Το ερώτημα κυκλοφορεί κάπως σκωπτικά και υπό τη μορφή κουίζ: Πόσους υπουργούς Εξωτερικών έχουμε;
Η αρίθμηση σηκώνει μπόλικη αυθαιρεσία – μετρά κανείς όσους του κάνει κέφι να μετρήσει. Αντίστοιχα μπορεί να αριθμήσει και τις «τάσεις» προκειμένου να κωδικοποιήσει όλες εκείνες τις αποχρώσεις και τις αποκλίσεις που συνωθούνται γύρω από τα ελληνοτουρκικά, τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις ή τη θέση της χώρας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Με τις «γραμμές», αντίθετα, το μέτρημα είναι πιο απλό. Χοντρικά, είναι δύο. Η «σκληρή», γνωστή και ως «τουρκοφαγική», αλλά σε κάθε περίπτωση ασφαλής για εσωτερική κατανάλωση. Και η «μετριοπαθής», που λογίζεται από τους άλλους τόσο εύκολα «μειοδοτική» όσο εύκολα αυτοπαγιδεύεται.
Το καλώδιο που ως «ευρωπαϊκό έργο» θα μετέφερε ρεύμα από την Ελλάδα στο Ισραήλ περνώντας από την Κύπρο είναι μια τέτοια περίπτωση. Στην Κάσο στήθηκε ένα σκηνικό μηδενικής γεωπολιτικής απόδοσης και συγχρόνως υψηλού διπλωματικού κόστους και απρόβλεπτου αμυντικού ρίσκου. Γιατί να ξοδέψει η χώρα τόσο κεφάλαιο για κάτι που δεν την πολυενδιαφέρει, σκοτίζει τους Τούρκους περισσότερο συμβολικά παρά πραγματικά και οι Κύπριοι δεν δίνουν δεκάρα; Γιατί τόση τρικυμία σε ένα φλιτζάνι; Για να συρθούν οι δύο πλευρές του Αιγαίου σε επιδείξεις γοήτρου με αντιτορπιλικά και φρεγάτες; Ή μήπως επειδή είμαστε εθισμένοι σε μια ελληνοτουρκική ρουτίνα που ανανεώνεται με καβγάδες για να παραμείνει ζωντανή;
Στην Αγκυρα του δόγματος «η Τουρκία είναι μεγαλύτερη από την Τουρκία» η ελληνική διπλωματία κατηγορείται για τον «τουρκοκεντρικό» της προσανατολισμό. Ασχολείστε, λένε, μόνο με εμάς, ενώ εμείς έχουμε απλωθεί στη Μέση Ανατολή και την Αφρική όχι απλά ως περιφερειακή δύναμη αλλά ως αναγεννημένη αυτοκρατορία. Η Ευρώπη έχει ανάγκη την πολεμική μας βιομηχανία για την αμυντική της ασφάλεια, η Αμερική μάς άνοιξε τις πόρτες του Λευκού Οίκου έπειτα από έξι ολόκληρα χρόνια.
Ακόμη και αν δεν νοείται αναθεωρητισμός χωρίς τις μεγαλομανείς στιγμές του, η αλήθεια είναι πως η Τουρκία έχει αλλάξει πίστα. Οχι πως είναι για να την κοιτάζει κανείς με δέος και από χαμηλά στο βάθρο του αυτοθαυμασμού της. Η πραγματική αλλαγή δεν βρίσκεται στην ισχύ της. Βρίσκεται στο διαφορετικό υπόδειγμα των διεθνών παραμέτρων της όσο και αν ο δρόμος προς τον αυτοκρατορικό της παράδεισο είναι στρωμένος με αγκάθια: Η Τουρκία ακκίζεται με τον εαυτό της πολύ περισσότερο απ’ όσο θέλει να πιστεύει πως συνωστίζονται στην αυλή της όλοι οι άλλοι.
Οι αντιπαλότητες της Τουρκίας, η επιφυλακτικότητα απέναντί της ή ακόμη και οι εσωτερικές της συγκρούσεις στην κορυφή της εξουσίας δεν αναιρούν το γεγονός πως η Ελλάδα θα πρέπει να φροντίζει πάντοτε την άμυνά της και την ασφάλειά της απέναντι στον τουρκικό επεκτατισμό. Αντί να μετρά κανείς λοιπόν υπουργούς Εξωτερικών, «τάσεις» και «γραμμές», μαζί με τις απαραίτητες φρεγάτες, τα ευρωπαϊκά κονδύλια του SAFE και τα αμερικανικά F-35, θα είχε περισσότερο νόημα να μετρήσει διπλωματικά μέσα και διπλωματικές διόδους που θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν τις διεθνείς του παραμέτρους.
Σε αυτή την αρίθμηση, η ενέργεια – από τη μεταφορά του αμερικανικού φυσικού αερίου έως τις έρευνες της Chevron στα οικόπεδα της Κρήτης – συνιστά ένα συγκριτικό πλεονέκτημα που, ανεξάρτητα από τις φιλοδοξίες του ή τους μεγαλοϊδεατισμούς του, δεν διαθέτει κανένας άλλος παίκτης στην περιοχή. Η διπλωματία επιστρέφει έτσι στη θάλασσα. Οχι ανάμεσα σε βραχονησίδες και λοιπές διενέξεις. Επιστρέφει στις ποντοπόρες εκτάσεις της ως γεωοικονομικός και γεωενεργειακός κόμβος.
Λέγεται πως η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί την Τουρκία στην άσκηση της μπρουτάλ δύναμης. Οι καβγάδες στο τέλος θα μας εξαντλήσουν, η μοίρα της ρουτίνας είναι να κουράζει. Μπορεί όμως να επενδύσει εκεί όπου η Τουρκία αδυνατεί να αυτοεκπαιδευθεί. Στο πεδίο της ήπιας ισχύος.
