκε η υπόγεια σήραγγα που ξεκινάει από τον μαντρότοιχο της μονής και καταλήγει μέσα στο παρεκκλήσι με τις τοιχογραφίες. Από εκεί μπήκε τις προάλλες και η βασίλισσα της Ισπανίας Σοφία. Ωστόσο παρά τη σήραγγα η πρόσβαση των γυναικών στις τοιχογραφίες δεν είναι εύκολη. Η πόρτα ασφαλείας στην είσοδο της σήραγγας ανοίγει μόνο κάθε Σάββατο και για μερικές μόνο ώρες. Γι’ αυτό και τα εισιτήρια για την επίσκεψη στο παρεκκλήσι με τις τοιχογραφίες (φωτογραφία) που έφτιαξε ο Γκόγια όταν ήταν 25 ετών έχουν εξαντληθεί ως το 2000. Φωτογραφίζοντας το ψέμα
ΠΑΡΙΣΙ Μια έκθεση στο Pavillion des Arts κοντά στο Κέντρο Πομπιντού παρουσιάζει φωτογραφικά τα ψέματα μέσα στα οποία γαλουχήθηκε ο λαός της πρώην Σοβιετικής Ενωσης παρ’ όλο που η φωτογραφία είναι μια τέχνη που αποτυπώνει την πραγματικότητα σε αντίθεση με τη ζωγραφική που φτιάχνει τη δική της. Γι’ αυτό, αν τα δείγματα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στη ζωγραφική έχουν τις δικαιολογίες τους, η παραποίηση της πραγματικότητας μέσω της φωτογραφίας αποτελεί κραυγαλέα διαστρέβλωση της αλήθειας, όπως αποδείχτηκε μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. Ετσι οι φωτογραφίες της έκθεσης, που προβάλλουν τον «ευτυχισμένο», «δραστήριο» και «ηρωικό» «καινούργιο» άνθρωπο που έπλασε το 74χρονο σοβιετικό καθεστώς, αποτελούν μια σειρά από ψέματα του υπαρκτού σοσιαλισμού. Οι εντολές των ιθυνόντων προς τους φωτογράφους ήταν σαφείς και απαράβατες: έπρεπε να φωτογραφηθούν τα μεγάλα και μνημειώδη επιτεύγματα της Σοβιετικής Ενωσης και το μήνυμα της προόδου να φθάσει σε κάθε γωνιά της αχανούς επικράτειας. Ετσι οι φωτογράφοι κατέγραφαν τις τεχνολογικές προόδους, τα γιγάντια κτίρια, τους ωραίους και θαρραλέους ανθρώπους της εργασίας, όπως ο νεαρός σταχανοβίτης (φωτογραφία) που οδηγεί την ατμομηχανή του σαν ατρόμητος και υπερήφανος τιμονιέρης ιστιοφόρου. Η τεχνολογική πρόοδος ήταν ένα από τα είδωλα που λάτρεψε το σοβιετικό καθεστώς. Στο όνομά της θυσιάστηκαν χιλιάδες άνθρωποι, οι οποίοι ωστόσο δεν εμφανίζονται στις φωτογραφίες. Στις απεικονίσεις, λόγου χάρη, των εργοταξίων της διάνοιξης της διώρυγας του Μπιελομόρσκ, που ένωσε τη Βαλτική με τη Λευκή Θάλασσα, οι χαρούμενοι σοβιετικοί εργάτες δεν εκπροσωπούν την τραγική πραγματικότητα: στη διάνοιξη αυτής της διώρυγας, όπως και στα περισσότερα μεγάλα έργα που έγιναν στη Σοβιετική Ενωση, χρησιμοποιήθηκαν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι οι οποίοι δούλευαν υπό απάνθρωπες συνθήκες και πέθαιναν από τις κακουχίες με ρυθμό 700 ανθρώπων την ημέρα. Ο μαγικός κόσμος των παραμυθιών
ΛΟΝΔΙΝΟ Οι Αραβικές Νύχτες που παίζονται στο θέατρο Young Vic μαγεύουν κάθε βράδυ μικρούς και μεγάλους. Ο Ντόμινικ Κουκ δημιούργησε μια υπέροχη θεατρική αλληλουχία των παραμυθιών που η όμορφη και έξυπνη Σεχραζάντ διηγείται επί Χίλιες και μία νύχτες στον σύζυγό της βασιλιά Σαχραγιάρ για να σώσει το κεφάλι της. «Μια φορά κι έναν καιρό, σε μια μακρινή χώρα, ζούσαν…» αρχίζει η Σεχραζάντ (Σόφι Οκονέντο) μία από τις ιστορίες της και ο βασιλιάς (Τσου Ομαμπάλα) την ακούει μαγεμένος, όπως και το κοινό του Young Vic. Η κυκλική σκηνή, όπου τριγύρω της κάθονται οι θεατές, δεν είναι παρά ένας κύκλος γεμάτος άμμο. Ωστόσο σ’ αυτόν τον απλό διάκοσμο συντελούνται πραγματικά θαύματα: Ξαφνικά οι θεατές βλέπουν την Κοιλάδα των Διαμαντιών ή τους εννέα ηθοποιούς και τους δύο μουσικούς που αποτελούν τον θίασο να «αβγαταίνουν» σε 40 στο παραμύθι Ο Αλί Μπαμπάς και οι σαράντα κλέφτες ή να μεταμορφώνονται σε βράχο, σε κρυφή πόρτα που ανοίγει με το σύνθημα «Σουσάμι, άνοιξε» ή ακόμη σε σπηλιά όπου οι κλέφτες έχουν κρύψει τους θησαυρούς τους. «Τόσο απλό και τόσο ποιητικό» γράφουν οι Financial Times. Ο Κουκ, που προσάρμοσε και σκηνοθέτησε αυτή την επιλογή από τις Χίλιες και μία νύχτες, φαίνεται ότι ξέρει ακριβώς πόση βία και αγριότητα μπορούν να αντέξουν τα παιδιά, γιατί φυσικά αυτά τα αραβικά παραμύθια, που τα έκανε γνωστά στην Ευρώπη ο Γάλλος Αντουάν Γκαλάν στις αρχές του 18ου αιώνα, είναι γεμάτα φόνους, κλεψιές και ραδιουργίες. Ωστόσο στην παράσταση του Young Vic ακόμη και ο σκληρός και απάνθρωπος βασιλιάς που σκοτώνει τις συζύγους του μετά την πρώτη νύχτα του γάμου κατορθώνει να κερδίσει τη συμπάθεια των θεατών.
