Η Ελι Ράντινγκερ είναι μια Γερμανίδα, 70 ετών σήμερα, που σπούδασε νομικά στην πατρίδα της και εργάστηκε ως δικηγόρος. Οπως αναφέρει στην πρώτη κιόλας σελίδα του βιβλίου της: «Αντί να ρίχνομαι με ενθουσιασμό στη μάχη για να νικήσει η Δικαιοσύνη, σερνόμουν κάθε φορά ως τις δικαστικές αίθουσες. Μου έλειπαν η απόσταση και η σκληρότητα που απαιτούνται για να είσαι καλός δικηγόρος». Μετά το Λύκειο είχε εργαστεί ως αεροσυνοδός, για να γνωρίσει καλύτερα τον κόσμο όπως λέει, και στη συνέχεια, τελειώνοντας τη Νομική, με εξειδίκευση στο Δίκαιο των Αερομεταφορών, άσκησε τη δικηγορία για πέντε χρόνια. Πιο σωστά, με τα δικά της λόγια, αναγκάστηκε να ασχολείται με διαζύγια και ποινές, κάτι που δεν της άρεσε και πολύ. Ετσι αποφασίζει να παραιτηθεί και να περιπλανηθεί στην αμερικανική ήπειρο. Καταλήγει, χωρίς άλλες ειδικές γνώσεις, να ζητήσει μια θέση σε καταφύγιο λύκων στο Εθνικό Πάρκο του Yellowstone, στα βόρεια της Πολιτείας του Γουαϊόμινγκ. Θεωρείται πως είναι το πρώτο εθνικό πάρκο στον κόσμο, δηλαδή ένας χώρος τον οποίο το κράτος αναλαμβάνει να κρατήσει όσο γίνεται πιο φυσικό (και οι Αμερικανοί το έχουν κατορθώσει αυτό). Καλύπτει επιφάνεια περίπου 9.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και πρόκειται για μια έκταση με βαθιές κοιλάδες, θερμές πηγές, υποαλπική βλάστηση, ένα ιδανικό μέρος διαβίωσης πολλών άγριων ζώων. Μεταξύ αυτών και αρκετές αγέλες λύκων. Μαγεμένη μέχρι εθισμού! Εκεί, αφού πέρασε τη δοκιμασία της αποδοχής από έναν λύκο του καταφυγίου (που σημαίνει ότι μένεις ακίνητος, φέρνουν μπροστά σου τον λύκο και όλοι παρατηρούν αν θα έλθει να σε φιλήσει ή να σε δαγκώσει, αφού πρώτα έχεις υπογράψει χαρτί ότι γνωρίζεις τις συνέπειες αυτής της δοκιμασίας) έζησε στο πάρκο 25 χρόνια. Τον περισσότερο χρόνο της τον πέρασε σε διάφορα καλυβόσπιτα, τα οποία διέθεταν μόλις τα στοιχειώδη, παρατηρώντας όλες τις εποχές του χρόνου τη ζωή των λύκων. Και θα έλεγες ότι μαγεύτηκε από τη ζωή αυτή. Δηλώνει άλλωστε και στο βιβλίο της «Wolfaholic» «εθισμένη στους λύκους και με συμπτώματα στέρησης όταν δεν είμαι κοντά τους». Η ματιά της και τα γραπτά της σου δίνουν πραγματικά την εντύπωση του ερωτευμένου με αυτό που παρατηρεί ανθρώπου. Για παράδειγμα έχει γράψει: «Πάντα λέω: οι λύκοι είναι καλύτεροι άνθρωποι. Στα μάτια μου, η οικογενειακή ζωή είναι πραγματικά τέλεια. Φροντίζουν τα μεγάλα και τα μικρά τους, οι πατέρες αγαπούν τα κουτάβια τους περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Κανείς δεν μένει μόνος. Εάν κάποιος τραυματιστεί, όλη η οικογένεια τον φροντίζει». Μια κυρίαρχη τάση στο βιβλίο της Ράντινγκερ είναι η συνεχής αναγωγή των όσων παρατήρησε στις αγέλες λύκων στις ανθρώπινες συμπεριφορές στις αντίστοιχες κοινωνικές ομάδες. Αγέλη-οικογένεια, γέροι λύκοι-ηλικιωμένοι άνθρωποι, ζευγάρια λύκων-ζευγάρια ανθρώπων, αρμονική συνεργασία λύκων με κοράκια και άλλα πουλιά. Ζωτική «αγριότητα» Τάσσεται ενάντια, με έντονο μάλιστα τρόπο, στην άποψη ότι σε μια αγέλη μόνο τα λεγόμενα Α-άτομα, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό, συνευρίσκονται, ενώ τα υπόλοιπα μέλη έχουν βοηθητικό ρόλο μόνο, κάτι σαν τις ανύπαντρες θειάδες και τους εργένηδες θείους που είναι ταγμένοι να βοηθούν με διάφορους τρόπους τη μία μόνο συγγενική τους οικογένεια με έγγαμα μέλη. Θεωρεί ότι αυτές είναι ξεπερασμένες απόψεις που γεννήθηκαν από παρατηρήσεις σε αιχμάλωτα ζώα σε καταφύγια, όπου εκεί οι σχέσεις αλλάζουν. Δεν παραλείπει και εκείνη να κάνει λόγο για την αθλιότητα της ύπαρξης ζωολογικών κήπων και ο αναγνώστης ύστερα από αυτό ίσως να το σκεφτεί ξανά προτού πάει τα παιδιά του σε τέτοιες εγκαταστάσεις. Αλλωστε γίνεται κατανοητό μέσα από αυτό το βιβλίο γιατί δεν πρέπει να υπάρχει η παραμικρή επαφή με τα άγρια ζώα (όχι ταΐσματα και στα συναπαντήματα από μακριά και αγαπημένοι), για να διατηρήσουν την «αγριότητά» τους, κάτι το οποίο είναι καλό και για τον λύκο (γιατί μαθαίνει να στηρίζεται μόνο στις δυνάμεις του) και για τον άνθρωπο (γιατί ένας λύκος όταν μάθει να βρίσκει τροφή κοντά στους ανθρώπους και δεν τη βρει μπορεί να γίνει πολύ επιθετικός). Κοινωνική ισορροπία Ενα άλλο εντυπωσιακό στοιχείο που τονίζεται αρκετά από τη συγγραφέα είναι η μεταχείριση των ηλικιωμένων λύκων από την αγέλη. Δεν τους εξορίζουν ως άχρηστους ούτε τους αφήνουν εκτός από τη μοιρασιά της τροφής, γιατί έχουν συνειδητοποιήσει ότι μπορούν για το καλό των νεότερων να χρησιμοποιούν την πείρα των γερόλυκων. Οπως είχε τονιστεί σε ένα προηγούμενο σχετικό άρθρο το καλοκαίρι εδώ στο ΒΗΜΑ-Science για την κατάσταση και εδώ στην Ελλάδα, ο λύκος, αν και αυτό δεν το μαθαίνουμε στο σχολείο, είναι από τους βασικούς παράγοντες στην ισορροπία του περιβάλλοντος. Αλλωστε δεν ήταν κουτοί οι Γερμανοί που επέτρεψαν την επανεγκατάσταση λύκων (είχαν έως τότε εξαφανιστεί από τη χώρα) μετά το 1990. Σήμερα η Ράντινγκερ έχει επιστρέψει στη Γερμανία και κάνει διαλέξεις, γράφει βιβλία, οδηγεί κόσμο στο δάσος και έχει ένα αρκετά ενημερωμένο blog (https://www.elli-radinger.de/blog/) στα γερμανικά. Το βιβλίο της διαβάζεται άνετα και είναι αξιοπρόσεκτο ότι ήδη βρίσκεται στην τέταρτη ανατύπωση. Με την ανάγνωσή του επίσης, ένας (φιλόδοξος) μάνατζερ μπορεί να μάθει ότι η συγγραφέας θεωρεί γελοία τα σεμινάρια του τύπου «Να μάθουμε διοίκηση από τους Α-λύκους» (εξηγώντας και το γιατί), οπότε ίσως να γλιτώσει και χρήματα… Ελι ΡάντινγκερΗ σοφία των λύκωνΕκδόσεις Ψυχογιός,σελ. 315, τιμή 13,95 ευρώ