Κάποιες φορές η ιστορία σου δείχνει τον δρόμο με τρόπο απλό, σχεδόν σκληρό. Η είδηση της μεταπήδησης του Ανδρέα Λοβέρδου στη Νέα Δημοκρατία ήρθε σχεδόν ταυτόχρονα με την επέτειο της ίδρυσης της Ένωσις Κέντρου από τον Γεώργιο Παπανδρέου, στις 19 Σεπτεμβρίου 1961.
«Καλά, ποιος θυμάται ότι έχει επέτειο η Ένωσις Κέντρου;» θα έλεγε κάποιος ειρωνικά. Άλλωστε οι περισσότεροι θυμούνται μόνο τις εκλογές και τις καρέκλες, όχι τις επετείους της δημοκρατίας. Κι όμως, δύο γεγονότα που, αν τα βάλει κανείς δίπλα-δίπλα, μοιάζουν να συνομιλούν: το ένα μιλά για αρχές, το άλλο για την απουσία τους.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου, σε μια δύσκολη εποχή, δεν αναζήτησε καταφύγιο σε εύκολες λύσεις. Δεν στράφηκε προς την εξουσία της Δεξιάς για να βρει ρόλο. Επέλεξε να ενώσει δυνάμεις με κόπο και να χτίσει μια νέα πρόταση για τη χώρα. Η Ένωσις Κέντρου δεν γεννήθηκε για να μοιράσει καρέκλες, αλλά για να εκφράσει την ανάγκη ενός λαού για αλλαγή και αξιοπρέπεια. Και το έκανε μέσα σε ένα κλίμα διώξεων, νοθευμένων εκλογών και κρατικής βίας, όπου η επιλογή της αντίστασης δεν ήταν εύκολη ούτε αυτονόητη.
Αντίθετα, σήμερα βλέπουμε μια πολιτική σκηνή γεμάτη μετακινήσεις δίχως ιδεολογία. Πολιτικοί που αλλάζουν στρατόπεδα με την ίδια ευκολία που αλλάζουν κουστούμι. Δεν είναι στρατηγική, είναι τακτικισμός. Δεν είναι πίστη σε αρχές, είναι προσωπικό συμφέρον. Και αυτη η αντίφαση είναι που δηλητηριάζει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας στην πολιτική. Γιατί όταν ο πολίτης βλέπει έναν πολιτικό να απαρνείται όσα για χρόνια πρέσβευε, δεν νιώθει απλώς απογοήτευση, νιώθει προδοσία.
Δεν θέλω να εξιδανικεύσω το παρελθόν. Ξέρω καλά ότι και τότε υπήρχαν λάθη, αντιφάσεις, σκιές. Όμως, υπήρχε και κάτι άλλο. Υπήρχε η αίσθηση πως η πολιτική είναι λειτούργημα. Ότι ο ηγέτης όφειλε να λογοδοτεί στην ιστορία, στον λαό που του έδωσε την σκυτάλη εμπιστοσύνης. Ότι η καρέκλα δεν ήταν αυτοσκοπός, αλλά μέσο για να υπηρετηθεί το δημόσιο συμφέρον. Αυτό είναι που σήμερα λείπει και γι’ αυτό ο δημόσιος λόγος έχει χάσει το κύρος του.
Η κρίση που ζούμε δεν είναι μόνο οικονομική ή κοινωνική. Είναι κρίση προσανατολισμού. Όταν τα κόμματα δεν λειτουργούν πια ως φρουροί αρχών, αλλά ως σκαλοπάτια προσωπικών φιλοδοξιών, τότε οι βάρβαροι βρίσκουν την πόρτα ανοιχτή. Και η δημοκρατία μένει απροστάτευτη. Η εικόνα πολιτικών που μετακινούνται χωρίς ιδεολογία, σαν να παίζουν σε μια παράσταση όπου αλλάζουν ρόλους χωρίς σενάριο, απογυμνώνει την πολιτική από την αξία της.
Ας το πούμε απλά. Η μεταπήδηση του κ. Λοβέρδου δεν είναι μια μεμονωμένη πράξη. Είναι ο καθρέφτης μιας νοοτροπίας που έχει ριζώσει βαθιά στην πολιτική ζωή. Μιας νοοτροπίας που λέει «πρώτα εγώ, μετά όλα τα άλλα». Αυτή ακριβώς η λογική απομακρύνει τους νέους από τη δημόσια ζωή, καλλιεργεί τον κυνισμό και θρέφει την αδιαφορία. Γιατί όταν η πολιτική εκπίπτει σε θέατρο ρόλων χωρίς αξίες, ποιος πολίτης θα θελήσει να καθίσει στην πρώτη σειρά;
Η παρακαταθήκη της Ένωσις Κέντρου μας θυμίζει ότι η ενότητα, όταν χτίζεται πάνω σε αξίες, μπορεί να αλλάξει την πορεία μιας χώρας. Δεν ήταν τυχαίο που τότε η κοινωνία ένιωσε ελπίδα, γιατί είδε να συγκροτείται ένα μέτωπο που δεν έμοιαζε με υποκατάστατο, αλλά με πραγματική πρόταση. Σήμερα, η ανάγκη για μια τέτοια ενότητα είναι ξανά μπροστά μας. Όχι σαν αντιγραφή του παρελθόντος, αλλά σαν σύγχρονη απάντηση στην κρίση εμπιστοσύνης. Μια ενότητα που δεν θα στηρίζεται σε μεταγραφές πολιτικών, αλλά σε συλλογική ευθύνη και καθαρό λόγο.
Η μεταπήδηση του Λοβέρδου είναι ένα σύμπτωμα. Το ερώτημα είναι αν θα συνεχίσουμε να ζούμε με συμπτώματα ή αν θα αναζητήσουμε τη θεραπεία. Και η θεραπεία δεν είναι άλλη από την επιστροφή στις αρχές, στην ευθύνη, στην αίσθηση ότι η πολιτική υπάρχει για να υπηρετεί τον πολίτη. Να θυμίζει ότι η ιστορία γράφεται όχι από αυτούς που αλλάζουν στρατόπεδα, αλλά από εκείνους που μένουν σταθεροί σε ό,τι πιστεύουν.
* Του Κωστή Κατσανέβα, Αντιπρόεδρος Ιδρύματος Γεωργίου Παπανδρέου
