Σαράντα χρόνια συμπληρώθηκαν προ ημερών από το θρυλικό Live Aid. Ο εμπνευστής του, Μπομπ Γκέλντοφ, μίλησε στους «New York Times», θυμίζοντας πως όλα άρχισαν από ένα συγκλονιστικό ρεπορτάζ του BBC για τον λιμό στην Αιθιοπία. Οι εικόνες των αποστεωμένων παιδιών που προβλήθηκαν εκείνο το απόγευμα του Οκτωβρίου του 1984 τον στοίχειωσαν και έγιναν το καύσιμο μιας προσπάθειας που όμοιά της δεν έχει ξαναδεί η ανθρωπότητα.
Τέσσερις δεκαετίες αργότερα, εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να πεθαίνουν από πείνα. Μόνο που στον κόσμο μας πολύ περισσότεροι πεθαίνουν από το πολύ φαγητό.
Η ειρωνεία είναι εκκωφαντική.
Η ασιτία εκτιμάται πως συνδέεται με έως 3,5 εκατομμύρια θανάτους ετησίως, ενώ η παχυσαρκία και οι κακές διατροφικές συνήθειες με περισσότερους από 11 εκατομμύρια.
Και αν κάποιος σπεύσει να μιλήσει αορίστως για την «επιδημία» της αφθονίας, θα παραβλέπει έναν όλο και πιο κρίσιμο παράγοντα: την ταξικότητα. Με τα τρόφιμα στα ύψη, αλλά και με τα επιστημονικά άλματα της εποχής, το ταξικό πρόσημο που σφραγίζει ούτως ή άλλως τη ζωή μας γίνεται όλο και πιο καθοριστικό.
Με λίγα λόγια, αν, παλαιότερα, το πορτοφόλι μας καθόριζε τι ρούχα φοράμε, τι αυτοκίνητο οδηγούμε κι αν μένουμε σε ένα μεγάλο, όμορφο σπίτι ή όχι, σήμερα καθορίζει πολύ περισσότερα και πιο σημαντικά.
Γιατί πλέον δεν είναι μόνο θέμα πολιτισμού ή ενημέρωσης το τι και πόσο τρώει κάποιος. Είναι θέμα κόστους. Με την επεξεργασμένη τροφή να είναι φθηνότερη από την ποιοτική, η πολυτραγουδισμένη μεσογειακή διατροφή έχει γίνει από αυτονόητο πολιτισμικό χαρακτηριστικό του Νότου, προνόμιο.
Η ανισότητα επεκτείνεται σε νέα πεδία: όποιος έχει τα χρήματα μπορεί να αγοράσει όχι μόνο καλύτερη τροφή αλλά και καλύτερο σώμα. Τα νέα σκευάσματα απώλειας βάρους κάνουν θραύση και στην Ελλάδα. Και όποιος πληρώνει μπορεί να «χτίσει» ένα πρόσωπο… αγέραστο, στα πρότυπα της ινσταγκραμικής εποχής.
Ακόμα και για τη γενετική οφείλουμε πια να μιλάμε με ταξικούς όρους: το πορτοφόλι μπορεί να υπερκεράσει τα γονίδια. Τα νέα φάρμακα υπόσχονται θαύματα, αλλά μόνο για όσους έχουν πρόσβαση σε αυτά. Κι άλλωστε πόσοι μπορούν σήμερα να πληρώσουν γονιδιακό έλεγχο;
Και τα παιδιά που γεννιούνται σήμερα μπορεί να ξεπεράσουν τα 100, υπό προϋποθέσεις που φυσικά συνδέονται και με την τσέπη τους.
Ακόμα και η κλιματική κρίση, ταξικά μας χτυπά. Αλλο το σαραντάρι σε ένα αμόνωτο διαμέρισμα σε πυκνοκατοικημένη γειτονιά και άλλο σε ενεργειακό σπίτι στα προάστια, κάτω από σκιερές δεντροστοιχίες.
Το χρήμα, περισσότερο από ποτέ, καθορίζει το σώμα, τη διατροφή, την υγεία, το προσδόκιμο, την ομορφιά μας, ακόμα και τον τρόπο που υπομένουμε ή προστατευόμαστε από τις συνέπειες της εποχής μας.
Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι αν αλλάζει η ζωή μας. Το ερώτημα είναι ποια ζωή αλλάζει, για ποιους και προς ποια κατεύθυνση.
