Ο «τυχαίος θάνατος ενός MAGA», για να παραφράσουμε τον Ντάριο Φο, έρχεται σε περίοδο έξαρσης της πολιτικής βίας στις ΗΠΑ – περισσότερες από 300 περιπτώσεις πολιτικώς υποκινούμενων περιστατικών βίας κατεγράφησαν μετά την κατάληψη του Καπιτωλίου στις 6/1/2021 -, αλλά και διλημμάτων της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ ενώπιον γεωπολιτικών προκλήσεων. Η τραγική ειρωνεία στη μορφή του συντηρητικού ακτιβιστή Τσάρλι Κερκ, που υποστήριζε ως «ελευθερία» το δικαίωμα στην οπλοκατοχή λίγες στιγμές πριν από τη δολοφονία του, είναι λιγότερο σημαντική από τις πιθανές επιπτώσεις της χρήσης του θανάτου του.
Θα καταστεί η «μαρτυρική θυσία» του Κερκ μια συγκολλητική ουσία που θα ενώσει τις αντιμαχόμενες φράξιες του τραμπισμού, λ.χ. εθνικιστές MAGA και κοσμοπολίτες τεχνοφουτουριστές ή απομονωτιστές και ιέρακες παρεμβατιστές; Θα αποβεί εφαλτήριο βίας εντός ή εκτός των ΗΠΑ ως «πρώτο αίμα» των πολιτισμικών πολέμων; Θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη χρήση της Εθνοφρουράς για εσωτερική καταστολή στα αμερικανικά άστεα; Ο ίδιος πάντως ο Κερκ, συνιδρυτής της Turning Point USA και διευθύνων σύμβουλος των Turning Point Action και Turning Point Faith, ανήκε στους MAGA που έβλεπαν με καχυποψία τις αμερικανικές πολεμικές περιπέτειες σε Ανατολική Ευρώπη και Δυτική Ασία και προς αυτή την κατεύθυνση στρέφονταν οι «διδαχές» του προς τους νέους.
Οι αντιδράσεις του συστήματος Τραμπ
Ο Κερκ προσφέρει πλέον έναν αρχετυπικό «μάρτυρα» που είναι λευκός, στρέιτ, «cis-gender», οικογενειάρχης. Στους παραλληλισμούς που δεσπόζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπενθυμίζεται η προεκλογική απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Τραμπ. Αναφέρεται το απρόκλητο έγκλημα ενάντια στην Ουκρανή Ιρίνα Ζαρούτσκα, πρόσφυγα στις ΗΠΑ. Από την άλλη, ο Κερκ θεωρείται ως ένας λευκός Τζορτζ Φλόιντ ή Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Οι επίσημες αντιδράσεις του τραμπικoύ συστήματος ήταν οι μέγιστες δυνατές: οι αμερικανικές σημαίες κυμάτισαν μεσίστιες σε ένδειξη εθνικού πένθους. Ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς μετέφερε την οικογένεια και τη σορό του Κερκ στην Αριζόνα με το Air Force 2. Ο Τραμπ δήλωσε ότι θα απονεμηθεί στον Κερκ η ύψιστη τιμή του Προεδρικού Μεταλλίου Ελευθερίας.
Στο συμβολικό επίπεδο, επικρατεί η έμφαση στην ταυτότητα του «χριστιανού μάρτυρα». Ο Βανς κοινοποίησε πρόσφατη ανάρτηση του Κερκ με το σύνθημα «όλο το θέμα είναι ο Ιησούς» («it’s all about Jesus»), ενώ ο υπουργός Πολέμου Πιτ Χέγκσεθ ανήρτησε την ευαγγελική επιβράβευση «ευ, δούλε αγαθέ και πιστέ». Ο Τζάκσον Λαμέγερ, ιδρυτής του δικτύου «Πάστορες για τον Τραμπ», δήλωσε: «Ο Τσάρλι Κερκ πέθανε για τα πιστεύω του, για κάτι μεγαλύτερο από τον ίδιο. Ελπίζουμε και προσευχόμαστε ότι ο θάνατός του δεν θα είναι μάταιος». Η μαρτυροποίηση του Κερκ ταιριάζει με την προσπάθειά του να οικοδομήσει μία νέα χριστιανική Δεξιά, βασισμένη στην ευαγγελική εκδοχή του προτεσταντισμού, ώστε να «μεταμορφώσει» την αμερικανική νεολαία σαν ένας λευκός ευαγγελικός Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Από τον Γκέμπελς και τον Βέσελ στο σήμερα
Ποιο ήταν, όμως, το περιεχόμενο αυτής της χριστιανικής πίστης; Ο Κερκ άρχισε τη δημόσια παρουσία του με συγκριτικά εκκοσμικευμένο λόγο. Ομως, κατά την πανδημία του κορωνοϊού εναντιώθηκε στα λοκντάουν, τονίζοντας τη «θεόσδοτη ελευθερία». Κατά τη διακυβέρνηση των Δημοκρατικών, μιλούσε συχνά σε ακροατήριο ευαγγελικών σε τεράστιο ναό στην Αριζόνα. Ο Σέιν Γουίνινγκς, επικεφαλής της ευαγγελικής οργάνωσης «Τηρητές της Επαγγελίας» (Promise Keepers), όπου μιλούσε ο Κερκ, δήλωσε ότι «συμβαίνει ένας πραγματικός πνευματικός πόλεμος» και ότι ο θάνατος του Κερκ θα ενδυναμώσει το θρησκευτικό κίνημα, όπως η Σταύρωση του Χριστού δημιούργησε την αρχέγονη Εκκλησία.
Η έμφαση στη μορφή ενός «λευκού χριστιανού μάρτυρα» προβληματίζει τους θιασώτες της εκκοσμίκευσης, ανακαλώντας μια άλλη μορφή, αυτή του Χορστ Βέσελ. Υπενθυμίζεται ότι ο Βέσελ (1907-1930) ανήκε στην παραστρατιωτική πτέρυγα «Sturmabteilung» των ναζί και δολοφονήθηκε το 1930 από μέλη του κομμουνιστικού κόμματος.
Ο Γιόζεφ Γκέμπελς εκμεταλλεύτηκε το γεγονός προκειμένου να δημιουργήσει τον πρώτο «ναζί μάρτυρα». Τραγούδι σε στίχους του Βέσελ έγινε εθνικός ύμνος της ναζιστικής Γερμανίας. Ο πατέρας του Βέσελ υπήρξε λουθηρανός πάστορας, ενώ η μητέρα προερχόταν επίσης από οικογένεια παστόρων.
Στη νεότητά του, ο Βέσελ ίδρυσε ομάδα με σκοπό τη δημιουργία «πραγματικών γερμανών ανδρών». Εγινε μετά μέλος της «Λέγκας των Βίκινγκ», παραστρατιωτικής οργάνωσης για την αναδημιουργία της Γερμανίας, εμπλεκόμενος σε οδομαχίες με ομάδες σοσιαλιστών και κομμουνιστών. «Η Λέγκα του Βίσμαρκ ήταν απόλαυση, η Λέγκα των Βίκινγκ ήταν περιπέτεια, το ναζιστικό κόμμα υπήρξε η πολιτική αφύπνιση» έγραφε σε ημερολόγιο.
Ο Γκέμπελς τον αναγνώρισε ως προικισμένο ρήτορα, αλλά και ηγέτη οδομαχιών (Sturmführer). Οταν δεν έκλεβε τραγούδια από κομμουνιστές και τη γερμανική δημοτική ποίηση, ο Βέσελ ηγείτο ενός άτυπου εμφυλίου για να αλώσει το «Κόκκινο Βερολίνο»: τις φτωχές εργατικές συνοικίες όπου το κομμουνιστικό κόμμα συνυπήρχε με τον υπόκοσμο. Ο Βέσελ δολοφονήθηκε εν τέλει υπό μυστηριώδεις συνθήκες στο σπίτι που μοιραζόταν με πόρνη. Ο κύριος δολοφόνος κατά την πολιτική ερμηνεία ήταν κομμουνιστής, που η συγκάτοικος του Βέσελ κατασκόπευε ή, κατά ρυπαρογραφική εκδοχή, ένας αντίζηλος μαστροπός.
Παρόμοιες δικαστικές διερευνήσεις δεν απέτρεψαν τον Γκέμπελς από το να φιλοτεχνήσει ένα χριστιανικό μαρτυρολόγιο: ο Βέσελ ήταν ένας χριστιανός σοσιαλιστής που φώναζε εμπράκτως «δεύτε προς με οι κοπιώντες καγώ αναπαύσω υμάς». Η κηδεία του κινηματογραφήθηκε ως υπόδειγμα ναζιστικής τιμής. Για κάθε ναζί που πέθαινε η έκφραση ήταν «στρατολογήθηκε στην ομάδα μάχης του Βέσελ». Η πομπή πάντως διακόπηκε από λιθοβολισμούς, ενώ ένας κομμουνιστής μόλυνε το νεκροταφείο με γκράφιτι «Υστατο Heil Hitler στον Βέσελ τον νταβατζή».
Ενώ στην αρχή η αγιολογία του Βέσελ είχε χριστιανικά πρότυπα, από το 1934 έλαβε αντιχριστιανικό χαρακτήρα: «Δεν χρειαζόμαστε πια τον Χριστό, θυσιάστηκε για εμάς ο Χορστ Βέσελ» διακήρυσσαν οι θιασώτες του διάσημου πλέον άσματός του. Για μια 15ετία ο Βέσελ χρησίμευσε ως πρότυπο ναζί που εμπνέει με τη θυσία, ενώ μέχρι σήμερα ο τάφος του παραμένει αντικείμενο βανδαλισμών αλλά και τόπος ραντεβού των νεοναζί.
Κάθε «μάρτυρας», ιδίως αν κατασκευάζεται από την εξουσία, λειτουργεί ως «σημείον αντιλεγόμενον». Κατά τους ανθρωπολόγους των θυσιών, το αίμα ενώνει όσους εσωτερικεύουν το πνεύμα του «θυσιασθέντος». Με αυτή την έννοια μπορεί να διευκολύνει είτε μια ενδόρρηξη της αμερικανικής κοινωνίας στο εσωτερικό είτε μια εξαγωγή της βίας στο εξωτερικό.
