Ο «Κοιμισμένος Πρίγκιπας» της Σαουδικής Αραβίας που είναι σε κώμα από το 2005

Γιατί η οικογένεια δεν «τραβά την πρίζα»;

Η απάντηση είναι σύνθετη, πολυεπίπεδη, και αγγίζει την καρδιά των αξιακών συστημάτων σε κοινωνίες όπως η Σαουδική Αραβία.

Θρησκευτικοί λόγοι

Η πιο ισχυρή αιτία έχει σαφώς θρησκευτικές ρίζες. Στο Ισλάμ, και ιδίως στον σουνιτικό κλάδο που επικρατεί στη Σαουδική Αραβία, η ζωή θεωρείται δώρο του Αλλάχ και μόνο Εκείνος έχει την εξουσία να τη δώσει ή να την πάρει. Η απόφαση να διακοπεί η μηχανική υποστήριξη ενός ανθρώπου μπορεί να θεωρηθεί haram — δηλαδή απαγορευμένη — γιατί ισοδυναμεί, στα μάτια πολλών θρησκευτικών αρχών, με ευθανασία ή παρέμβαση στο θεϊκό σχέδιο.

Ακόμα κι αν η ιατρική χαρακτηρίζει την κατάσταση του πρίγκιπα ως μη αναστρέψιμη, για την οικογένεια και τους θρησκευτικούς συμβούλους που την πλαισιώνουν, κάθε ίχνος ζωής είναι ιερό και διατηρήσιμο. Η sabr — η υπομονή και η πίστη στο έλεος του Θεού — θεωρείται αρετή ανώτερη από τη σκληρότητα της ιατρικής.

Πρωτόκολλο και πολιτική δυναστείας

Αλλά δεν είναι μόνο θέμα πίστης. Πρόκειται και για θέμα εικόνας και πολιτικού συμβολισμού. Ο πρίγκιπας Αλ-Ουαλίντ είναι μέλος της βασιλικής οικογένειας αλ-Σαούντ, και ο πατέρας του υπήρξε επιφανής στρατιωτικός και πολιτικός. Η διακοπή της υποστήριξης θα μπορούσε να θεωρηθεί από ορισμένους εντός του παλατιού ως αναγνώριση «ήττας», ένα τέλος που δεν ευθυγραμμίζεται με την υπερηφάνεια και το status της δυναστείας.

Σε καθεστώτα όπου η εξουσία συνδέεται άρρηκτα με τον σεβασμό, την τιμή και τη διατήρηση προσώπων-συμβόλων, ακόμη και η απόφαση να αφήσεις έναν άνθρωπο σε κώμα να φύγει μπορεί να έχει πολιτικές επιπτώσεις. Το σώμα του πρίγκιπα, διατηρημένο για δεκαετίες, λειτουργεί σχεδόν ως τόπος μνήμης και μαρτυρία πίστης, τόσο για την οικογένεια όσο και για τον ίδιο τον θεσμό της βασιλείας.

Ψυχολογικοί και συναισθηματικοί λόγοι

Τέλος, υπάρχει και το ανθρώπινο: η άρνηση της απώλειας, η ελπίδα ενάντια σε κάθε πρόγνωση, η ανάγκη των γονιών να κρατηθούν από κάτι — οποιοδήποτε σημάδι — που να λέει ότι το παιδί τους «είναι ακόμα εδώ». Ένας πατέρας που ήταν πανίσχυρος στην πολιτική σκηνή, βλέπει στον άρρωστο γιο του έναν σιωπηλό δεσμό με τον ίδιο του τον εαυτό, την εποχή, το παρελθόν. Να τον αποσυνδέσει θα ήταν σαν να αποδέχεται τον θάνατο δύο κόσμων: του παιδιού του και του ίδιου.

Μπορούμε να μιλάμε για ηθική πάνω από έναν άνθρωπο σε κώμα;

Η περίπτωση του «Κοιμισμένου Πρίγκιπα» έχει ανοίξει έναν ευρύτερο κοινωνικό και ηθικό διάλογο γύρω από την έννοια της ζωής, της αξιοπρέπειας και των ορίων της ιατρικής παρέμβασης. Πόσο «ζωντανός» θεωρείται ένας άνθρωπος που παραμένει για δεκαετίες σε μη ανταποκρινόμενο κώμα; Ποια είναι τα δικαιώματά του και ποια τα όρια της οικογένειας ή του κράτους στη λήψη αποφάσεων για τη συνέχιση ή μη της υποστήριξής του;

Πολλοί επαινούν την αφοσίωση της οικογένειας, βλέποντας σε αυτήν μια σπάνια πράξη ανιδιοτελούς αγάπης, πίστης και πείσματος απέναντι σε κάθε ιατρική πρόβλεψη. Για άλλους, όμως, η υπόθεση προκαλεί έντονο προβληματισμό: αποτελεί αυτή η εμμονική ελπίδα έκφραση θρησκευτικής πίστης και σεβασμού προς τη ζωή ή μήπως εμπεριέχει στοιχεία ψευδαίσθησης και άρνησης της πραγματικότητας;

Η Σαουδική Αραβία, κοινωνία βαθιά θρησκευόμενη και δομημένη γύρω από οικογενειακούς και τιμητικούς κώδικες, έχει ελάχιστα δημόσια παραδείγματα που να θίγουν τέτοια διλήμματα. Η περίπτωση του πρίγκιπα Αλ-Ουαλίντ όμως, λόγω του υψηλού προφίλ της οικογένειάς του, κατέστη αντικείμενο δημόσιου λόγου — έστω και διακριτικά. Σε μια εποχή που οι συζητήσεις για ευθανασία, ποιότητα ζωής και ηθικά διλήμματα γύρω από την τεχνολογία στην ιατρική γίνονται όλο και πιο έντονες, η φιγούρα του κοιμισμένου πρίγκιπα φαντάζει σχεδόν συμβολική: ένα σώμα που γίνεται πεδίο προβολής ελπίδας, πίστης, αλλά και αμφιβολίας.

Παρά τις προειδοποιήσεις και τις διαγνώσεις που δεν αφήνουν περιθώριο αισιοδοξίας, η οικογένειά του επιλέγει να βλέπει τα ελάχιστα σημάδια (μια ανασήκωση φρυδιού, μια ανεπαίσθητη κίνηση των δαχτύλων) ως οιωνούς ζωής και πιθανής αφύπνισης. Για εκείνους, ο πρίγκιπας δεν είναι ένα «φυτό», αλλά ένας ζωντανός άνθρωπος με ψυχή, που απλώς κοιμάται πολύ βαθιά. Σε έναν κόσμο που κινείται γοργά, η ιστορία αυτή λειτουργεί ως ριζική υπενθύμιση ότι για κάποιους ανθρώπους, η πίστη — και η αγάπη — μπορούν να αναστείλουν ακόμα και τον χρόνο.