Επιμένει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι η Ρωσία – και όχι η Τουρκία – βρίσκεται πίσω από τις αυξημένες μεταναστευτικές ροές από την Ανατολική Λιβύη προς την Ελλάδα, φέρνοντας μάλιστα συγκεκριμένα παραδείγματα.
Σύμφωνα με εκπρόσωπο της Κομισιόν, οι Βρυξέλλες παρακολουθούν τις πρόσφατες πτήσεις από το Μινσκ προς τη Βεγγάζη που πραγματοποιήθηκαν από την Belavia Airlines, τον εθνικό αερομεταφορέα και κρατική αεροπορική εταιρεία της Λευκορωσίας, στενού συμμάχου της Ρωσίας του Βλαντίμιρ Πούτιν.
«Η συχνότητα και η φύση αυτών των πτήσεων, ιδίως εντός σύντομου χρονικού πλαισίου, εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τον πιθανό συντονισμό ή τη διευκόλυνση των παράτυπων μεταναστευτικών ροών» τόνισε στο «Βήμα» ο εκπρόσωπος της Κομισιόν.
Η απάντηση ήρθε μετά το δημοσίευμα του «Βήματος» την περασμένη Κυριακή (27.7.2025), όπου καταγράφηκε η άρνηση της Επιτροπής να τοποθετηθεί επί του θέματος και συγκεκριμένα για ποιον λόγο σε πρόσφατη συνέντευξή του στις Βρυξέλλες ο ευρωπαίος επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης Μάγκνους Μπρούνερ «έδειξε» μόνο τη Ρωσία και δεν έκανε καμία αναφορά σε δυνητικό ρόλο της Τουρκίας στις μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη.
Ξύπνησαν μνήμες της κρίσης του 2021
Πηγές των Βρυξελλών αναφέρουν ότι η Λιβύη ξύπνησε μνήμες της μεταναστευτικής κρίσης – ή του «υβριδικού πολέμου», όπως πολλοί τον αποκάλεσαν – που βίωσε η ΕΕ το καλοκαίρι του 2021 στα ανατολικά, ιδιαίτερα γύρω από τα σύνορα της Λευκορωσίας με την Πολωνία, τη Λιθουανία και τη Λετονία.
Η Ρωσία πιστεύεται ότι ενεπλάκη έμμεσα στην κρίση, με τον λευκορώσο πρόεδρο Αλεξάντερ Λουκασένκο να παίζει κεντρικό ρόλο, διευκολύνοντας την έκδοση βίζας, τις πτήσεις και τη μεταφορά μεταναστών από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική στο Μινσκ.
Ο εκπρόσωπος αναφέρθηκε, επίσης, στην πρόσφατη επιστολή της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προς τους ευρωπαίους ηγέτες, τον Ιούνιο, στην οποία τόνισε ότι η Επιτροπή «παρατηρεί πιθανή χρήση της μετανάστευσης για πολιτικούς σκοπούς».
Ο ευρωπαίος αξιωματούχος υπογράμμισε ότι οι δράσεις της ΕΕ στην «πολιτικά κατακερματισμένη» Λιβύη αποσκοπούν στη σταθεροποίηση της χώρας υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με τις θεμιτές προσδοκίες των Λιβύων.
«Στο τρέχον πλαίσιο, που χαρακτηρίζεται από την επιμονή ενός εύθραυστου status quo και ενός ολοένα και πιο κατακερματισμένου πολιτικού τοπίου, η ΕΕ εξακολουθεί να υποστηρίζει τις προσπάθειες του ΟΗΕ για έναν χωρίς αποκλεισμούς πολιτικό διάλογο υπό την αιγίδα της Λιβύης, με τελικό στόχο τις εκλογές» είπε.
Επιπλέον, επέμεινε ότι είναι επιτακτική ανάγκη η Ευρώπη να βοηθήσει τη Λιβύη να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο και βασισμένο στα δικαιώματα σύστημα διακυβέρνησης και διαχείρισης της μετανάστευσης, ενισχύοντας την ικανότητα των αρμόδιων λιβυκών φορέων «να σώζουν ζωές και να καταπολεμούν τα δίκτυα λαθρεμπορίου που εκμεταλλεύονται την απελπισία των ανθρώπων».
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο και η Κάλας
Από την απάντηση της Κομισιόν καθίσταται σαφές ότι οι Ευρωπαίοι δεν βλέπουν πρόθεση εργαλειοποίησης του Μεταναστευτικού από την Τουρκία με στόχο την προώθηση των γεωπολιτικών της συμφερόντων στη Μεσόγειο μέσω του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Ωστόσο, ο ευρωπαίος αξιωματούχος αποκάλυψε ότι, κατά την επίσκεψή της στην Άγκυρα τον περασμένο Ιανουάριο, η ύπατη εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ Κάγια Κάλας ήγειρε το θέμα του τουρκολιβυκού μνημονίου, κάτι το οποίο μέχρι στιγμής δεν είχε γίνει γνωστό.
Επανέλαβε ότι η Ευρώπη δεν αναγνωρίζει το τουρκολιβυκό μνημόνιο διότι παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων χωρών – όπως της Ελλάδας – και είναι σε αντίθεση με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
«Αυτή η θέση είχε εκφραστεί προηγουμένως το 2019 και επαναλήφθηκε τον Οκτώβριο του 2022, μετά την υπογραφή νέου μνημονίου συνεργασίας μεταξύ της Τουρκίας και της λιβυκής κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, το οποίο έθεσε η ύπατη εκπρόσωπος κατά την τελευταία της επίσκεψη στην Τουρκία» κατέληξε ο αξιωματούχος της Κομισιόν.
Ιταλικό σχέδιο ενίσχυσης σε χώρες της Αφρικής
Μετά το διπλωματικό φιάσκο στις αρχές Ιουλίου – όταν η ευρωπαϊκή αποστολή υπό τον ευρωπαίο επίτροπο Μπρούνερ, συνοδευόμενο από τους υπουργούς Μετανάστευσης της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Μάλτας, κηρύχθηκε «ανεπιθύμητη» – οι Βρυξέλλες κατέστησαν σαφές ότι θέλουν να αποφύγουν μια διπλωματική ρήξη με τον Χαλίφα Χαφτάρ, τον ισχυρό άνδρα της Ανατολικής Λιβύης, της οποίας η κυβέρνηση δεν είναι διεθνώς αναγωρισμένη. Πληροφορίες στις Βρυξέλλες αναφέρουν ότι η Ιταλία ήθελε να αποφύγει πάσει θυσία διπλωματική κρίση με την κυβέρνηση του Χαφτάρ.
H Ρώμη προωθεί τον συντονισμό τόσο με την Τρίπολη όσο και με τις αρχές της Ανατολικής Λιβύης και συνεχίζει να πιέζει την ΕΕ για να επικεντρωθεί στη σταθεροποίηση της χώρας τόσο για τον περιορισμό των μεταναστευτικών ροών όσο και για την προώθηση των ιταλικών συμφερόντων στο πλαίσιο του «Σχεδίου Ματέι».
Το τελευταίο συνιστά εμβληματική πρωτοβουλία εξωτερικής πολιτικής της Ιταλίας και προτάθηκε από την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι έχοντας ως στόχο την αντιμετώπιση των «βαθύτερων αιτιών της παράτυπης μετανάστευσης».
Συγκεκριμένα πρόκειται για οικονομική ενίσχυση μέσω πρότζεκτ αφρικανικών χωρών – περιλαμβανομένης της Λιβύης –, από την ενέργεια μέχρι τη γεωργία και την εκπαίδευση.
Επαφές για νέο ραντεβού με Χαφτάρ
Σε πιο πρακτικό επίπεδο για τις Βρυξέλλες, το πρόβλημα με τις ροές εντοπίζεται στην Ανατολική Λιβύη, όπου ο λίβυος στρατηγός Χαφτάρ έχει τον έλεγχο και συνεπώς μια ρήξη θα είχε κόστος.
Στην Αθήνα διαμηνύουν ότι περιμένουν από τις Βρυξέλλες να αναλάβουν εκ νέου πρωτοβουλία για πιθανή νέα συνάντηση με τον Χαφτάρ.
Ωστόσο, προς το παρόν δεν υπάρχει δημόσια ανακοίνωση ή επιβεβαιωμένο πρόγραμμα για την επόμενη συνάντηση μεταξύ του στρατηγού Χαφτάρ και του επιτρόπου της ΕΕ για τη Μετανάστευση Μάγκνους Μπρούνερ.
Πάντως, κοινοτικές πηγές ανέφεραν στο «Βήμα» ότι οι συζητήσεις σε «τεχνικό επίπεδο» συνεχίζονται με «όλες τις πλευρές» της Λιβύης.
Επίσης ασαφές είναι με ποια σύνθεση θα πραγματοποιηθεί η συνάντηση, δεδομένου ότι η πρώτη ευρωπαϊκή αποστολή εκδιώχθηκε από τη Λιβύη, καθώς ο επίτροπος Μπρούνερ αρνήθηκε να είναι όλη την κυβέρνηση παρούσα στις συζητήσεις, όπως απαίτησε ο Χαφτάρ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή τη στιγμή αναγνωρίζει μόνο τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση στη Λιβύη (Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας – GNU) με έδρα την Τρίπολη.
