Αίγυπτος: Η κυριαρχία των στρατηγών δεν προμηνύει τίποτα καλό για το μέλλον

Παρά τις αποτυχίες του, και ήταν πολλές, ο πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι ήταν ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος ηγέτης της Αιγύπτου, και η ανατροπή του από το στρατό ήταν ένα αδιαμφισβήτητο πραξικόπημα. Θα ήταν τραγικό εάν οι Αιγύπτιοι επέτρεπαν η επανάσταση του 2011 που ανέτρεψε τον δικτάτορα Χόσνι Μουμπάρακ να λήξει με μία τέτοια απόρριψη της δημοκρατίας.

Καθώς οι Αιγύπτιοι αναλογίζονται το μέλλον τους, ένα πράγμα πρέπει να κυριαρχεί: να αποφύγουν τη βία που θα μπορούσε να βυθίσει τη χώρα σε ένα εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος θα έκανε την ταραγμένη προεδρική θητεία και την ανατροπή του Μόρσι να φαίνονται συγκριτικά ήπιες. Εν μέρει, αυτό θα απαιτούσε να καταστεί σαφές ότι ο κύριος Μόρσι, η Μουσουλμανική Αδελφότητα και οι Ισλαμιστές εν γένει θα εξακολουθήσουν να έχουν κάποια θέση στη νέα πολιτική τάξη που αναδύεται. Ειδάλλως, οποιοιδήποτε ισχυρισμοί περί αιγυπτιακής δημοκρατίας είναι άνευ αντικειμένου. Μια ματιά στο Ιράκ αρκεί για να φανεί ότι η εξαίρεση σημαντικών ομάδων συμφερόντων πυροδοτεί την σύγκρουση.

Υπάρχει μια αντίφαση στο πώς οι αιγυπτιακές δυνάμεις της αντιπολίτευσης αγκαλιάζουν σήμερα το στρατό, ο οποίος έχει άσκηση υπερβολική εξουσία από το 1952. Ο στρατός ήταν η δύναμη πίσω από τον κύριο Μουμπάρακ, μετά έγινε ο προστάτης των διαμαρτυρόμενων όταν ανετράπη ο Μουμπάρακ. Μεταγενέστερα, οι στρατηγοί σχημάτισαν την προσωρινή κυβέρνηση, μόνο για αυξήσουν την οργή του λαού όταν αποδείχτηκαν ακατάλληλοι για να κυβερνήσουν αλλά επέμειναν να κρατηθούν στην εξουσία ακόμα και μετά την εκλογή του Μόρσι.

Δεν είναι ξεκάθαρο πώς ακριβώς θα παίξουν το παιχνίδι της εξουσίας αυτοί τη φορά οι στρατηγοί, όμως η παρατεταμένη κυριαρχία τους δεν προμηνύεται καλή για το μέλλον της Αιγύπτου.

Στο τηλεοπτικό τους διάγγελμα οι στρατηγοί δήλωσαν ότι ανέστειλαν το Σύνταγμα και εγκαθιστούν προσωρινή κυβέρνηση. Η πρώτη δοκιμασία θα προκύψει από το κατά πόσον θα επιτρέψουν σε εξέχοντες πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες να ορίσουν το πώς θα αντικατασταθεί αυτή η κυβέρνηση με τη διενέργεια εκλογών. Όσο πιο σύντομα τόσο το καλύτερο. Όλες οι αποφάσεις πρέπει να είναι διαφανείς.

Την ημέρας του πραξικοπήματος ο κίνδυνος μιας αιματοχυσίας ήταν υπαρκτός. Ένας εκπρόσωπος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας προειδοποίησε ότι ομάδες ισλαμιστών «θα σταθούν μπροστά από τα τανκς». Μέχρι το τέλος μιας μακράς νύχτας, ο Μόρσι βρισκόταν υπό περιορισμό, αποκομμένος από κάθε επικοινωνία.

Οι ΗΠΑ έχουν επενδύσει στην Αίγυπτο όσο σε λίηες χώρες για να διατηρήσουν την συνθήκη ειρήνης του 1979 με το Ισραήλ. Παρόλα αυτά η κυβέρνηση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα ασκεί μικρή επιρροή είτε στον Μόρσι είτε στην αντιπολίτευση, η οποία πολύ συχνά κράτησε την Ουάσιγκτον σε απόσταση ασφαλείας. Ασκεί μεγαλύτερη επιρροή στο στρατό στον οποίο διαθέτει πάνω από ένα 1 δισ.ευρώ σε ετήσια βοήθεια.

Δεδομένης αυτής της σύνθετης δυναμικής, ο πρόεδρος Ομπάμα αντέδρασε με εύλογη καχυποψία στην εκδίωξη του Μόρσι. Εξέφρασε βαθιά ανησυχία για την παρέμβαση του στρατού, προέτρεψε όλες τις πλευρές να παραμείνουν συγκρατημένες και επανέλαβε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν παίρνουν καμία θέση παρά μόνο υποστηρίζονται τη δημοκρατία και το γράμμα του νόμου.

Ο Ομπάμα είχε δίκιο όταν προσπάθησε να συνεργαστεί με τον Μόρσι μετά την εκλογή του στην προεδρία της Αιγυπτου. Είχε επίσης δίκιο όταν «πάγωσε» οικονομική ή άλλου είδους νέα βοήθεια στην Αίγυπτο, μόλις έγινε φανερό ότι ο Μόρσι απέτυχε να συνεργαστεί με την αντιπολίτευση. Εάν οι δημοκρατικές διαδικασίες δεν αποκατασταθούν γρήγορα, ίσως χρειαστεί να παγώσει κι άλλη αμερικανική βοήθεια προς την Αίγυπτο.