Στις 25 Ιουλίου 1983, η παραλία του ΕΟΤ στη Βουλιαγμένη μετατράπηκε σε σκηνικό για ένα από τα πιο θρυλικά πολιτιστικά γεγονότα της σύγχρονης Ελλάδας, μια βραδιά που έμεινε στη μνήμη όσων την έζησαν σαν όνειρο.
Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, πιστός στο πνεύμα της ανεμελιάς και της χαλαρότητας που τον χαρακτήριζε, διοργάνωσε ένα «πάρτι στην παραλία» χωρίς φράχτες, χωρίς αυστηρή οργάνωση. Το κάλεσμα ήταν ελεύθερο. Δεν υπήρχαν ανακοινώσεις ή επισημότητες: ένα πάρτι στην άμμο, με μουσική, φίλους και ξυπόλυτους χορούς .
Περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι (σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής, ο αριθμός ενδέχεται να άγγιξε και τις 70.000) πλημμύρισαν την παραλία εκείνο το απόγευμα. Νέοι, οικογένειες με παιδιά, καλλιτέχνες, πολιτικοί, άνθρωποι κάθε ηλικίας και φόντου. Με ψάθες, πετσέτες και ταπεράκια από το σπίτι, έστησαν το δικό τους πικνίκ για να ζήσουν μια συναυλία διαφορετική, ελεύθερη, γεμάτη αυθορμητισμό και καλοκαιρινή διάθεση.
Εκτός από τον ίδιο τον Κηλαηδόνη, στη σκηνή ανέβηκαν καλλιτέχνες όπως η Μαντώ, η Δήμητρα Γαλάνη και ο Τζίμης Πανούσης με τα Μουσικά Ανακόντα, συνθέτοντας ένα πολυσυλλεκτικό και ελεύθερο μουσικό πρόγραμμα.
Με αυτό το πάρτι, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης δεν επεδίωξε απλώς να δώσει μια συναυλία, αλλά να δημιουργήσει έναν ανοιχτό χώρο συνεύρεσης φέρνοντας κοντά τους ανθρώπους με μόνο όχημα τη μουσική, τη χαρά και την ελευθερία.
Τα μέσα ενημέρωσης την επόμενη μέρα μιλούσαν για «το ελληνικό Woodstock» και έκαναν λόγο για ένα πρωτόγνωρο κύμα ειρηνικής συνύπαρξης, περιγράφοντας την απλότητα μιας εποχής που μπορούσε να γιορτάζει χωρίς μάρκετινγκ και social media.
Το πάρτυ που έγινε Woodstock
Την επόμενη κιόλας μέρα, στις 26 Ιουλίου 1983, η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» παρουσιάζει το γεγονός σχεδόν κινηματογραφικά, με μαρτυρίες και ζωντανές περιγραφές που μεταφέρουν την ατμόσφαιρα εκείνης της νύχτας.
Οι δημοσιογράφοι Ελ. Χουζούρη, Ν. Βαφειάδης και Αντ. Σκυλλάκος καταγράφουν με λεπτομέρεια όσα εκτυλίχθηκαν στην παραλία της Βουλιαγμένης, αποτυπώνοντας με ακρίβεια την αίσθηση πως κάτι διαφορετικό, αλλά ουσιαστικό μόλις είχε συμβεί:
«Πάνω από 50.000 Αθηναίοι και Αθηναίες, κάθε ηλικίας, έσπευσαν από νωρίς το απόγευμα στο “πάρτυ” του Λουκιανού Κηλαηδόνη. Φίλοι παληοί και φίλοι νεότεροι, φίλοι από τη μουσική γενιά του ’50, του Έλβις Πρίσλεϋ ή του ’60, των Ιταλών τραγουδιστών με τα αξέχαστα ρομαντικά τραγούδια τους… κι άλλοι πολλοί “συναντήθηκαν” – όλοι μαζί – χθες το βράδυ.
»Από τις 8.30 μ.μ. κιόλας –η είσοδος επιτράπηκε στις 7.30 μ.μ.– η πλαζ της Βουλιαγμένης είχε σχεδόν γεμίσει από κόσμο. Γύρω στις 10 μ.μ., όταν άρχισε το κύριο πρόγραμμα με 3 τραγούδια που τραγούδησε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, είχε δημιουργηθεί αδιαχώρητο και έρχονταν ακόμη πολλοί που ήθελαν να μπουν.
Πλοία, φώτα, κυκλοφοριακό χάος
»Και ενώ αυτοί αποχωρούσαν, αφού διαπίστωναν το αδιαχώρητο, άλλοι έρχονταν χωρίς να ξέρουν τι θα συναντήσουν. Αρκετοί ήταν αυτοί που άκουγαν τη συναυλία, από το ραδιόφωνο έξω από την πλαζ.
«ΤΑ ΝΕΑ», 26.7.1983, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
»Από τις 9 μ.μ. και μετά ο δρόμος που οδηγεί προς την πλαζ της Βουλιαγμένης (παραλιακή οδός) είχε μπλοκαριστεί από Ι.Χ. αυτοκίνητα, λεωφορεία, μοτοσικλέτες, ταξί – ασφυκτικά γεμάτα – που προσπαθούσαν να φτάσουν –με ρυθμό χελώνας– στο χώρο της συναυλίας.
»Έξω στην αμμουδιά δινόταν την ώρα εκείνη η “μάχη της καρέκλας”. Όλοι ήθελαν μια καρέκλα να κάτσουν και έτσι δεν έλειψαν οι αντεγκλήσεις και τα μικροεπεισόδια.
»Όλη η ατμόσφαιρα γύρω από την πλαζ θύμιζε πρωτότυπο πανηγύρι ή ελληνική ταινία. Στη θάλασσα ήταν εγκατεστημένη η φωτισμένη με νέον φορτηγίδα όπου πάνω βρίσκονταν οι μουσικοί και οι τραγουδιστές.
»Γύρω – γύρω πλέουμενα από βαρκούλες με κουπιά, ιστιοπλοϊκά σκάφη, μέχρι και κότερα έκαναν τις βόλτες τους, ενώ ένα σκάφος της ακτοφυλακής κυκλοφορούσε ανάμεσα τους. Πολλοί ήταν αυτοί που συνδύαζαν τη μουσική με μερικές δροσιστικές βουτιές και “απλωτές” στη θάλασσα. Κάποιοι άλλοι προτιμούσαν να παίζουν βόλεϊ – πώς το κατάφεραν μέσα σ’ αυτό τον κόσμο είναι άξιο απορίας. Όσοι δεν μπορούσαν να φτάσουν μέχρι τη θάλασσα, περιορίζονταν στο να δροσίζονται κάτω από το ντους της πλαζ. Άλλοι έκαναν κάποιες φιλότιμες προσπάθειες να χορέψουν.
»Γεμάτο και το ρεστωράν – μπαρ της πλαζ από “καθώς πρέπει” κόσμο που απολάμβανε το θέαμα χωρίς να στριμώχνεται, να ιδρώνει ή να τσακώνεται.
»Πυροτεχνήματα που έκαιγαν και έσκαγαν πάνω από τους δεκάδες κολυμβητές, συμπλήρωναν την πανηγυριώτικη ατμόσφαιρα. Φωτισμένες και οι γύρω πολυκατοικίες έπαιρναν μέρος στο πάρτυ, έστω και από μακριά.
Από τη Μαντώ ως τον Νιόνιο
»Γύρω στις 10.15 μ.μ., η Μαργαρίτα Ζορμπαλά τραγούδησε παλιά τραγούδια της γενιάς του ’40 και του ’50 και στη συνέχεια τη θέση της πήρε ο Βαγγέλης Γερμανός, καλώντας όλους και όλες σε μια κρουαζιέρα ή σε μια… “τεράστια μπανιέρα που θα μπορούσε να τους χωρέσει όλους”.
»Ξαφνικά τα μεσάνυχτα, θόρυβος αναπάντεχος και φασαρία δημιουργήθηκε στην πλαζ. “Τι τρέχει; Έγινε… κατολίσθηση και έπεσε κάποιος βράχος;”
»Όχι, ήταν η εμφάνιση του Διονύση Σαββόπουλου ο οποίος δήλωσε: “Είναι απίστευτο. Είστε όλοι εδώ. Νομίzαμε ότι ήταν πάρτι, βεγγέρα. Αλλά διαπιστώσαμε ότι πρόκειται για υπερπαραγωγή της… ‘Φίνος Φιλμ’”.
»Και αμέσως μετά ο Διονύσης μαζί με όλους θυμήθηκαν την παλιά τους φίλη Άννα, τραγούδησαν σιγά – σιγά για όνειρο που τρίζει, ενώ οι “Συννεφούλα” πρόβαλε, ξεσηκώνοντας το δημιουργό της σ’ ένα ξέφρενο ρυθμό… Και το πανηγύρι άναψε και έφτασε στο ζενίθ του, όταν ο Διονύσης ευχήθηκε σ’ όλους: “Να μας έχει ο Θεός γερούς, πάντα ν’ ανταμώναμε και να ξεφαντώνουμε”.
»Από το πάρτι δεν έλειψαν βέβαια και οι κανταδόροι. Στις 12.30 και ενώ τα φώτα είχαν χαμηλώσει και το φεγγάρι είχε ψηλώσει, εμφανίστηκε ένα τρεχαντήρι και μια ψαρόβαρκα με κανταδόρους και μαντολινάτες.
»Στις 1 έκανε την εμφάνισή του ο “οικοδεσπότης” με την Αφροδίτη Μάνου και τους 3 “κούκους του”.
»Ο Λ. Κηλαηδόνης τραγούδησε μέχρι τις 2 περίπου, όταν έφτασε και ο τελευταίος και ανέλπιστος καλεσμένος Γιώργος Νταλάρας.
»Από τους πρώτους συνεργάτες του Λουκιανού, ήρθε για να θυμηθούν μαζί τα παλιά τους τραγουδάκια. Και το γλέντι συνεχίστηκε μέχρι πρωίας με γέλια και… βουτιές στη θάλασσα».
Όταν το πάρτι ξέφυγε απ’ τον έλεγχο
Λίγες ημέρες μετά το περιβόητο πάρτι στη Βουλιαγμένη, στις 31 Ιουλίου 1983, η εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» φιλοξενεί μια εκτενή συνέντευξη με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη και τη σύζυγό του, Άννα Βαγενά.
Όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος Νίκος Στερεόπουλος, η συνάντηση μαζί τους δεν ήταν εύκολη. Οι δύο καλλιτέχνες βρίσκονταν ήδη εν μέσω αυξημένων υποχρεώσεων, αλλά και του θορύβου που είχε ξεσπάσει μετά την πρωτοφανή επιτυχία και τις συζητήσεις που προκάλεσε η εκδήλωση.
Ο Νίκος Στερεόπουλος συνομιλεί μαζί τους για την εμπειρία της διοργάνωσης, τις απρόσμενες διαστάσεις που πήρε το γεγονός, αλλά και για την ταλαιπωρία του κόσμου.
Οι απαντήσεις του αποτυπώνουν την αγωνία τους και την ειλικρινή πρόθεσή τους να προσφέρουν μια ανοιχτή, λαϊκή γιορτή:
«“Δεν ξέρω αν θα το επιχειρήσω άλλη φορά στη Βουλιαγμένη, αλλά μια παρόμοια εκδήλωση, ένα τέτοιο πάρτυ, θα ήθελα να ξαναγίνει”.
-Κι η ταλαιπωρία κι η απογοήτευση του κοινού, των φίλων σου, Λουκιανέ:
“Δεν φταίω εγώ ρε παιδιά αν υπήρξε τέτοια μαζική κινητοποίηση του κόσμου προς τη Βουλιαγμένη. Όμως λυπάμαι, στα σίγουρα λυπάμαι, που ταλαιπωρήθηκαν πάρα πολλοί φίλοι”
για να καταλήξει με το γνωστό γελαστό και γεμάτο απλότητα ύφος του:
“Τώρα που διαπιστώσαμε ότι χώροι για 30 και 50 χιλιάδες δεν επαρκούν για τέτοιες εκδηλώσεις στην Ελλάδα, την άλλη φορά θα μαζευτούμε στον κάμπο της Θεσσαλίας.”
-Γιατί, ενώ ο χώρος της πλαζ μπορεί να “ανεχθεί” γύρω στις 15-20.000 περίπου λουόμενους ή “ανέμελους ακροατές”, τελικά πέρασε από κει, άσχετα αν κάθισε ή όχι, πάνω από 50.000 κόσμος. Γιατί κόψατε τα εισιτήρια κι από κει και πέρα είπατε “ελάτε όλοι”, με αποτέλεσμα να ταλαιπωρηθούν κι αυτοί που πλήρωσαν;
“Να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Μέχρι το μεσημέρι της Δευτέρας είχαν πωληθεί γύρω στα 20.000 εισιτήρια. Εμείς είχαμε υπολογίσει, ότι η δυναμικότητα είναι για 25-26.000. Τόσα εισιτήρια λοιπόν κόψαμε και όχι παραπάνω”.
Προτιμήθηκε η αταξία από τη σύγκρουση
“Όσο για τον συνωστισμό δεν βάλαμε πολλά ταμεία γιατί θέλαμε να διαθέσουμε τις υπόλοιπες 5-6.000. Θα ήταν εύκολο να γεμίζαμε την περιοχή με ταμεία και να κόψουμε 30 ή 40.000 εισιτήρια. Όταν όμως φθάνουν πάνω από 50.000 πώς να τους κρατήσεις; Να πεις περάστε οι 25.000 κι οι άλλοι απέξω; Πώς να κρατήσεις άλλωστε ένα τέτοιο πλήθος; Μόνο με ΜΑΤ… Προκειμένου λοιπόν να γίνουν επεισόδια και ίσως έκτροπα δεχτήκαμε να περάσουν μέσα κι όσοι δεν είχαν εισιτήρια”.
Στην κουβέντα επεμβαίνει η Άννα Βαγενά που συνέβαλε επίσης στην πραγμάτωση του πάρτυ:
“Και δέκα χιλιάδες εισιτήρια να κόβαμε, οι 50.000 θα κατέβαιναν έτσι κι αλλιώς. Κι αν σκεφτόμαστε ότι για να είναι καλή η εκδήλωση, μόνο με πέντε χιλιάδες γίνεται, πάλι το ίδιο αποτέλεσμα θάχαμε. Αλλά δεν μπορούσαμε να το κάνουμε “πριβέ-κλαμπ”.
“Βρίσκεται σε μια πλαζ από παντού ανοιχτή που δύσκολα ελέγχεται. Εφτακόσια μέτρα περίφραξη δεν ελέγχεται, από ένα σημείο και μετά με καμιά δύναμη. Πηδούσαν τους φράχτες! Ήταν τέτοια η πίεση που θα γινόταν δυστύχημα. Γι αυτό κι ανοίξαμε τις πόρτες.
Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης συμπληρώνει:
“Από ένα σημείο και μετά η διάθεση για νάρθουμε στο πάρτυ επέδρασε σαν χιονοστιβάδα στον κόσμο. Κάθε μέρα ήθελον νάρθουν και πιο πολλοί. Και μεις λυπόμαστε και στενοχωριόμαστε που βλέπαμε όλον αυτόν τον κόσμο να θέλει να μπει μέσα και να στριμώχνεται. Δεν φταίω όμως και για το μποτιλιάρισμα στη Γλυφάδα”».
Αντιδράσεις και απολογισμοί
Στο ίδιο ρεπορτάζ, ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΕΟΤ, Νίκος Σκουλάς, παίρνει επίσης θέση, επιχειρώντας να εξηγήσει τις επιλογές του Οργανισμού, αλλά και να αξιολογήσει το μέγεθος της πρόκλησης και της επιτυχίας αυτής της τόσο απρόβλεπτης βραδιάς:
«“Παραχωρήσαμε όλο το χώρο της πλαζ γιατί θεωρήσαμε σωστή μια τέτοια εκδήλωση. Νομίζουμε κι έχουμε πάγια τακτική να βοηθούμε τέτοιες εκδηλώσεις, που ο κόσμος απολαμβάνει καλή μουσική”,
δηλώνει ο Γενικός Γραμματέας του ΕΟΤ, Ν. Σκουλάς.
“Θα πρέπει να τονίσω ότι ο χώρος είναι για ένα ορισμένο αριθμό ατόμων (γύρω στις 11.000 άτομα) κι αυτή ακριβώς η δυναμικότητα παραβιάστηκε… Ίσως έχουμε και μεις, σαν ΕΟΤ, κάποιες ευθύνες σ’ αυτό, αλλά μαθαίνουμε από τις εμπειρίες μας. Και πάλι όμως θέλω να σημειώσω ότι δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε έναν τέτοιο αριθμό”.
-Υπήρξαν ζημιές και σε ποια έκταση σημειώθηκαν αυτές;
“Πάντα μετά από τέτοιες ιδιαίτερα μεγάλες εκδηλώσεις, υπάρχουν κάποιες ζημιές. Νομίζω ότι στη συγκεκριμένη περίπωση “κάτι υπάρχει”, ίσως σε κτίσματα και φράχτες, αλλά ο κ. Κηλαηδόνης δεν έχει αντίρρηση να μας αποζημιώσει. Δεν είναι ζήτημα όμως, ούτε το θεωρώ σαν ιδιαίτερο πρόβλημα, όταν μάλιστα αυτό συμβαίνει μετά από μια τόσο μεγάλη προσέλευση κοινού”.
«Ο ΕΟΤ δεν δέχτηκε καμιά αμοιβή. Ήταν μια ευγενής προσφορά του Οργανισμού, που σκοπό είχε κι έχει να δοθεί στο κοινωνικό σύνολο, με ένα φθηνό εισιτήριο, η δυνατότητα να παρακολουθήσει μια λαϊκή εκδήλωση!»
