Κόστος μαμούθ $3 τρισ. από το Brexit

Επειτα από απώλειες 3 τρισ. δολ. (2,1 τρισ. δολ. την επομένη της απόφασης-σοκ των Βρετανών και 900 δισ. δολ. την περασμένη Δευτέρα), οι αγορές τις τελευταίες ημέρες προσπαθούν να ισορροπήσουν αποτιμώντας τα νέα δεδομένα, ενώ οι οικονομολόγοι κορυφαίων τραπεζών σκιαγραφούν τη μετά Brexit εποχή.

Για ορισμένους το Brexit μοιάζει απλά με το προοίμιο μιας νέας μεγαλύτερης κρίσης στις διεθνείς αγορές, φέρνοντας στην επιφάνεια δύο μέτωπα: το πολιτικό ρίσκο και τον κίνδυνο οι κεντρικές τράπεζες να χάσουν τον έλεγχο.

Για άλλους πάλι το θέμα είναι αν τα πράγματα προχωρήσουν με έναν φιλικό ή έναν συγκρουσιακό τρόπο, ενώ κάποιοι λένε ότι μετά το Brexit το αφήγημα για την Ευρώπη είναι αυτό της αποσύνθεσης και όχι της ολοκλήρωσης, αν και αυτό δεν σημαίνει ότι η ΕΕ θα καταρρεύσει, ή ακόμη ότι θα αποχωρήσει άλλη μία χώρα, κάτι που είναι εξαιρετικά απίθανο στο προσεχές μέλλον.

Ο Willem Buiter, επικεφαλής οικονομολόγος της Citigroup, και η ομάδα του επισημαίνουν ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Βρετανία θα μπορούσε κάλλιστα να αποδειχθεί ένα από τα τοπ γεωπολιτικά γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών, αποτελώντας ενδεχομένως και το έναυσμα για μια νέα οικονομική κρίση και επιβράδυνση στο Ηνωμένο Βασίλειο, την ΕΕ και την παγκόσμια οικονομία.

Προς το παρόν, το Brexit δημιουργεί μεγάλες αβεβαιότητες, ενώ, όπως εκτιμά, η Βρετανία θα βγει από την ΕΕ έπειτα από μια πολυετή περίοδο διαπραγματεύσεων, αναμένοντας πρόωρες εκλογές στη χώρα ή ένα νέο δημοψήφισμα (λιγότερο πιθανό σενάριο).

H Ελλάδα

Ειδικά για την Ελλάδα, η οικονομολόγος Giada Giani της Citigroup εκτιμά πως η αβεβαιότητα που σχετίζεται με το Brexit αναμένεται να εξαλείψει τα οφέλη από την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης.

Δεδομένης της πτωτικής αναθεώρησης του ΑΕΠ του πρώτου τριμήνου, της αποδυνάμωσης των τουριστικών ροών και της εκτίμησης πως η επιστροφή στην ανάπτυξη δεν είναι εφικτή το β’ εξάμηνο, καθώς τα νέα μέτρα λιτότητας θα εξαλείψουν τα οφέλη από τις αποπληρωμές των ληξιπρόθεσμων οφειλών, προβλέπει πως η ύφεση θα κυμανθεί στο -1,2% το 2016. Παράλληλα, οι διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη αξιολόγηση και την ελάφρυνση του χρέους που προβλέπεται να ξεκινήσουν το φθινόπωρο δεν αναμένεται να οδηγήσουν σε συμφωνία ως το τέλος του έτους.

Καθώς μάλιστα η βιωσιμότητα του χρέους παραμένει αμφίβολη, η οικονομολόγος της Citigroup επαναλαμβάνει τη θέση της εδώ και χρόνια για τον κίνδυνο Grexit τα επόμενα 1-3 χρόνια. Θα πρέπει να αναφερθεί πάντως πως αν και για ένα μέρος της αγοράς η περίπτωση του Grexit δεν έχει φύγει ποτέ από το τραπέζι, εντούτοις σε αυτή τη φάση το μεγαλύτερο μέρος των οικονομολόγων εστιάζεται στην ύφεση της ελληνικής οικονομίας (εύρος εκτιμήσεων για το 2016: -0,7% ως -2,3%), καθώς και στο κατά πόσο το πολιτικό προσωπικό της χώρας θα μπορέσει να στηρίξει (δίχως τις γνωστές παλινωδίες) αναπτυξιακές πρωτοβουλίες στους τομείς των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων ικανών να οδηγήσουν στην έξοδο από τη στενωπό και την επιστροφή στη διατηρήσιμη ανάπτυξη.

Υπό αμφισβήτηση

Το Brexit μοιάζει απλά με το προοίμιο μιας νέας μεγαλύτερης κρίσης στις αγορές, εκτιμά ο John Hardy της Saxo Bank, παρατηρώντας πως η απόρριψη του κατεστημένου ανά τον κόσμο θέτει υπό αμφισβήτηση τα παραδείγματα της ποσοτικής χαλάρωσης (QE), της πολιτικής αρνητικών επιτοκίων (NIRP) και της πολιτικής μηδενικών επιτοκίων (ZIRP).

Πλέον η Ιαπωνία πλησιάζει σε σημείο καμπής, η οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να πυροδοτήσει την ιαπωνική εκδοχή του Brexit. Στο πολιτικό μέτωπο πάλι ο Ντόναλντ Τραμπ αντιπροσωπεύει την ομιλούσα απόρριψη του status quo, ενώ με το βλέμμα στο 2017, ο ίδιος προβλέπει μια πιθανή «Γαλλική επανάσταση» με όχημα τις επικείμενες εθνικές εκλογές.

Δύο ερωτήματα

Ο Mark Haefele, επικεφαλής του τομέα των επενδύσεων του Wealth Management της ελβετικής τράπεζας UBS, αναφέρει ότι η αίσθησή του είναι πως το Ηνωμένο Βασίλειο θα επιδιώξει να επιτύχει μια συμφωνία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, παρόμοια με αυτή που πέτυχε η Νορβηγία, ενώ ο Reinhard Cluse, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη της UBS, θεωρεί πως ο αντίκτυπος του Brexit έχει να κάνει κυρίως με δύο ερωτήματα: πρώτον, κατά πόσον οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της ΕΕ και του ΗΒ θα προχωρήσουν με έναν φιλικό ή έναν συγκρουσιακό τρόπο (π.χ. περίπτωση Νορβηγίας και μια συμφωνία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου – ΕΟΧ ή απλώς μια νέα συμφωνία στο πλαίσιο και τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου – ΠΟΕ) και, δεύτερον, με ποιον τρόπο θα εξελιχθεί η ίδια η ΕΕ, αν θα κινηθεί δηλαδή προς την κατεύθυνση μιας ταχύτερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ή προς την κατεύθυνση μιας μεσοπρόθεσμης αποσύνθεσης.