«Διανοούμενος είναι κάποιος που ανακατεύεται σε πράγματα που δεν τον αφορούν» είπε ο Σαρτρ, και δεν το εννοούσε ως σιωπητήριο αλλά ως εγερτήριο. Με άλλα λόγια: Οσοι «το έχετε», να ανακατεύεστε. Ο ίδιος ο Σαρτρ φρόντισε να φυτρώσει σε σπαρμένα και άσπαρτα και οι διάδοχοί του ασκούν το δικαίωμά τους στην πολυπραγμοσύνη, για την οποία άλλοι τρέφουν θαυμασμό και άλλοι δυσπιστία. Δεν ξέρω ποιο από τα δύο υπερτερεί στο ερώτημα «Υπάρχουν διανοούμενοι; Και αν ναι, πού είναι και τι κάνουν;». Είναι, όμως, βέβαιο ότι, αν υπάρχουν, η βασική δουλειά τους σήμερα δεν είναι να «φκιάχνονται» με πεμπτ-ουσίες καθαρού στοχασμού, περίπου σαν τον αριστοφανικό Σωκράτη, αλλά να αποκαλύπτουν με δημόσιο και δραστικό λόγο αλήθειες που το γυμνό μάτι του κόσμου, στραβωμένο και από τις στάχτες που ρίχνουν οι ποικίλες εξουσίες, αδυνατεί να δει.
Ισως έτσι πρέπει να είναι, και ίσως παλιότερα έτσι να ήταν. Μόνο που σήμερα η βασική πραμάτεια του διανοουμένου, η αλήθεια, βρίσκεται υπό συνεχή διαπραγμάτευση. Τη «μεταφυσική μιας παρούσας αλήθειας», η οποία οργανώνει κεντρικά τις μεγάλες αφηγήσεις της ζωής που ζούμε την «αποδόμησαν», μεταξύ άλλων, Νιτσεϊκοί δολιοφθορείς και Ντερινταϊκές μπουλντόζες –και τώρα καθένας με το μικρό «εξειδικευμένο» αφήγημά του, συμβολή στον πολυφωνικό κυκεώνα-τυφώνα της αψίκορης παν-δικτύωσης. Σαν το νόημα και την αλήθεια, ο διανοούμενος διασπείρεται, αφήνει φευγαλέα ίχνη, αναβάλλεται. Οσοι τον θαύμαζαν μπορεί να τον νοσταλγούν, οι άλλοι «παίζει» να νιώθουν και ανακουφισμένοι.
Ο κ. Θεόδωρος Παπαγγελής είναι ακαδημαϊκός, καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
