Η ταυτότητα ενός ντετέκτιβ

Τι τύποι είναι λοιπόν οι διάσημοι ντετέκτιβ; Ποιες είναι οι συνήθειες και οι μέθοδοί τους; Ποιο είναι το αγαπημένο τους όπλο ή το αγαπημένο τους ποτό; Πώς είναι η εμφάνισή τους; Τι ρούχα και αυτοκίνητα προτιμούν και πώς συμπεριφέρονται στις γυναίκες; Τι κάνουν όταν δεν κυνηγάνε τους κακούς;

Τόνοι από μελάνι έχουν χυθεί για τα αστυνομικά μυθιστορήματα χωρίς να έχουμε καταλήξει κάπου. Είναι λογοτεχνία ή παραλογοτεχνία; Είναι πιο «δυνατή» η αμερικανική σχολή από την αγγλική; Είναι ένα είδος ναρκωτικού στο οποίο εθίζεται ο αναγνώστης, παραβλέποντας τη λογοτεχνική αξία τους; Είναι ο Ρέιμοντ Τσάντλερ ο καλύτερος του είδους και αξίζει τόση δόξα η Αγκαθα Κρίστι; Τα ερωτήματα είναι δεκάδες, όπως άλλωστε και οι απαντήσεις και οι «αιώνιοι» φίλοι και εχθροί του είδους, μάλλον δεν θα καταλήξουν ποτέ σε μια συμφωνία. Οπως και αν έχει όμως, οι διάσημοι ντετέκτιβ των αστυνομικών μυθιστορημάτων εξασκούν ακόμη μια γοητεία, τουλάχιστον στους φίλους του είδους, αφού κατορθώνουν να λύσουν μυστήρια που φαίνονται βουνό για τον κοινό νου και να βρουν διεξόδους εκεί όπου όλοι μας βλέπουμε αδιέξοδο.

Ας φέρουμε λοιπόν στο φως τα χαρακτηριστικά και τις συνήθειες των ανθρώπων που, λόγω επαγγέλματος, προτιμούν να μένουν στο σκοτάδι.

ΗΡΑΚΛΗΣ ΠΟΥΑΡΟ

(της Αγκαθα Κρίστι)

­ Τόπος γεννήσεως: Βέλγιο (αν και όλοι τον θεωρούν Γάλλο).

­ Τόπος δράσης: Αγγλία και… άλλα εξωτικά μέρη.

­ Χόμπι: Να καλλιεργεί κολοκύθες.

­ Οπλο: Δεν το έχει ανάγκη, αφού χρησιμοποιεί τα «φαιά» κύτταρα του εγκεφάλου του.

­ Μανία: Η συνεχής περιποίηση του μουστακιού του (το βάφει με φούμο και του βάζει ειδικό δίχτυ την ώρα του ύπνου, για να μη χάνει το τσιγκελωτό σχήμα του).

­ Ποτό: Λικέρ, κυρίως κρεμ ντε κακάο και μπανάνα.

­ Ηλικία: Γύρω στα εξήντα, έχει δώσει σύνταξη στον εαυτό του αλλά όλο σπάει ο διάολος το ποδάρι του και βρίσκεται ακριβώς εκεί που συμβαίνουν εγκλήματα, συνήθως περίπλοκα, και αναπόφευκτα μπλέκει χωρίς να θέλει.

­ Χαρακτηριστικά: Μέτριο ανάστημα, παχύς, συντηρητικό ντύσιμο, του αρέσει να κρυφακούει και να κρυφοκοιτάζει, λαίμαργος, καλοπερασάκιας, οικονομικά ανεξάρτητος αλλά και τσιγκούνης, δεν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το άλλο φύλο, είναι νάρκισσος και δεν έχει φίλους.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΕΚΑΣ

(του Γιάννη Μαρή)

­ Τόπος γέννησης και δράσης: Αθήνα.

­ Χόμπι: Η οικογένειά του (έχει γυναίκα και μικρή κόρη).

­ Οπλο: Το αποφεύγει όπως άλλωστε και το οδήγημα.

­ Μανία: Να κάνει τον χαζό στις ανακρίσεις και να εμφανίζεται αργά στις ιστορίες.

­ Ποτά / τσιγάρα: Μόνο κονιάκ και τσιγάρα σκέτα, που κόβει στη μέση και τα καπνίζει με πίπα.

­ Ηλικία: Γύρω στα πενήντα, με τριάντα χρόνια θητεία στο εγκληματολογικό.

­ Χαρακτηριστικά: Κοντός, χοντρός, λίγο κοκκινωπός, με μουστάκι α λα Χίτλερ και εμφάνιση μπακάλη με κοστούμι, ηθικός, κάνει τον χαζό αλλά είναι πανέξυπνος και δαιμόνιος, μένει σε παλιά μονοκατοικία πίσω από την Ακρόπολη και τις ελεύθερες ώρες του ασχολείται με εγκλήματα που για την αστυνομία έχουν «κλείσει».

ΦΙΛΙΠ ΜΑΡΛΟΟΥ

(του Ρέιμοντ Τσάντλερ)

­ Τόπος γέννησης: Παραμένει άγνωστος.

­ Τόπος δράσης: Η Πόλη των Αγγέλων.

­ Χόμπι: Να μπλέκει σε δύσκολες καταστάσεις, χωρίς λόγο.

­ Οπλο: Κολτ (και ό,τι βρει μπροστά του).

­ Μανία: Να παραμένει τίμιος και αξιοπρεπής σε ένα απολύτως διαβρωμένο περιβάλλον.

­ Ποτά / τσιγάρα: Ουίσκι σκέτο συνήθως, πίπα αλλά και τσιγάρα.

­ Ηλικία: Τριάντα τριών ετών.

­ Χαρακτηριστικά: Μέσο ανάστημα, καλή φυσική κατάσταση, ελαφρώς κατσαρά μαλλιά, κοστούμι και καπέλο, οδηγεί Πακάρ καμπριολέ, μένει σε παλιό διαμέρισμα χωρισμένο στα δύο (μισό σπίτι, μισό γραφείο), μένει ψύχραιμος και στις πιο δύσκολες στιγμές, γοητεύεται από τις γυναίκες (αλλά γοητεύει κιόλας), έχει δουλέψει στο γραφείο του εισαγγελέα και συχνά βρίσκεται λάθος στιγμή σε λάθος μέρος.

ΣΕΡΛΟΚ ΧΟΛΜΣ

(του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ)

­ Τόπος γέννησης και δράσης: Λονδίνο.

­ Χόμπι: Να παίζει βιολί και να σνιφάρει κόκα.

­ Οπλο: Αποφεύγει να χρησιμοποιεί.

­ Μανία: Να συντρίψει τον Μοριάρτι.

­ Ποτά / τσιγάρα: Τσιμπούκι (σήμα κατατεθέν).

­ Ηλικία: Διανύει την πέμπτη δεκαετία της ζωής του.

­ Χαρακτηριστικά: Ψηλός, αδύνατος, καταθλιπτικός, κάπα, καπέλο και τσιμπούκι, κολλητός με τον γιατρό Γουότσον (που του αρέσει να τον υποτιμά με τη χαρακτηριστική φράση: «Στοιχειώδες Γουότσον, στοιχειώδες…»), απόμακρος με τις γυναίκες, αδιαφορεί για τους ανθρώπους και τους ξεμπροστιάζει ακόμη και όταν αυτό δεν χρησιμεύει σε τίποτα, κατοικεί στην Μπέικερ στριτ και κινείται με άμαξα (ταξί).

ΔΙΚΑΣΤΗΣ ΤΙ

(του Ρόμπερτ βαν Γκούλικ)

­ Τόπος γέννησης: Κίνα (το 630 στην επαρχία Τάι-γιουάν).

­ Τόπος δράσης: Διάφορες επαρχίες της αχανούς αυτοκρατορίας, όπως Χαν-γιουνάν, Που-γιανγκ, Πέι-τσόου.

Πεθαίνει το 700.

­ Οπλο: Δεν χρησιμοποιεί.

­ Ποτό / Φαγητό: Τσάι (γιασεμί αν υπάρχει) και ρύζι, φυσικά.

­ Μεταφορικό μέσον: Αλογο ή Παλανκίνο (με τέσσερις βαστάζους).

­ Χόμπι: Να διαβάζει ιατρικά και επιστημονικά βιβλία.

­ Μανία: Να χαϊδεύει τα γένια και τις φαβορίτες του.

­ Ηλικία: Από 33 ετών ως τον θάνατό του.

­ Χαρακτηριστικά: Πανίσχυρος και αλάθητος, με ανθρώπινες στιγμές, φοράει γούνινο παλτό και καπέλο με πτερύγια, έχει τρεις γυναίκες, είναι επηρεασμένος από τον Κομφούκιο ενώ αποστρέφεται τον Βουδισμό και τον Ταοϊσμό, συμπεριφέρεται με απίστευτη σκληρότητα σε όσους φθάνουν μπροστά στην Εδρα του. Εχει εξιχνιάσει τουλάχιστον 25 δύσκολες υποθέσεις που έχουν περιγραφεί σε βιβλία.

ΣΑΡΛ ΟΓΚΑΣΤ ΝΤΥΠΕΝ

(του Εντγκαρ Αλαν Πόε)

­ Τόπος γέννησης και δράσης: Παρίσι

­ Οπλο: Παλαιό γαλλικό πιστόλι

­ Μεταφορικό μέσο: Περπάτημα

­ Χόμπι: Ανάγνωση βιβλίων (βιβλιοφάγος)

­ Μανία: Η νύχτα και το σκοτάδι

­ Ηλικία:;

­ Χαρακτηριστικά: Ευπατρίδης και αριστοκράτης που έχει πτωχεύσει και ζει με την ανοχή των πιστωτών του.

Ευφυέστατος και μορφωμένος, μπορεί να κάνει συλλογισμούς που δεν κάνει η Αστυνομία.

Κατοικεί στη φτωχική συνοικία του Παρισιού Σεν Ζερμέν με έναν φίλο του που αφηγείται και τις ιστορίες του, όταν ξημερώσει κλείνει τις κουρτίνες και ανάβει κεριά και κάθε νύχτα τριγυρνά στους δρόμους της πόλης. Είναι ο πρώτος ντετέκτιβ στην ιστορία του αστυνομικού μυθιστορήματος.

* Τα παραπάνω αποσπάσματα προέρχονται από το βιβλίο «Ανατομία του αστυνομικού μυθιστορήματος» (Εκδόσεις Αγρα).

Ρέιμοντ Τσάντλερ: «Οι Αγγλοι μπορεί να μην είναι οι καλύτεροι συγγραφείς του κόσμου, σίγουρα όμως είναι οι πιο καλοί από τους βαρετούς».

Ρέιμοντ Τσάντλερ: «Ο Χάμετ απομάκρυνε τον φόνο από το βενετσιάνικο βάζο και τον έριξε στο στενό δρομάκι».

Μπέρτολτ Μπρεχτ: «Τα αστυνομικά μυθιστορήματα είναι η μοναδική ευκαιρία μέσω της οποίας γίνομαι υβριστικός έναντι της λογοτεχνίας. Ας επιστρέψουμε σε αυτά!».

Σόμερσετ Μομ: «Πιστεύω ότι το αστυνομικό μυθιστόρημα, τόσο αυτό της καθαρής εξιχνίασης του μυστηρίου όσο και αυτό της «σκληρής» σχολής, έχει πεθάνει. Γεγονός που δεν πρόκειται να αποτρέψει αμέτρητους συγγραφείς από το να συνεχίζουν να γράφουν τέτοιες ιστορίες ούτε και εμένα από το να τις διαβάζω».

Μαξίμ Γκόρκι: «Η λογοτεχνία αυτή, που έχει διεισδύσει στις τάξεις των εργατών που λιμοκτονούν, είναι μία από τις αιτίες που εξηγούν γιατί η ταξική συνείδησή τους αναπτύσσεται με τόσο αργό ρυθμό».

Χόρχε Λούις Μπόρχες: «Θα έλεγα για να υπερασπιστώ το αστυνομικό μυθιστόρημα ότι δεν έχει ανάγκη από υπεράσπιση. Σήμερα διαβάζεται με κάποια περιφρόνηση, διασώζει όμως την τάξη σε μια εποχή αταξίας. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να του το αναγνωρίσουμε και που του αξίζει».