Ορισμένες φορές η συγκυρία κρύβει τεράστιες δόσεις ειρωνείας. Στις 30 Σεπτεμβρίου 1974, ο Ναθάνιελ Μπερλίν, διευθυντής του Τμήματος Βιολογίας και Διάγνωσης Καρκίνου του αμερικανικού Εθνικού Κέντρου Καρκίνου (NCI) και πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας για τον Καρκίνο του Μαστού, ήταν έτοιμος να παρουσιάσει μια έκθεση «κατάστασης της τεχνολογίας» για τις εξελίξεις στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με την ανίχνευση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού.
Ο δρ Μπερλίν εργαζόταν πάνω σε αυτή την έκθεση επί σειρά ετών, ενώ η ανακοίνωση της παρουσίασης είχε γίνει αρκετούς μήνες νωρίτερα. Δύο μόλις μέρες πριν από αυτή την ανακοίνωση, η Μπέτι Φορντ, σύζυγος του τότε προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Τζέραλντ Φορντ, υποβλήθηκε σε ριζική μαστεκτομή, αφού διαπιστώθηκε ότι ένας όγκος στο δεξί στήθος της ήταν κακοήθης.
Η Μπέτι Φορντ επέζησε από τον καρκίνο και έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών το 2011 στα 93 της χρόνια.
Και να που ξαφνικά η έκθεση του δρος Μπερλίν απέκτησε αύρα ζητήματος εθνικής σημασίας. Δημοσιογράφοι, επιστήμονες αλλά και μη συνωστίζονταν για θέσεις μαζί με τους επαγγελματίες παρατηρητές στο αμφιθέατρο του Κλινικού Κέντρου των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ (NIH), με τον κόσμο να παρακολουθεί από κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης σε ένα μικρότερο θέατρο.
Ηταν πρωτοπορία. Γιατί ως τότε, μισόν και παραπάνω αιώνα πριν από σήμερα, κανείς δεν μιλούσε για τον καρκίνο και τη διάγνωσή του. «Πάρα πολλές γυναίκες φοβούνται τόσο πολύ τον καρκίνο του μαστού, που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους» είχε πει η Φορντ στην Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία τον Νοέμβριο του 1975, συμπληρώνοντας: «Οι φόβοι τού να είσαι “λιγότερο γυναίκα” είναι πολύ ρεαλιστικοί και οφείλουμε να μιλάμε με ειλικρίνεια για τις συναισθηματικές παρενέργειες».
Μάλιστα, μεταξύ αστείου και σοβαρού, η Φορντ είχε αποδώσει την απόφασή της να μοιραστεί δημοσίως τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού στον αμέσως προηγούμενο πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον.
«Υπήρξε τόση συγκάλυψη κατά τη διάρκεια του Watergate που θέλαμε να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα υπάρξει καθόλου από την κυβέρνηση Φορντ» είχε δηλώσει σε συνέντευξή της στην Γκλόρια Στάινεμ το 1984. «Ετσι, αντί να συνεχίσουμε αυτή την παραδοσιακή σιωπή για τον καρκίνο του μαστού, νιώσαμε ότι έπρεπε να είμαστε πολύ “δημόσιοι”».
Και τελικά η ίδια η Φορντ υπήρξε τυχερή. Παρότι το 1974 διαγνώστηκε με τέσσερις(!) θετικούς λεμφαδένες, κατάφερε μέσω ειδικής θεραπείας να νικήσει όλες τις πιθανότητες εναντίον της. Επέζησε από τον καρκίνο και έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών το 2011. Ηταν 93 ετών.
Δεν σταμάτησε ποτέ τις εκστρατείες ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού, και η φράση της από μια ομιλία το 1975 έχει μείνει στην ιστορία: «Η ασθένειά μου αποδείχθηκε ότι είχε έναν πολύ ιδιαίτερο σκοπό: τη βοήθεια στη διάσωση άλλων ζωών, και είμαι ευγνώμων για όσα μπόρεσα να κάνω».
Η απόφαση της Νάνσι Ρίγκαν
Δεκατρία χρόνια αργότερα, το 1987, η Νάνσι Ρίγκαν, επίσης από τη θέση της πρώτης κυρίας των ΗΠΑ, ως σύζυγος του τότε προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν, ακολούθησε τα βήματα της Φορντ. Εχοντας υποβληθεί σε τακτική μαστογραφία τον Οκτώβριο του ιδίου έτους, αποκάλυψε τη διάγνωσή της με καρκίνο – ενδεχομένως, θα το είχε κάνει νωρίτερα αν το πρόγραμμα του συζύγου της δεν ήταν εξαιρετικά φορτωμένο. Η διάγνωση κρατήθηκε μυστική και η επέμβασή της προγραμματίστηκε για λίγες ημέρες αργότερα.
Η Νάνσι Ρίγκαν ήταν και αυτή ένας άνθρωπος που κοιτούσε τη ζωή σαν μισογεμάτο και όχι μισοάδειο ποτήρι. Δεν έχασε ποτέ δημόσια το χαμόγελό της, δεν παραμέλησε ποτέ τον εαυτό της και δεν σταμάτησε ποτέ να είναι πρότυπο, ακόμα και fashion icon, ντυμένη πάντα κομψά και με σύνολα που της πρότεινε ο αγαπημένος της σχεδιαστής μόδας, ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός Τζέιμς Γκαλάνος.
Οπότε, παρά την έγκαιρη ανίχνευση και γνωρίζοντας ότι πρόσφατα δεδομένα υποστήριζαν την επιλογή της να διατηρήσει το στήθος της με ογκεκτομή, η Νάνσι Ρίγκαν αποφάσισε να υποβληθεί σε ριζική μαστεκτομή και μάλιστα χωρίς να υποβληθεί πρώτα σε βιοψία (επέλεξε την ονομαζόμενη «διαδικασία του ενός σταδίου», όπου η βιοψία και η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιούνται ταυτόχρονα).
Σε μια εποχή όπου δεν υπήρχαν ούτε κινητά, ούτε ηλεκτρονική αλληλογραφία, η Νάνσι Ρίγκαν δέχθηκε 36.000(!) γράμματα από το ταχυδρομείο στο δωμάτιό της στο Bethesda Naval Hospital, όπου έμεινε για σύντομο χρονικό διάστημα. Οσο για το μήνυμα που δεν σταμάτησε να μεταδίδει έκτοτε και ως το τέλος της ζωής της, ήταν απλό και πρακτικό: «Το σημαντικό είναι ότι κάθε γυναίκα πρέπει να κάνει ετήσια μαστογραφία. Αυτό είναι το μήνυμα που θέλω να περάσω. Το τι θα αποφασίσουν στη συνέχεια, αν εντοπίσουν κάποιο πρόβλημα, εξαρτάται από την κάθε γυναίκα ξεχωριστά».
Οπως η Μπέτι Φορντ, έτσι και η Νάνσι Ρίγκαν, έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών, και μάλιστα έναν χρόνο μεγαλύτερη, στα 94 της.
Η Ναβρατίλοβα, σήμερα, στα 69 της, έχει νικήσει τον καρκίνο. Photo Roy Letkey-Reuters
Η στάση της Μαρτίνα Ναβρατίλοβα
Γιατί στο τέλος της ημέρας η αισιοδοξία παίζει τον σημαντικότερο ρόλο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η διάσημη πρώην τενίστρια Μαρτίνα Ναβρατίλοβα, που έχει διαγνωστεί δύο φορές µε καρκίνο στο στήθος και µία στον λαιµό. Στην αρχή, όπως ήταν φυσικό, η είδηση προκάλεσε σοκ στην τσέχα αθλήτρια. Λίγο μετά όμως δήλωσε τα εξής: «Ως αθλητές, είμαστε συνηθισμένοι στη θετική σκέψη και στο να μην τα παρατάμε… Οταν συνέβη αυτό, σκέφτηκα, “όχι, όχι, όχι, δεν πεθαίνω από αυτό”». Και όντως, η Ναβρατίλοβα, σήμερα, στα 69 της, έχει νικήσει τον καρκίνο.
