Προ ολίγων εβδομάδων πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα (στις 10-11 Δεκεμβρίου) το 6ο Διεθνές Συνέδριο Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας (e-Democracy 2015). Πρόκειται για ένα θεσμό πλέον για τη χώρα αφού διοργανώνεται ανά διετία, τα τελευταία δώδεκα χρόνια, στην πόλη που ως Κράτος έθεσε τις αρχές της δημοκρατίας πριν από 2500 χρόνια. Εμπνευστής και οργανωτής της σειράς αυτών των συνεδρίων είναι το Επιστημονικό Συμβούλιο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, υποστηριζόμενο από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και αριθμό των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και λοιπών επιστημονικών φορέων της χώρας και της αλλοδαπής. Έλληνες ερευνητές και προσωπικότητες μεγάλης εμβέλειας από όλο τον κόσμο στους τομείς των επιστημών Ασφάλειας Συστημάτων Πληροφορικής, Επικοινωνιών και, ιδιαίτερα, Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, παρουσιάζουν ερευνητικές εργασίες οι οποίες έχουν προεπιλεγεί από ένα πλήθος υποβληθεισών, έχουν υποστεί κατά τα διεθνώς κρατούντα πρωτόκολλα “τυφλή” πολλαπλή κρίση και δημοσιεύονται, κατά παράδοση, σε ειδικούς τόμους μεγάλης αναγνωσιμότητας του εκδοτικού οίκου Springer.
Το ανωτέρω σημαντικό και τιμητικό για τη χώρα γεγονός, όπως άλλωστε σχεδόν όλα τα σοβαρά, επιστημονικού ενδιαφέροντος δρώμενα, δεν απασχόλησε -πέραν ελαχίστων εξαιρέσεων- τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τις δημοτικές, πολιτικές και κοινωνικές διοικήσεις, ομάδες και συλλογικές οργανώσεις της πόλης. Μολονότι οι σύνεδροι ταξίδευσαν από μακρινές χώρες όπως το Νεπάλ (!), ΗΠΑ, Ν. Αφρική, Αυστραλία και, βέβαια, όλη την Ευρώπη, οι Έλληνες -πλην των ερευνητών του κλάδου- αγνόησαν το γεγονός. Ευτυχώς, την Κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Γενικός Γραμματέας Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και, έτσι, σώθηκαν τα προσχήματα.
Το γεγονός όμως που μας ενδιαφέρει, ιδιαίτερα σε αυτό το άρθρο, δεν είναι να υπενθυμίσουμε την αδιαφορία των εμπλεκομένων διοικητικών στελεχών στη χώρα μας για τα διεθνώς τεκταινόμενα και να εφαρμόσουμε τεχνολογικές μεθόδους που θα διευκόλυναν και έλυναν πολλά από τα προβλήματα της παρούσας συγκυρίας για τη χώρα. Πρωτεύουσα σημασία έχει η αδράνεια των πολιτικών Κυβέρνησης και Αντιπολίτευσης, η αδιαφορία τους που εγγίζει τα όρια Εισαγγελικής παρέμβασης αφού δεν ενημερώνονται, αφομοιώνουν και εφαρμόζουν κανόνες, μέσα και τρόπους -που αφειδώς προσφέρει η τεχνολογία- προς εξυπηρέτηση του Δημόσιου Συμφέροντος και του Έλληνα πολίτη. Θα αναφέρω ως παράδειγμα την κίνηση του Γάλλου Προέδρου Μιτεράν, του μεγάλου σοσιαλιστή ηγέτη, ο οποίος μόλις διαπίστωσε την ασχετοσύνη των Υπουργών του, ως προς την υιοθέτηση εξελιγμένων προτύπων οργάνωσης και διοίκησης, μετά την ορκωμοσία της πρώτης Κυβέρνησής του το 1981, έστειλε σχεδόν το μισό Υπουργικό Συμβούλιο στο Λονδίνο για να ενημερωθεί -στα πλαίσια ειδικού εκπαιδευτικού προγράμματος που διοργάνωσε γνωστός ιδιωτικός (!) φορέας της Βρετανίας- στις μεθόδους και οργανωτικές πρακτικές με τη χρήση Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Οι Γάλλοι Υπουργοί κλείσθηκαν για αρκετές ημέρες σε έναν πολυτελή πύργο, έξω από το Λονδίνο, απομονώθηκαν, και μετά τον καταιγισμό της γνώσης από διαπρεπείς συναδέλφους, αξιολογήθηκαν στο επίπεδο εφαρμογής για τις ιδέες και τις επιμέρους πρακτικές που πρότειναν σε ομάδες εργασίας.
Βέβαια δεν απαιτείται πέραν των οργανωτικών μεταβολών και της στρατηγικής για την επίτευξη των στόχων, ιδιαίτερα εξειδικευμένη γνώση των πολιτικών. Αυτή η γνώση είναι η δουλειά των επιστημονικών συμβούλων και συνεργατών από τους οποίους έπρεπε να πλαισιωθούν για να φέρουν σε πέρας το έργο τους οι Υπουργοί και λοιποί εντεταλμένοι άρχοντες, καθείς εφ ώ ετάχθη. Ποιοί όμως είναι αυτοί οι Ειδικοί ή Επιστημονικοί Συνεργάτες που προσέλαβαν οι Υπουργοί μας; Εάν ρίξει κανείς μια ματιά στα προσόντα και τους όρους με τους οποίους προσελήφθηκαν και συνεχίζουν να προσλαμβάνονται από Υπουργούς, Περιφερειάρχες, Δημοτικούς Άρχοντες κ.ά., θα αντιληφθεί ότι αποτελούν συνταξιούχους δικαστικούς, κουρασμένα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, συνδικαλιστές, αποσπασμένους από διάφορες Υπηρεσίες συγγενείς τους και, στην καλύτερη περίπτωση, νέους επιστήμονες με 3ετή ή 5ετή προϋπηρεσία και με κάποια μηνιαία αμοιβή. Οι, κατ΄ουσίαν υπάλληλοι αυτοί, δεν προτείνουν λύσεις αλλά εκτελούν αλλοπρόσαλλες εντολές και, άβουλοι όντες, περιπλέκουν τα προβλήματα μη τολμώντας να εκφράσουν αντίθετη άποψη από αυτή που επιβάλλουν το κόμμα ή η κοινή γνώμη η οποία μπορεί, πολλές φορές να είναι ορθή αλλά θα δημιουργήσει προηγούμενο που θα οδηγήσει στην απώλεια της τόσο ποθητής σήμερα επαγγελματικής αποκατάστασης. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν το θάρρος ούτε την πόρτα του υπουργικού γραφείου να κτυπήσουν.
Έπρεπε όμως οι Υπουργοί μας να γνωρίζουν ότι υπάρχουν έμπειρα στελέχη στις Διοικήσεις των Υπουργείων τα οποία θα μπορούσαν να επιλέξουν και να κάνουν άριστα τη δουλειά τους με αυτούς. Αρκεί η επιλογή αυτή να γίνει όχι με κομματικά κριτήρια αλλά με αξιοκρατικά βάσει της ειδικής κατάρτισης που διαθέτουν, της εργατικότητας και προθυμίας για εκτέλεση των καθηκόντων τους, των ιδεών και εκθέσεων για αντιμετώπιση προβλημάτων, της τεχνολογικής κατάρτισης (όχι της α απλής χρήσης μικροϋπολογστή και Διαδικτύου), των αρχών και μεθόδων Διοίκησης Προσωπικού. Οι πρόσθετοι, μετακαλούμενοι επιστημονικοί σύμβουλοι, έπρεπε να είναι άμισθοι εξειδικευμένοι επιστήμονες, και τέτοιους διαθέτουμε στα Πανεπιστήμιά μας, οι οποίοι θα είχαν ως μοναδική αμοιβή την αναγνώριση της αυθεντίας τους, στο συγκεκριμένο τομέα, από την Πολιτεία, αναγνώριση που θα αποτελούσε γι αυτούς τίτλο τιμής για την περαιτέρω σταδιοδρομία τους, όταν θα ολοκλήρωναν το έργο που τους ανατέθηκε και θα γυρνούσαν στις θέσεις τους. Αυτοί οι επιστήμονες, ανεξάρτητα των πολιτικών τους επιλογών, οι οποίοι δεν θα είχαν το φόβο απώλειας της θέσης ή αντιμισθίας τους, θα τιμούσαν την επιλογή τους και θα ανταπέδιδαν με προθυμία τα οφειλόμενα στην Πολιτεία.
Με τον τρόπο αυτό, δηλαδή του πρόσκαιρου δανεισμού εξειδικευμένων πανεπιστημιακών για τη δημιουργία ομάδων δράσης στα Υπουργεία, συνδράμαμε στο παρελθόν τις Κυβερνήσεις χωρών της Ευρώπης. Αρκετοί από εμάς, επιστήμονες με πολυετή εμπειρία, σπουδές και έρευνα στο εξωτερικό, υπηρετήσαμε στο παρελθόν π.χ. τη Βρετανική Δημόσια Διοίκηση, ακολουθώντας μια πρακτική εκατονταετηρίδων. Αποτελούσε και αποτελεί, όχι μόνο στη Βρετανία αλλά και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, τίτλο τιμής η δημοσίευση της τεκμηριωμένης εισηγήσεως, για τη λύση κάθε γενικότερου προβλήματος, η οποία θα έφερε τα ονόματα, το βάρος και το κύρος (και όχι το κομματικό προφίλ) των επιστημόνων που την κατάρτισαν. Με τέτοιους επιστήμονες προτείνονται επιτυχείς λύσεις, συγκεράζονται απόψεις. Δεν προτείνονται λύσεις του ενός επιστήμονα που είναι τυφλό μίσθαρνο κομματικό όργανο ή άτομο ναρκισσιστικής νοοτροπίας. Πρόσφατο παράδειγμα τέτοιας ανιδιοτελούς προσφοράς έχουμε και από τους Έλληνες διακεκριμένους επιστήμονες κορυφαίων πανεπιστημίων του εξωτερικού οι οποίοι έσπευσαν να βοηθήσουν τα Επιστημονικά Συμβούλια των ΑΕΙ της χώρας, όπως προβλεπόταν στο Νόμο Διαμαντοπούλου, και που τόσο απερίσκεπτα ουσιαστικά καταργεί η παρούσα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας. Και, αντιδιαμετρικά βέβαια, δεν αναφερόμεθα στο αρνητικό παράδειγμα του θεατρίνου επιστήμονα που καταβαράθρωσε την ήδη γονατισμένη Οικονομία της χώρας.
Πρέπει να γίνει σαφές ότι για τη δημιουργία ομάδων δράσης θα πρέπει να αξιοποιηθούν μη ψευδεπίγραφοι επιστήμονες οι οποίοι θα συζητούν, επιχειρηματολογούν και συνθέτουν μεθόδους αντιμετώπισης προβλημάτων. Πειστικό παράδειγμα, στην πρόσφατη πολιτική ιστορία, αποτελούν οι πρωτοβουλίες ελαχίστων, δυστυχώς, Υπουργών οι οποίοι άφησαν εποχή στο διάβα τους από τους υπουργικούς θώκους. Παράδειγμα απετέλεσε ο Αλέκος Παπαδόπουλος ο οποίος κατάρτισε την πολιτική του αναβάθμισης των Υπηρεσιών, από όποιο Υπουργείο “πέρασε”, μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας. Έτσι, στο Υπουργείο Υγείας, εξειδίκευσε τους στόχους και τους υλοποίησε βάσει των πορισμάτων Επιτροπής Στρατηγικού Σχεδιασμού απαρτιζόμενης από επτά Καθηγητές ΑΕΙ της χώρας στα ειδικά αντικείμενα της Πληροφορικής. Οι ανωτέρω επελέγησαν με βάση την ειδίκευσή τους και μόνον, ανιδιοτελώς εργάστηκαν, και παρέδωσαν ένα πλήθος έργων σχετικά με την οργάνωση και Διοίκηση των Νοσοκομείων, τη δημιουργία ηλεκτρονικού αρχείου του ασθενούς, την εισαγωγή και εφαρμογή Τηλεϊατρικής, τις ηλεκτρονικές προμήθειες, τα Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα των Νοσοκομείων, τη σχεδίαση και την εφαρμογή του πιλοτικού έργου Ήφαιστος, τη σχεδίαση της περαιτέρω 10ετούς ανάπτυξης των Υπηρεσιών του Υπουργείου και εποπτευομένων φορέων και τόσα άλλα. Επίσης, στο Υπουργείο Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν πλήθος έργων Πληροφορικής και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης τα οποία υποστήριξαν τους νέους θεσμούς αποκέντρωσης, ηλεκτρονικής σύζευξης των Υπηρεσιών, εξυπηρέτησης του πολίτη (ΚΕΠ), μηχανογραφικής ενοποίησης των Ασφαλιστικών Ταμείων, αυτόματης Διαδικτυακής έκδοσης όλων των πιστοποιητικών και αδειών, οργάνωσης και ολοκλήρωσης οικονομικών εφαρμογών (TAXIS, ΦΠΑ), αυτοματοποίησης συστημάτων έκδοσης οικοδομικών αδειών, αυτοματοποίησης διαδικασιών ανάπτυξης Κτηματολογίου, οργάνωσης ΚΤΕΟ κ.ά. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί επίσης η επιτυχής αντιμετώπιση μεγάλων τεχνολογικών προκλήσεων που έφεραν τη χώρα μεταξύ των πλέον προηγμένων στην Ευρώπη, στα θέματα τεχνολογικής έρευνας. Οσάκις εκπροσωπήθηκε η χώρα στις Ευρωπαϊκές επιστημονικές ομάδες από συναδέλφους που επελέγησαν όχι από κομματικά κανάλια αλλά βάσει της διεθνούς αναγνώρισής τους, η χώρα τιμήθηκε και κατατάχτηκε μεταξύ των πλέον αναπτυγμένων, ανεξάρτητα με το τί λέγουν οι άσχετοι και μηδενιστές για τη δήθεν οπισθοδρόμησή της και μηδενισμό στην εξέλιξή της.
Βέβαια, θα ισχυριζόταν κανείς ό,τι αφού τόσα έργα σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν από ομάδες δράσης ανιδιοτελώς προσφερομένων πανεπιστημιακών, σε χρόνους χαλεπούς, πώς εξηγείται η σημερινή κατάντια της Δημόσιας Διοίκησης και η ταλαιπωρία των πολιτών από τις Δημόσιες Υπηρεσίες. Η απάντηση σε αυτό το φαινόμενο είναι απλή. Τα ηλεκτρονικά συστήματα απαιτούν συντήρηση, αναβάθμιση και εξέλιξη. Συνεπώς επιβάλλεται η συνεχής υποστήριξή τους, πολιτική και τεχνολογική. Στη χώρα μας όμως, σύνηθες φαινόμενο αποτελεί οι Υπουργοί να μηδενίζουν το έργο των προκατόχων τους -ακόμα και της ίδιας Κυβέρνησης- και, πολλές φορές, να τό ανατρέπουν δίνοντας διαφορετικές προτεραιότητες. Γιατί, ακριβώς, δεν γνωρίζουν τη σημασία της αξιοποίησης των τεχνολογικών εξελίξεων Πληροφορικής και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, για την υλοποίηση των στόχων και της στρατηγικής τους, εάν τή διαθέτουν, και την εξυπηρέτηση των πολιτών.
Ο κ. Αλέξανδρος Β. Σιδερίδης είναι ομότιμος καθηγητής Πληροφορικής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
