Νόξβιλ και Νάσβιλ: Ταξιδεύοντας στην καρδιά της κάντρι

Στη χώρα των τεράστιων αποστάσεων, όπου αν δεν έχεις αυτοκίνητο δεν πας πουθενά, το Νόξβιλ και το Νάσβιλ θεωρούνται πόλεις γειτονικές, καθώς τις χωρίζουν μόλις… 180 μίλια, δηλαδή περίπου 290 χιλιόμετρα. Βρίσκονται και οι δύο στην ευρύτερη περιοχή της οροσειράς των Απαλαχίων (το Νάσβιλ κοντά τους, το Νόξβιλ μέσα σε αυτά), είναι πνιγμένες στο πράσινο και ανήκουν στην Πολιτεία του Τενεσί, πρωτεύουσα της οποίας είναι το Νάσβιλ.

Εκείνο που επίσης ενώνει και χαρακτηρίζει τις δύο πόλεις είναι η κάντρι μουσική. Το λαϊκό ιδίωμα που ξεκίνησε από την περιοχή τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα (το Νάσβιλ είναι η αναμφισβήτητη «Μέκκα» της κάντρι, ενώ και το Νόξβιλ διαθέτει σημαντική μουσική σκηνή), με τους μετανάστες να φέρνουν τους «σπόρους» από την Αγγλία, τη Σκωτία και την Ιρλανδία. Και που ακόμη αντηχεί στα μπαρ τους και προσελκύει χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο!

Στο Τενεσί εξάλλου γεννήθηκε η 79χρονη σήμερα Ντόλι Πάρτον, μία από τις διασημότερες σταρ του είδους, η οποία ξεκίνησε να τραγουδάει σε τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά προγράμματα του Νόξβιλ, για να δει την καριέρα της να απογειώνεται όταν δραστηριοποιήθηκε και στους μουσικούς κύκλους του Νάσβιλ. Η έξυπνη, ταλαντούχα, χαριτωμένη και φιλάνθρωπος (είναι γνωστή και για γενναιόδωρες προσφορές της) Ντόλι, που εξακολουθεί να ζει μόνιμα στο Τενεσί, κυρίως στο προάστιο Μπρέντγουντ κοντά στο Νάσβιλ.

Και που τα τραγούδια της συνοδεύουν κάθε βήμα σου στις δύο πόλεις έτσι όπως ακούγονται ερμηνευμένα από νέους φιλόδοξους τραγουδιστές της κάντρι, από τα μπαρ με τις ανοιχτές πόρτες, τα οποία ξεκινούν το πρόγραμμά τους το πρωί για να το ολοκληρώσουν μετά τα μεσάνυχτα. Σιγοψιθυρίζοντας την «Jolene», το φηµισµένο τραγούδι που έγραψε η Πάρτον το 1973, εµπνευσµένη από ένα πραγµατικό περιστατικό, όταν µια όµορφη κοπέλα φλέρταρε τον – επί 60 χρόνια σύζυγό της – Καρλ Ντιν (ο οποίος έφυγε εφέτος από τη ζωή), περιπλανιόμαστε κι εμείς στις μητροπόλεις της κάντρι, επισκεπτόμαστε τα κυριότερα αξιοθέατά τους, απολαμβάνουμε την οργιαστική φύση των προαστίων τους και αφηνόμαστε για λίγο να παρασυρθούμε από τον μοναδικό ρυθμό και την ατμόσφαιρα μιας μουσικής που φέρει στις νότες της τη νοσταλγία των πρώτων αποίκων, την ανεμελιά της υπαίθρου, αλλά και την απτή, καθημερινή εμπειρία των απλών ανθρώπων του Τενεσί.

Νόξβιλ

Παλιά ξύλινα σπίτια με μικρούς κήπους και τα χαρακτηριστικά αμερικανικά γραμματοκιβώτια μπροστά στις πόρτες τους, ήσυχοι δρόμοι, εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια και μπαρ που νομίζεις πως βγήκαν από κάποιο πλάνο του «Grease» με τον Τζον Τραβόλτα και την Ολίβια Νιούτον Τζον ή (για να πάμε ακόμα πιο παλιά) και από κάποιο γουέστερν.

Το Νόξβιλ δεν έχει τον θόρυβο και τη λάμψη του μεγαλύτερου σε πληθυσμό Νάσβιλ, αλλά κουβαλάει μια γοητευτική αύρα. Την αίσθηση της επαρχιακής πόλης όπου όλα κυλούν αργά και ήρεμα και όπου η ζωή ακόμα και αν σε κάποιους μοιάζει πληκτική (η πλήξη είναι κίνδυνος που ελλοχεύει στις επαρχιακές κοινότητες) χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερες ποιότητες. Η καρδιά του Νόξβιλ χτυπάει στη Market Square, μια πλατεία γεμάτη café, εστιατόρια και υπαίθριες μουσικές σκηνές, που θυμίζει λίγο ευρωπαϊκή πόλη αλλά με αμερικανικές πινελιές. Εκεί συχνά διοργανώνονται φεστιβάλ, συναυλίες και αγορές αγροτικών προϊόντων.

Από τα πιο αναγνωρίσιμα σύμβολα της πόλης είναι ο Sunsphere, ο χρυσός πύργος που χτίστηκε για την Energy Expo ’82 (εποχή αισιοδοξίας, όταν το Νόξβιλ κοίταζε δυναμικά προς το μέλλον) και σήμερα προσφέρει, έναντι μικρού αντιτίμου, πανοραμική θέα προς τα Απαλάχια από τις μεγάλες τζαμαρίες του. Για μια διαφορετική ματιά στην αμερικανική κουλτούρα, αξίζει μια βόλτα στο Knoxville Museum of Art, αλλά και στο East Tennessee History Center, που αναδεικνύει την τοπική ιστορία από την περίοδο των ιθαγενών Τσερόκι που ζούσαν στην περιοχή ως τον Εμφύλιο Πόλεμο και τη μετέπειτα βιομηχανική ανάπτυξη.

Ομορφη είναι και η βόλτα στις όχθες του ποταμού Τενεσί, με τα παλιά εργοστάσια και τα παροπλισμένα πλοιάρια. Βεβαίως, καμία περιήγηση στην πόλη δεν είναι ολοκληρωμένη χωρίς μια στάση στην Gay Street, τον πιο ιστορικό δρόμο του οικισμού, όπου συνυπάρχουν νεοκλασικά κτίρια, κινηματογράφοι του Μεσοπολέμου και μοντέρνα μπαρ με live μουσική, κάτι σαν να συνοψίζεται εκεί όλο το μείγμα παράδοσης και ανανέωσης που χαρακτηρίζει το Τενεσί.

Η πόλη φιλοξενεί και το Big Ears Festival, ένα από τα πιο σημαντικά μουσικά φεστιβάλ πειραματικής/τζαζ μουσικής στις ΗΠΑ. Το Νόξβιλ περπατιέται εύκολα και είναι αρκετά ασφαλές αν το συγκρίνουμε με άλλες μικρές πόλεις των ΗΠΑ. Κατά τα άλλα, η εικόνα του παππού που ψωνίζει στο σουπερμάρκετ με το όπλο να διακρίνεται στην πίσω τσέπη του παντελονιού του είναι εικόνα που πρέπει, δυστυχώς, να τη συνηθίσεις όταν ταξιδεύεις σε μέρη σαν αυτό, καθώς θα τη δεις και άλλες φορές, όπου κι αν σταματήσεις. Γιατί αν εμείς επιλέγουμε να επικεντρώσουμε στη φωτεινή, υπάρχει πάντα και η σκοτεινή πλευρά της Αμερικής…

Great Smoky Mountains National Park

Μικρή πόλη το Νόξβιλ, μία-δύο διανυκτερεύσεις είναι αρκετές για να τη γνωρίσεις. Καλό όμως είναι να κρατήσεις και μία ημέρα για μια εκδρομή, την οποία, από τη στιγμή που θα βρεθείς στην περιοχή, δεν πρέπει με τίποτε να παραλείψεις. Το Great Smoky Mountains National Park, ένα από τα κορυφαία εθνικά πάρκα των Ηνωμένων Πολιτειών – το οποίο εκτείνεται σε δύο Πολιτείες, το Τενεσί και τη Βόρεια Καρολίνα –, είναι πράγματι όπως το λέει το όνομά του, smoky, δηλαδή καπνισμένο.

Το επιβεβαιώνουμε κι εμείς από τα πρώτα κιόλας χιλιόμετρα που κάνουμε στον μικρό (για τα αμερικανικά δεδομένα) αλλά καλοστρωμένο και άνετο δρόμο που οδηγεί προς τα εκεί: Είναι επτά το πρωί και μια αχνή, γαλαζωπή ομίχλη, αλλού αραιή και αιθέρια σαν σε παραμύθι, αλλού εξαιρετικά πυκνή, σαν βαρύ σύννεφο έτοιμο για βροχή, αιωρείται στις πλαγιές και πάνω από τις κορυφές – αποτέλεσμα της υγρασίας και των ελαίων που εκπέμπουν τα αμέτρητα δέντρα.

Εδώ η φύση έχει τον πρώτο λόγο: απέραντα δάση, καταρράκτες που ξεπροβάλλουν ξαφνικά μέσα από απότομες χαράδρες, πυκνές φτέρες, ποτάμια, ρυάκια και χείμαρροι που κυλούν παράλληλα με τον δρόμο, ελάφια που ξαφνικά περνούν πηδώντας μπροστά σου, ακόμα και αρκούδες, τις οποίες (όπως προειδοποιούν οι ταμπέλες που βλέπεις παντού) καλό είναι να παρατηρείς από μακριά, αποφεύγοντας επιμελώς το τετ α τετ. Η διαδρομή προς το Clingmans Dome (σήμερα αποκαλείται Kuwohi), το ψηλότερο σημείο του πάρκου, στα 2.025 μέτρα, οδηγεί σε ένα παρατηρητήριο από όπου η θέα κόβει την ανάσα, καθώς βλέπεις λόφους και βουνά να απλώνονται σαν κυματιστή θάλασσα μέχρι το βάθος του ορίζοντα.

Μία από τις ομορφότερες όμως διαδρομές που έχω κάνει στη ζωή μου είναι η περιήγηση στην κοιλάδα του Cades Cove, περιοχή που φιλοξενεί ιστορικές εκκλησίες, ξύλινες αγροικίες και νερόμυλους του 19ου αιώνα. Είναι σαν να ταξιδεύεις στον χρόνο, σε μια Αμερική που έχει χαθεί αλλά έχει αφήσει ανεξίτηλα τα αποτυπώματά της εδώ, στην καρδιά των Απαλαχίων. Υπάρχει βεβαίως και η άλλη, η πιο θορυβώδης πλευρά των βουνών: Το Pigeon Forge, με τα εστιατόρια, τα ξενοδοχεία και τα roller coasters του, λειτουργεί ως ένα τεράστιο λούνα παρκ.

Από εκεί δεν απέχει πολύ το Dollywood, το θεματικό πάρκο με τις νεροτσουλήθρες, τα τρενάκια, τις συναυλίες και τα happenings το οποίο έχει φτιάξει η Ντόλι Πάρτον, η οποία γεννήθηκε το 1946 και μεγάλωσε σε μια καλύβα κοντά στον ποταμό Little Pigeon. Εξαιρετικά δημοφιλές κυρίως στους αμερικανούς τουρίστες είναι και το Gatlinburg, ένα ορεινό θέρετρο με αξιοθέατα και δραστηριότητες, τελεφερίκ, δεκάδες καταστήματα με σουβενίρ και εστιατόρια.

Νάσβιλ

Αν το Νόξβιλ είναι το διακριτικό προοίμιο μιας διαδρομής όπου η μία έκπληξη διαδέχεται την άλλη, το Νάσβιλ, η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη του Τενεσί, είναι η αποκορύφωση. Μια σύγχρονη πόλη με εντυπωσιακούς ουρανοξύστες στο κέντρο της, η οποία δεν αποκαλείται τυχαία «Music City»: Σε κάθε δρόμο της, από τους μεγαλύτερους ως τα παλιά στενά με τα χτισμένα από κόκκινα τούβλα κτίρια, ακούγεται μουσική. Νέοι τραγουδιστές και συγκροτήματα με κιθάρες, βιολιά και μικρές ορχήστρες παρουσιάζουν ολημερίς την τέχνη τους, ελπίζοντας πως ανάμεσα στους περαστικούς θα βρεθεί κάποια μέρα και ο ιμπρεσάριος που θα τους ακούσει, θα τους ξεχωρίσει και θα αλλάξει την τύχη τους.

Το κέντρο της καλλιτεχνικής ζωής της πόλης βρίσκεται στο Broadway, έναν δρόμο που δεν κοιμάται ποτέ: μπαρ με ζωντανή μουσική από το πρωί μέχρι το ξημέρωμα, φωτεινές επιγραφές νέον, τουρίστες με καουμπόικα καπέλα και μπότες, αλλά και ντόπιοι που ξέρουν να γλεντούν και να χορεύουν με επιδεξιότητα τα παραδοσιακά ιδιώματα. Και μπίρες, και χάμπουργκερ, και προτηγανισμένες πατάτες, και καραμελωμένα μήλα, και παγωτά, και ντόνατς, εκατοντάδες ντόνατς, με διαφορετικές επικαλύψεις και γεύσεις. Απαραίτητη είναι μία στάση στο Country Music Hall of Fame, τον ναό της κάντρι, όπου εκτίθενται ενδύματα, κιθάρες και προσωπικά αντικείμενα των μεγαλύτερων σταρ του είδους, από τον Τζόνι Κας μέχρι την Ντόλι Πάρτον.

Παραδίπλα βρίσκεται το θρυλικό Ryman Auditorium, που φιλοξένησε αμέτρητες συναυλίες διάσημων ερμηνευτών – από μια γειτονιά λίγο έξω από το κέντρο της πόλης μεταδίδεται κάθε εβδομάδα και το «Grand Ole Opry», το μακροβιότερο ραδιοφωνικό μουσικό σόου του κόσμου. Αλλά το Νάσβιλ δεν είναι μόνο μουσική. Είναι και μια ζωντανή πανεπιστημιούπολη με εξαιρετικές υποδομές. Είναι και μια πράσινη πόλη με πάρκα, όπως το Centennial Park.

Εκεί βρίσκεται και το πιστό αντίγραφο του Παρθενώνα, που θυμίζει ότι κάποιοι κάποτε ονειρεύτηκαν να την κάνουν την «Αθήνα του Νότου». Το σχεδιασμένο από τον Γουίλιαμ Κρόφορντ Σμιθ κτίσμα αρχικά (το 1897) ήταν κατασκευασμένο από γύψο, ξύλο και τούβλα και προοριζόταν να είναι προσωρινό. Ωστόσο, εξαιτίας της μεγάλης δημοφιλίας του, αργότερα αποφασίστηκε η ανοικοδόμηση ενός μόνιμου Παρθενώνα στην ίδια θέση. Το μόνιμο κτίριο κατασκευάστηκε από ενισχυμένο σκυρόδεμα, ολοκληρώθηκε το 1931 (έπειτα από σχεδόν 10 χρόνια εργασιών) και είναι το μοναδικό στον κόσμο αντίγραφο του Παρθενώνα με τόσο ακριβή λεπτομέρεια και κλίμακα.

Εσωτερικά φιλοξενεί μουσείο με εκθέματα που σχετίζονται με την αρχαία Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ., και στο κέντρο του δεσπόζει ένα επιβλητικό (όσο και κιτς, κατά την προσωπική μου άποψη) άγαλμα της θεάς Αθηνάς, ύψους περίπου 13 μέτρων. Εννοείται πως δεν είναι χρυσελεφάντινο αλλά κατασκευασμένο από γύψο και fiberglass και ακολούθως επιχρυσωμένο. Νάσβιλ είναι επίσης το Frist Art Museum. Είναι και τα πολυτελή προάστια όπως το Μπρέντγουντ, όπου ζουν οι διασημότητες. Είναι και οι διάσπαρτες νεόκτιστες περιοχές με τα πολυτελή διαμερίσματα, με τα καλόγουστα καταστήματα και τα εστιατόρια – βλέπε The Gulch και Green Hills.

Είναι πάντα και οι φιλόξενες γειτονιές με τα παλιά ξύλινα σπίτια και τις εκκλησίες όπου κάθε Κυριακή συναντώνται όλοι οι γείτονες, οι στενοί δρόμοι με τους κήπους με τις μυρωδιές των μπάρμπεκιου να αιωρούνται στον αέρα, είναι και οι βόλτες στις όχθες του ποταμού Κάμπερλαντ που διασχίζει την πόλη.

Στους δρόμους του Νόξβιλ, όπου ακόμη μπορεί να διακρίνει κανείς κάτι από την αγροτική κουλτούρα, και στην κοσμοπολίτικη αλλά σε μεγάλο βαθμό αυθεντική καρδιά του Νάσβιλ, εκεί που οι κάντρι μελωδίες επενδύουν νοσταλγικά τις μνήμες και την ιστορία του τόπου, ο επισκέπτης αισθάνεται μέρος μιας μεγάλης γιορτής.

Εδώ, οι παραδόσεις συνεχίζουν ακάθεκτες, από τα δεκάδες μουσικά φεστιβάλ και τα αφιερωμένα στη μουσική μουσεία μέχρι τις live εμφανίσεις των ταλαντούχων μουσικών. Ετσι, κάθε ταξίδι στην ευρύτερη περιοχή δεν είναι απλώς ένα πέρασμα από δύο ακόμα πόλεις και από τα επιβλητικά βουνά που τις κυκλώνουν και τους προσθέτουν ομορφιά και γοητεία· είναι μια βουτιά στον παλμό της αμερικανικής επαρχίας, μια επαφή με τις ρίζες ενός ιδιαίτερου πολιτισμού, ενός τρόπου ζωής με τα καλά του και με τα αρνητικά του (ακόμα και με τα παράλογα που θα διαπιστώσουμε εμείς οι Ευρωπαίοι), εντελώς διαφορετικού από τον δικό μας γι’ αυτό και εξαιρετικά ενδιαφέροντα.

Ακόμα και συγκινητικού, τη στιγμή που θα σταθείς έξω από το ξύλινο σπίτι με τον φρεσκοβαμμένο φράχτη και την ανθισμένη μανόλια και θα δεις ξαφνικά έναν πίνακα του Εντουαρντ Χόπερ να ζωντανεύει μπροστά στα μάτια σου!