Βραβεία

Τα εφετινά κρατικά λογοτεχνικά βραβεία αποτελούν σηµείο καµπής στην υπερπενηντάχρονη ιστορία του θεσµού. Τη διαφορά κάνουν οι αξιολογικές εκθέσεις, µικρά κριτικά δοκίµια µε υπογραφή, που συνοδεύουν το κάθε βραβείο και δηµιουργούν ένα σοβαρό πλαίσιο διαφάνειας και πραγµατικής αξιολόγησης. Ετσι µπορεί να καταλυθεί η µικροεξουσία των µικροφιλολόγων, των µικροσυγγραφέων, των µικροκριτικών (το «µικρός» εδώ µε τη συνδήλωση της νοοτροπίας) που στο παρελθόν βράβευαν «έτσι, χωρίς πρόγραµµα» δικαίους και αδίκους.

Από τα εφετινά βραβεία ξεχωρίζει οπωσδήποτε το βραβείο διηγήματος για τη συλλογή του Χρήστου Οικονόμου Κάτι θα γίνει, θα δεις (εκδόσεις Πόλις). Μικροαστικά διαμερίσματα, καφενεία, σουπερμάρκετ, εργαστήρια, βιοτεχνίες, εργοστάσια, ναυπηγεία, δρόμοι αλλά και εκκλησίες στις δυτικές συνοικίες είναι οι χώροι δράσης των ηρώων – ήρωες μικροαστοί, κάποτε περιθωριακοί, αντικοινωνικοί, απόκληροι, αποκλεισμένοι, μοναχικοί, απελπισμένοι, φοβισμένοι, οργισμένοι, τρυφεροί σε αυτή την εξαιρετική συλλογή. «Ο Χρήστος Οικονόμου φτιάχνει τη μεγάλη τοιχογραφία ενός κόσμου που, ενώ είναι αναγνωρίσιμος, παραμένει ξένος, σαν να ζει πίσω από ένα αόρατο τείχος» είχαμε γράψει τον Μάιο του 2010 σε αυτή τη στήλη.

Τα εφετινά βραβεία έγιναν επίσης μιντιακό γεγονός, έστω διά της αρνήσεως του Ντίνου Χριστιανόπουλου να αποδεχθεί το μεγάλο βραβείο για το σύνολο του έργου του. Είναι δικαίωμα του κάθε συγγραφέα ή του κάθε τιμωμένου να αποδέχεται ή όχι το βραβείο. Θα διαφωνήσω όμως με ορισμένους που με αφορμή τη στάση του ποιητή μίλησαν για «λαϊκισμό του συγγραφέα». Η πορεία του Χριστιανόπουλου έχει συνέπεια – «στριμμένο» χαρακτήρισε ο ίδιος τον εαυτό του – και δεν είναι μια συγκυριακή συμπεριφορά της συγκεκριμένης στιγμής.

Σωστή ήταν οπωσδήποτε και η απόφαση της επιτροπής να μη δώσει βραβείο στην καινοφανή κατηγορία έργου που διαλέγεται με τα κοινωνικά προβλήματα (αυτό είναι λαϊκισμός). Τα λογοτεχνικά βραβεία βραβεύουν λογοτεχνικά έργα και όχι μανιφέστα, μπροσούρες, κοινωνικές έρευνες, μεγάλα ρεπορτάζ κ.λπ. Τα διηγήματα του Χρήστου Οικονόμου αναδεικνύουν κοινωνικά προβλήματα, ήρωες που ζουν ταυτόχρονα εντός και εκτός της κοινωνίας. Αλλά πάνω απ’ όλα είναι λογοτεχνικά έργα, όπου η γλώσσα, η αισθητική, η αφηγηματική ποιότητα δημιουργούν το λογοτεχνικό επίτευγμα. Ολα τα άλλα θα ήταν πασοκικός (κατά το σοσιαλιστικός) ρεαλισμός.