Ποιοι είµαστε και πού πάµε; Υπάρχει άραγε ελπίς; Για την ευρωπαϊκή και παγκόσµια κρίση ελάχιστα µπορούµε να κάνοµε. Οµως από τους εαυτούς µας, τις αδυναµίες µας, τα ελαττώµατα και τα πάθη µας µπορούµε να ξεφύγουµε; Σκέφθηκα να προσφύγω, όπως και στο παρελθόν, για µιαν έγκυρη απάντηση στη σοφία των αρχαίων ηµών προγόνων. Αφού κάθε αρετή και πολιτιστική αξία προήλθε από αυτούς και αυτών την προσφορά επικαλούµαστε οι σύγχρονοι Ελληνες, διεκδικώντας τον διεθνή σεβασµό τον οποίον έχουµε χάσει από την ανεκδιήγητη σηµερινή συµπεριφορά µας, ας δούµε ποια ήταν η δική τους.
Να ξεκινήσω από τον Ησίοδο, που 850 χρόνια προ Χριστού, κρίνοντας από τη συµπεριφορά των συµπολιτών του, προέλεγε: « Θα ‘ρθει καιρός που νοµοθέτης θα είναι η βία και η δύναµη. Οι κακοποιοί θα είναι σεβαστοί απ’ όλους. Ο όρκος δεν θα δεσµεύει κανέναν και οι άξιοι δεν θα βρουν καταφύγιο πουθενά ». Οπως και σήµερα. Και τρεις αιώνες αργότερα ο Σόλων διαπιστώνει: « Τώρα την πόλη την χαλούν οι ίδιοι οι πολίτες, οι παραδόπιστοι, µε τα ελαφρά µυαλά τους, και της δηµοκρατίας οι κεφαλές, µε άδικες βλέψεις, γιατριά να βάλουν δεν µπορούν στην απληστία τους, παρά την αδικία στην αδικία ποιος θα πλουτίσει ». Οπως σήµερα.
Και ο Ισοκράτης, µε πίκρα σηµειώνει: « Σε τέτοια αφροσύνη έχουν φθάσει µερικοί ώστε θεωρούν πως η αδικία είναι βέβαια επονείδιστη, µα από την άλλη είναι ωφέλιµη και συµφέρει στην καθηµερινή ζωή. Ενώ η δικαιοσύνη είναι σίγουρα αξιέπαινη, αλλά πιο πολύ ωφελεί όσους δεν την είχαν παρά όσους την έχουν ». Επισηµαίνω ότι ο Ισοκράτης σχολιάζει τα όσα συνέβαιναν στην Αθήνα πριν από 2.500 χρόνια και όχι σήµερα. Αλλωστε ο ίδιος βεβαιώνει: « Από παλιά εσείς οι Αθηναίοι συνηθίζατε να περιφρονείτε όλους τους άλλους (ρήτορες στην Εκκλησία του ∆ήµου) εκτός από εκείνους που συµφωνούσαν µε τις επιθυµίες σας. (…) Ετσι έχετε αναγκάσει τους ρήτορες να µη φροντίζουν και να µη σκέπτονται εκείνα που συµφέρουν τον πολίτη αλλά πώς θα βγάλουν λόγους και πώς θα σας αρέσουν». Οπως και σήµερα.
Αν αυτά συνέβαιναν στην ακµή της ελληνικής αρχαιότητας, πολύ φυσικό ήταν και τους επόµενους αιώνες της παρακµής να συµβαίνουν αυτά που καταγγέλλει το 100 µ.Χ. ο Λογγίνος: « Η φιλοχρηµατία, από την οποία όλοι µας, άπληστοι καθώς είµαστε, πάσχουµε. Και η φιληδονία, που µας υποδουλώνει, καταποντίζουν το πλοίο της ζωής µας ». Για να προειδοποιήσει εν συνεχεία: « Ο άµετρος και αχαλίνωτος πλουτισµός µε τους απογόνους του (πλεονεξία και τυφλότητα) γεννούν την ύβρη, την παρανοµία και την αναισχυντία ». Οπως σήµερα.
Αλλά και στους νεότερους χρόνους ο Φώτος Πολίτης το 1922 διαπίστωνε: « Η έλλειψις κάθε πόθου προς την ελευθερία και ο αχαλίνωτος ατοµισµός, η εκτροπή µε την οποία επιζητεί τας υλικάς απολαύσεις και η τάση προς το άσκοπον κέρδος χαρακτηρίζουν τον σηµερινόν άνθρωπον ». Οπως και σήµερα.
Οµως ας δούµε τα προαναφερθέντα και από την αντίθετή τους πλευρά. Αν η ελληνική φυλή από τα βάθη της ιστορίας της ως σήµερα χαρακτηρίζεται από όλα αυτά τα διόλου κολακευτικά γι’ αυτήν ελαττώµατα, κι όµως και τον µέγιστο πολιτισµό δηµιούργησε και τις κορυφαίες κατακτήσεις του πνεύµατος και της τέχνης προσέγγισε και τις όποιες σηµερινές βάσεις του σύγχρονου δυτικού πολιτισµού προσέφερε, τότε γιατί και οι σηµερινοί Ελληνες, που όντως κυριαρχούνται από όλα αυτά τα αρνητικά χαρακτηριστικά των αρχαίων προγόνων τους, να µην ενατενίζουν το µέλλον µε αισιοδοξία; Μπορεί, όπως οι πιο αισιόδοξοι ελπίζουν, από την πρωτοφανή κρίση από την οποία µαστιζόµαστε, να προκύψει η ανατολή µιας νέας καλύτερης εποχής. Ας πείσουµε τους εαυτούς µας έστω και για σήµερα µόνο, χρονιάρα µέρα που είναι.
jmarinos@tovima.gr
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
