Του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου Από τα παλαιότερα βιβλία του Βασίλη Δανέλλη ξεχωρίζω το αστυνομικό του μυθιστόρημα Μαύρη μπύρα (2011), ένα μυθιστόρημά του για την οικονομική κρίση, που τιτλοφορείται Λιβάδια από ασφοδίλι (2014), αλλά και τη νουβέλα (ο χαρακτηρισμός είναι δικός μου) Ανθρωπος στο τρένο (2016), όπου ο αγώνας για την αποκάλυψη της πραγματικής αιτίας ενός δυστυχήματος θα μεταμορφωθεί σε κάτι εντελώς διαφορετικό: σ’ έναν διαρκή μαραθώνιο για την ποδηγέτηση της αφήγησής του. Μια ιστορία μυστηρίου χωρίς υπόπτους και ενόχους πλην με σασπένς ολοζώντανου μεταμοντέρνου προβληματισμού. Στη συλλογή διηγημάτων Ο άνθρωπος που έχασε τον εαυτό του και άλλες αληθινές ιστορίες (εκδ. Καστανιώτη) ο συγγραφέας δεν καταγίνεται με την αναζήτηση της αφηγηματικής αλήθειας, και κατά προέκταση με την αποκωδικοποίηση της αλήθειας της τέχνης, μα με το ακριβώς αντίθετο ζήτημα (με την ανάποδη όψη του): με τη διάσπαση, με τον διχασμό και με τον αναδιπλασιασμό της ολότητας του καλλιτεχνικού έργου, που μπορεί κάποια στιγμή να σημάνει και τον διασκορπισμό του νοήματος και της μορφής του. Τα διηγήματα της συλλογής λειτουργούν με βάση την απορρύθμιση της πραγματικότητας (κοινωνικής, ιστορικής και λογοτεχνικής), όπως την κατανοούν ο Μπόρχες και ο Ιταλο Καλβίνο ενόσω συνομιλούν με πολλαπλές πηγές και πρότυπα της διεθνούς λογοτεχνίας. Οι ιστορίες του Δανέλλη, συνομιλητή και της ελληνικής ιστορίας της λογοτεχνίας, προωθούν την κίνησή τους μέσα από ακατάπαυστες υπερβάσεις και διαρκείς αναπροσαρμογές της οπτικής γωνίας και των πιθανών σημασιών της αφήγησης. Ας δούμε κι ας σκεφτούμε, για παράδειγμα, την ξέφρενη πάλη του Δον Κιχώτη και του Σάντσο με τερατόμορφα θηρία, τους διαφορετικούς εαυτούς οι οποίοι προκύπτουν όταν ο ήρωας δέχεται την εντολή ενός οργάνου της τάξης, τα εναλλασσόμενα τοπία που γεννιούνται στο οπτικό μας πεδίο όταν αλλάζουμε τα γυαλιά μας, τις διπλές ταυτότητες όλων σχεδόν των πρωταγωνιστών, τη δέσμη απειράριθμων πόλεων καθώς προβάλλονται στον ουρανό μιας αθηναϊκής νύχτας, την απώλεια της ίδιας της ταυτότητας, τις εκδοχές πλήθους σκύλων όπως ξεπηδούν από ένα αρχικό μοντέλο ή τη συστέγαση δύο πανομοιότυπων διηγήσεων στο πεδίο της ίδιας μυθοπλασίας. Απαιτητικές ιδέες Ας ομολογήσουμε πως τέτοιες ιδέες περί τέχνης γίνονται ιδιαίτερα απαιτητικές όταν πρέπει να εξεικονιστούν στην πράξη, όταν χρειάζεται να μεταφερθούν στο εσωτερικό μιας διαδικασίας που περιλαμβάνει σκληροπυρηνικούς παράγοντες όπως η πλοκή, ο συσχετισμός αφηγηματικών προσώπων ή δεδομένων με ένα αληθοφανές περιβάλλον και η διατήρηση του δεσμού αιτίων και αιτιατών στο πλαίσιο ενός έστω και φανταστικού, υπερβατικού ιστού. Ο Δανέλλης καταφέρνει σίγουρα να εμφυσήσει κίνηση στις σκαλωσιές τις οποίες στήνει η λογοτεχνική φαντασία του, αποδεικνύοντας εμπράκτως τις ικανότητες της γραφής του, ακόμα κι όταν χρειάζεται να αναμετρηθεί με τόσο δύσκολα θέματα. Χωρίς να είμαι βέβαιος πως όλα αυτά είναι δυνατόν να ξεφύγουν εν τέλει από τον κάπως κλειστό, αυτοαναφορικό, αλλά μάλλον επαναλαμβανόμενο στις ημέρες μας κόσμο τους, μπορώ να βεβαιώσω πως ο Δανέλλης ξέρει καλά πώς να ανταποκριθεί στο σίγουρα ριψοκίνδυνο στοίχημά του.