Η Ρωσία θα παραχωρήσει μικρές περιοχές που είναι υπό την κατοχή της στην Ουκρανία, ενώ το Κίεβο με τη σειρά του θα παραχωρήσει τμήματα ανατολικών εδαφών του, τα οποία δεν έχει καταφέρει να κατακτήσει η Μόσχα. Σε αυτό το πλαίσιο κινούνται οι ειρηνευτικές προτάσεις που συζητήθηκαν μεταξύ του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ντόναλντ Τραμπ στη Σύνοδο της Αλάσκας, σύμφωνα με πηγές του Reuters.
Η είδηση αυτή έγινε γνωστή μία μέρα μετά τη συνάντηση του αμερικανού προέδρου με τον ρώσο ομόλογό του. Την πρώτη συνάντηση που είχαν μεταξύ τους οι δύο ηγέτες μετά την έναρξη του πολέμου.
Η επικείμενη συνάντηση
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα ταξιδέψει στην Ουάσινγκτον τη Δευτέρα, ώστε να συζητήσει με τον Ντόναλντ Τραμπ μία πιθανή επίλυση του πολέμου, τον οποίο ξεκίνησε ο Βλαντιμίρ Πούτιν τον Φεβρουάριο του 2022.
Αν και η Σύνοδος της Αλάσκας δεν κατάφερε να εξασφαλίσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την κατάπαυση του πυρός, την οποία ο αμερικανός πρόεδρος τόσο επιθυμούσε, ο ίδιος είπε σε συνέντευξή του στο Fox News, πως συζήτησε με τον ρώσο ομόλογό του για τη μεταβίβαση εδαφών, αλλά και τις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ σημείωσε ακόμα, πως αυτός και ο ρώσος πρόεδρος «έχουν συμφωνήσει σε μεγάλο βαθμό».
«Νομίζω ότι είμαστε πολύ κοντά σε μία συμφωνία», τόνισε. «Η Ουκρανία πρέπει να συμφωνήσει. Ίσως πουν όχι», πρόσθεσε.
Οι ενημερώσεις από τον Τραμπ
Οι δύο πηγές που μίλησαν στο Reuters, ανέφεραν ότι η γνώση τους για τις προτάσεις που συζητήθηκαν μεταξύ Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντιμίρ Πούτιν, προέρχεται κυρίως από τις συζητήσεις ευρωπαίων ηγετών με την αμερικανική και την ουκρανική πλευρά. Οι ίδιοι επισήμαναν ότι δε γνωρίζουν το πλήρες σχέδιο για την ειρήνη.
Δεν ήταν αμέσως σαφές, εάν οι προτάσεις του ρώσου προέδρου ήταν μία αρχική κίνηση που χρησίμευε ως σημείο εκκίνησης για τις διαπραγματεύσεις, ή μία τελική προσφορά που δεν υπόκειτο σε περαιτέρω συζητήσεις.
Οι προκλήσεις για την Ουκρανία
Από όσα έχουν γίνει μέχρι τώρα γνωστά για τη συμφωνία, αρκετά σημεία της φαίνεται να αποτελέσουν σημαντικές προκλήσεις για την ουκρανική κυβέρνηση.
Η πρόταση του Βλαντιμίρ Πούτιν αποκλείει την κατάπαυση του πυρός μέχρι να επιτευχθεί μία πλήρης συμφωνία. Αυτό είναι ένα εμπόδιο απέναντι στο βασικό αίτημα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αφού η χώρα του πλήττεται καθημερινά από επιθέσεις με drones και βαλλιστικούς πυραύλους.
Ακόμα, το Κίεβο θα πρέπει να αποσυρθεί πλήρως από τις ανατολικές περιοχές Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ. Ως αντάλλαγμα η ρωσική πλευρά θα «σταματήσει» στις νότιες περιοχές Χέρσον και Ζαπορίζια.
Ωστόσο, η Ουκρανία έχει απορρίψει ήδη οποιαδήποτε υποχώρηση από ουκρανικό έδαφος, όπως η περιοχή Ντόνετσκ. Εκεί τα ουκρανικά στρατεύματα έχουν οχυρωθεί, ενώ σύμφωνα με το Κίεβο, η εν λόγω περιοχή αποτελεί σημαντική αμυντική δομή για την αποτροπή ρωσικών επιθέσεων στην ενδοχώρα.
Τι είναι διατεθειμένη να δώσει η Ρωσία και τι όχι
Η Ρωσία είναι διατεθειμένη να επιστρέψει σχετικά μικρές εκτάσεις εδαφών στην Ουκρανία, τις οποίες έχει καταλάβει σε βόρεια τμήματα της χώρας, Σούμι και Χάρκοβο, σημειώνουν οι πηγές του Reuters. Η Μόσχα κατέχει περίπου 440 τετραγωνικά χιλιόμετρα συνολικών εκτάσεων των εν λόγω περιοχών, σύμφωνα με το πρόγραμμα χαρτογράφησης του πεδίου μάχης Deep State της Ουκρανίας.
Ακόμα, η Ουκρανία ελέγχει περίπου 6.600 τετραγωνικά χιλιόμετρα του Ντονμπάς, το οποίο περιλαμβάνει τις περιοχές Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, που διεκδικεί η Ρωσία.
Παράλληλα, αν και δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα από την αμερικανική πλευρά, είναι γνωστό πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν επιδιώκει την επίσημη αναγνώριση της Κριμαίας, την οποία κατέλαβε το 2014. Βέβαια, δεν είναι σαφές αν αυτό σημαίνει αναγνώριση από την αμερικανική κυβέρνηση, ή και από όλες τις δυτικές δυνάμεις και την Ουκρανία. Όμως, το Κίεβο και οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν απορρίψει την επίσημη αναγνώριση της χερσονήσου ως τμήμα της Ρωσίας.
Επίσης, η Ρωσία θα απαιτήσει επίσημο καθεστώς για τη ρωσική γλώσσα σε τμήματα της Ουκρανίας, ή και σε ολόκληρη τη χώρα, καθώς και το δικαίωμα της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας να λειτουργεί ελεύθερα. Από την πλευρά της, όμως η Ουκρανία, κατηγορεί την εκκλησία που είναι συνδεδεμένη με τη Μόσχα, πως διαδίδει φιλορωσική προπαγάνδα και φιλοξενεί κατασκόπους. Η εκκλησία, ωστόσο αρνείται τις κατηγορίες, σημειώνει δε, ότι έχει διακόψει όλες τις σχέσεις της με τη Ρωσία.
Αξίζει να σημειωθεί πως Ουκρανία έχει ψηφίσει νόμο που απαγορεύει τις θρησκευτικές οργανώσεις που συνδέονται με τη Μόσχα, στις οποίες θεωρεί ότι ανήκει και η εκκλησία. Ακόμα όμως, δεν έχει θέσει σε εφαρμογή την απαγόρευση.
Τι περίμενε ο Πούτιν από την Αλάσκα
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ενδεχομένως να περίμενε την άρση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, πιθανόν τόσο για την αμερικανική πλευρά, όσο και από τους ευρωπαίους.
Βέβαια, ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι δε χρειάζεται να εξετάσει αμέσως την επιβολή αντισταθμιστικών δασμών σε χώρες, όπως η Κίνα που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο, το οποίο υπόκειται σε μία σειρά δυτικών κυρώσεων. Ο αμερικανός πρόεδρος ανέφερε πως ίσως χρειαστεί να το κάνει «σε δύο ή τρεις εβδομάδες».
Επιπλέον, θα πρέπει η Ουκρανία να αποκλειστεί από την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αν και ο Βλαντιμίρ Πούτιν φάνηκε δεκτικός στο ενδεχόμενο να λάβει το Κίεβο κάποιου είδους εγγυήσεις ασφαλείας. Αυτό, όμως δεν είναι σαφές, τι σημαίνει στην πράξη, τονίζουν πηγές στο Reuters.
Ευρωπαίοι ηγέτες ισχυρίστηκαν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ συζήτησε αυτές τις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία με τον ρώσο ομόλογό του. Ο ίδιος πρότεινε δε, την ιδέα μιας εγγύησης αντίστοιχη με το «Άρθρο 5» εκτός της συμμαχίας. Ειδικότερα, το «Άρθρο 5» του ΝΑΤΟ αναφέρει ότι κάθε επίθεση εναντίον ενός από τα 32 μέλη, θεωρείται ως επίθεση εναντίον όλων των μελών της συμμαχίας.
Υπενθυμίζεται, πως η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ αποτελεί έναν στρατηγικό στόχο για το Κίεβο, ο οποίος είναι κατοχυρωμένος στο σύνταγμα της χώρας.
Οι υπαινιγμοί για την πρώην Σοβιετική Ένωση
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν και η Ρωσία βλέπουν τον πόλεμο στην Ουκρανία υπό το πρίσμα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Αρχικά, υπενθυμίζεται ότι ο Σεργκέι Λαβρόφ εμφανίστηκε στην Αλάσκα με μπλουζάκι της ΕΣΣΔ.
Επιπλέον, ο ίδιος ο ρώσος πρόεδρος μιλώντας μετά τη σύνοδο κορυφής της Παρασκευής, υπαινίχθηκε και πάλι ότι ο πόλεμος έχει να κάνει με την υποβάθμιση του κύρους της Ρωσίας μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Ενώ με τις δηλώσεις του άφησε να εννοηθεί ότι πρωταρχικό του μέλημα δεν είναι η κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, αλλά η κατάσταση που θα επικρατήσει στα γύρω εδάφη, καθώς και η δόξα της Μόσχας.
Τέτοιου είδους παράπονα ο ρώσος ηγέτης είχε εκφράσει και το 2007 σε σύνοδο ασφαλείας στο Μόναχο, αλλά και το 2022, όταν επιχείρησε να δικαιολογήσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν στη Σύνοδο της Αλάσκας απαίτησε «να αποκατασταθεί μια δίκαιη ισορροπία στον τομέα της ασφάλειας στην Ευρώπη και στον κόσμο συνολικά». Μόνο αυτό θα μπορούσε κατά τον ίδιο, να εξαλείψει τα βαθύτερα αίτια της κρίσης στην περιοχή.
Ο ρώσος πρόεδρος δεν αναφέρθηκε άμεσα στον πόλεμο. Το μόνο που ανέφερε επί του θέματος ήταν πως «ενδιαφέρεται ειλικρινά» να σταματήσει «αυτό που συμβαίνει», επειδή οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί «έχουν τις ίδιες ρίζες» και «για εμάς αυτό είναι μια τραγωδία και ένας μεγάλος πόνος». Η παρουσίαση της Ρωσίας ως θύματος του πολέμου που η ίδια ξεκίνησε αποτελεί βασικό στοιχείο της προπαγάνδας του Κρεμλίνου από την αρχή του πολέμου.
Μάλιστα, ο κύριος πυλώνας για τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία φαίνεται να είναι η αποκατάσταση της Ρωσίας της θέσης που κατείχε κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Δηλαδή, να αναδειχθεί σε μία περιφερειακή ηγεμονική και παγκόσμια δύναμη, ίση με αυτή των ΗΠΑ. Χωρίς όμως, να γίνεται αναφορά στα εδάφη που θα επιστραφούν στην Ουκρανία και την αρχιτεκτονική της ευρύτερης περιοχής.
Το τελικό αποτέλεσμα της Συνόδου στην Αλάσκα και τα «ναι» του Τραμπ
Το τελικό αποτέλεσμα της Συνόδου της Αλάσκας ήταν να δοθεί στον Βλαντιμίρ Πούτιν το ελεύθερο να συνεχίσει τον πόλεμο επ’ αόριστον χωρίς περαιτέρω κυρώσεις, εν αναμονή των συνομιλιών για μια ευρύτερη ειρηνευτική συμφωνία.
Ο Ντόναλντ Τραμπ στην πτήση της επιστροφής από την Αλάσκα, γύρισε χωρίς την κατάπαυση του πυρός, την οποία θεωρούσε τόσο κρίσιμη. Ωστόσο, δεν είχε επιβάλει καμία συνέπεια και είχε δηλώσει τόσο ευχαριστημένος με το πώς πήγαν τα πράγματα. Μάλιστα, υπέκυψε στην απαίτηση του Βλαντιμίρ Πούτιν για μία ολική συνθήκη ειρήνης, αντί για μία έστω βραχυπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός.
Ο αμερικανός πρόεδρος, όμως είχε δηλώσει «Είμαι εδώ για να σταματήσω τη δολοφονία», καθ’ οδόν προς την Αλάσκα. Αλλά κάτι τέτοιο φαίνεται να είναι ακόμα μακριά, αφού ο ρώσος ομόλογος του πρόκειται να συνεχίσει τη σφαγή.
Παράλληλα, οι όροι που επιβάλει η ρωσική πλευρά δεν είναι πιθανό να γίνουν δεκτοί από το Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ούτε και από τους ευρωπαίους ηγέτες. Αυτό δεν είναι άγνωστο για τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος σχολίασε χαρακτηριστικά ότι η συνάντησή του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αλάσκα ήταν «για 10».
Ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον, που κάποτε θεωρούνταν ο Τραμπ του Λονδίνου, χαρακτήρισε τη σύνοδο κορυφής της Αλάσκας «σχεδόν το πιο εμετικό επεισόδιο σε όλη την άθλια ιστορία της διεθνούς διπλωματίας».
