Η ζωή προχωράει και εξελίσσεται στη Χώρα της Νάξου, ωστόσο ένα άλλο πολύ σημαντικό κομμάτι της φυσιογνωμίας του νησιού βρίσκεται στην ορεινή πλευρά της.
- Η Κόρωνος.
Ενα από τα καταπράσινα χωριά του νησιού, άγονο και ορεινό, περίπου 30 χιλιόμετρα μακριά από την κεντρική Νάξο, είναι η Κόρωνος. Το όνομα του χωριού έχει αλλάξει αρκετές φορές στο παρελθόν. Παλαιότερα ήταν γνωστό ως Βόθρος και Τρικοκιές, ωστόσο στις ημέρες μας επικράτησε η ονομασία Κόρωνος. Αν και μικρό και αρκετά μακριά από τη Χώρα, η ανθρώπινη παρουσία εκεί δεν έχει εκλείψει ποτέ.
Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι συναισθηματικά δεμένοι με το χωριό τους, όμως, όπως είναι φυσικό, κάποιοι για βιοποριστικούς λόγους αναγκάστηκαν να φύγουν από τα σπίτια τους. Ωστόσο, το χωριό τους το τιμούν όταν βρίσκουν ελεύθερο χρόνο. Το χωριό πιστεύεται ότι προστατεύεται από την εκκλησία του χωριού, την Αγία Μαρίνα (την οποία και αξίζει να επισκεφθεί ο επισκέπτης), ενώ παράλληλα σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το περίφημο προσκύνημα της Αργοκοιλιώτισσας.
Οπως εξηγούν οι μελετητές της τοπικής ιστορίας, τα παλαιότερα χρόνια το χωριό χτίστηκε στην περιοχή αυτή για να προφυλαχτούν οι κάτοικοι από τους πειρατές. Γι’ αυτό μάλιστα δεν έχει κάποια ιδιαίτερη θέα, ούτε βλέπει σε θάλασσα. Η ομορφιά του όμως είναι φυσική. Επιπλέον, θρήνησε πολλά θύματα στην Κατοχή λόγω πείνας. Εξάγει το σπάνιο ορυκτό σμυρίγλι, που είναι μοναδικό και χρησιμοποιείται συνεχώς από την εποχή του κυκλαδικού πολιτισμού μέχρι και σήμερα.
- Το Φιλώτι.
Αν κατέβουμε λίγο πιο χαμηλά, θα αναγνωρίσουμε ένα από τα ομορφότερα χωριά της Νάξου, το… εξωτικό Φιλώτι. Ποιος θα μπορούσε να αντισταθεί στη γοητεία του ορεινού αυτού χωριού που βρίσκεται περίπου 19 χιλιόμετρα από το κέντρο της Χώρας; Η ομορφιά του, μαγική.
Στην είσοδό του συναντάμε τον μαγευτικό πλάτανο που κάθε χρόνο βρίσκεται εκεί και συντροφεύει τις συζητήσεις των μικρών και μεγάλων του χωριού, ενώ είναι έτοιμο να υποδεχτεί τους επισκέπτες χαριζοντάς τους κάθε φορά τη σκιά του. Είναι το μεγαλύτερο χωριό της Νάξου και οι μόνιμοι κάτοικοι ξεπερνούν τα 800-900 άτομα, καθώς, όπως λένε πολλοί από αυτούς για να εκφράσουν την αγάπη τους στο τόπο τους, μόνο… νεκροί θα εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Το χωριό φημίζεται, επίσης, και για τα κτηνοτροφικά του προϊόντα. Οικογένειες φιλόξενες, ζεστές, με το χαμόγελο στα χείλη και τη δική τους μοναδική τσαχπινιά, είναι πάντα στη διάθεση όλων. Οσο για τη μαγευτική θέα από τον Αϊ-Γιάννη; Αφήνει τους επισκέπτες άναυδους.
- Το Χαλκί.
Κρυμμένο στην καρδιά της Νάξου, το Χαλκί είναι ένα από τα χωριά που σε κάνουν να νιώθεις πως ο χρόνος έχει σταματήσει, αλλά με τον πιο γοητευτικό τρόπο. Βρίσκεται στο καταπράσινο οροπέδιο της Τραγαίας, σε απόσταση 15-16 χιλιομέτρων από τη Χώρα, και αποτελείται από τέσσερις οικισμούς: Χαλκί, Ακάδημους, Καλόξυλο και Κεραμί.
Στους βυζαντινούς χρόνους το Χαλκί ήταν ένα σημαντικό διοικητικό κέντρο και αυτό φαίνεται από τα εντυπωσιακά βυζαντινά μνημεία που στολίζουν την περιοχή.
Εκκλησίες όπως ο Αγιος Γεώργιος και η Παναγία η Πρωτόθρονος στέκονται σαν φύλακες του παρελθόντος, ψιθυρίζοντας ιστορίες αιώνων. Σήμερα το Χαλκί συνδυάζει την ιστορία με τη γοητεία ενός γραφικού χωριού. Πετρόκτιστα αρχοντικά, λιθόστρωτα σοκάκια και μια ατμόσφαιρα που μυρίζει κίτρο και παλιά Νάξο κάνουν το μέρος μοναδικό. Αν βρεθείτε εκεί, αφήστε τον εαυτό σας να χαθεί στα δρομάκια του. Το παρελθόν έχει πολλά να σας πει.
- Ο Κινίδαρος.
Αν ξεκινήσουμε σιγά-σιγά να κατεβαίνουμε, περίπου σε 400 μέτρα υψόμετρο βρίσκεται ένα γραφικό χωριό της Νάξου, ο Κινίδαρος. Η μουσική παράδοσή του και τα έθιμά του είναι αυτά που το κάνουν να ξεχωρίζει από τα άλλα. Αν και 14 χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της πόλης, 440 περίπου κάτοικοι παραμένουν πιστοί στον τόπο τους, ενώ το χωριό είναι γνωστό επιπλέον και για τον ορυκτό του πλούτο, ως κοιτίδα του ναξιακού μαρμάρου.
Η αγάπη των Κινιδαριωτών για τη μουσική και τον χορό τούς έδωσε το όνομα «Απίκραντος», αφού ο κάθε κάτοικος του χωριού λέει ότι «ακόμη και την πίκρα του τη χορεύει». Οι ίδιοι έχουν μεγαλώσει με τη φράση «τα παιδιά μας πρώτα μαθαίνουν να χορεύουν και ύστερα να περπατούν», οπότε ο χορός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους.
- Οι Μέλανες.
Φτάνοντας πιο κοντά στα ημιπεδινά χωριά της Νάξου βρίσκουμε τις Μέλανες. Είναι ένα όμορφο και παραδοσιακό χωριό το οποίο βρίσκεται περίπου 8 χιλιόμετρα μακριά από τη Χώρα και προφέρει καταπληκτική θέα συνδυάζοντας θάλασσα και βουνό ταυτόχρονα.
Και αυτό το χωριό δεν χάνει τους κατοίκους του, καθώς η κοινότητα των Μελάνων αποτελείται από περισσότερους από 700 κατοίκους. Διατηρεί ακόμη την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Νάξου με πέτρινα σπίτια και πανέμορφα στενά σοκάκια που προσελκύουν επισκέπτες να τα ανακαλύψουν. Οι Μέλανες φιλοξενούν αρκετά αξιοθέατα που εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες.
Ενα από τα πιο γνωστά είναι ο Κούρος των Μελάνων. Ενα αρχαίο άγαλμα από μάρμαρο που χρονολογείται τον 6ο αιώνα π.Χ. Επιπλέον, λίγα μέτρα ψηλότερα στο βουνό υπάρχει και ένα άλλο μαρμάρινο άγαλμα γνωστό ως Κόρη. Η προσβασιμότητα σε αυτό βέβαια απαιτεί πεζοπορία μέσα στο βουνό. Οσοι λατρεύετε τις πεζοπορίες, ωστόσο, αυτό το μέρος είναι ιδανικό! Οι Μέλανες φιλοξενούν και εντυπωσιακές εκκλησίες.
Στη Νάξο υπάρχουν περίπου 60 χωριά, οπότε στο οδοιπορικό μας αρκετοί αξιόλογοι τόποι δεν ήταν δυνατόν να αναφερθούν. Ευκαιρία, λοιπόν, να τα ανακαλύψετε εσείς ερχόμενοι στο νησί μας!
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο «Το Βήμα της Νάξου» του ΓΕΛ Νάξου – «Μανώλης Γλέζος» που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 27 Απριλίου 2025.
