Ενας άνεμος έντασης πνέει στις ελληνογερμανικές σχέσεις. «Ποτέ προηγουμένως δεν γινόταν τόσο πολύς λόγος για Grexit και Grexident», για την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, είτε συμπεφωνημένα είτε από «ατύχημα», έγραφε το περιοδικό «Der Spiegel». Ο «πόλεμος των λέξεων» παίρνει από μέρα σε μέρα οξύτερη μορφή. Και αυτό μπορεί να έχει απρόβλεπτες επιπτώσεις στην Ελλάδα και αλλού, οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά.
Το πεδίο μαχών
Αντιμέτωποι βρίσκονται δύο αντιθετικοί τύποι πολιτικών: από τη μία ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος επιμένει στην πολιτική της λιτότητας, και από την άλλη ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο οποίος επαγγέλλεται την ανάπτυξη με κοινωνικούς όρους. Από τη Δευτέρα, ωστόσο, το πεδίο μαχών έχει διευρυνθεί. Στη διαμάχη στο Eurogroup για τις ελληνικές προτάσεις σχετικά με τη διαμόρφωση του προγράμματος βοήθειας προστέθηκαν άλλες τέσσερις:
- Οι αποζημιώσεις, οι επανορθώσεις και το αναγκαστικό δάνειο από την εποχή της Κατοχής. Η επίσημη ανακίνηση του θέματος από τον Αλέξη Τσίπρα στην ελληνική Βουλή θεωρήθηκε από το Βερολίνο αθέμιτη πράξη. Τα υπουργεία Εξωτερικών και Οικονομικών έσπευσαν να δηλώσουν ότι το θέμα έχει κλείσει οριστικά από το 1990 –τον χρόνο της συνομολόγησης του «Συμφώνου 2+4» (των δύο τότε γερμανικών κρατών και των νικητριών δυνάμεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου), καθώς και της αποδοχής του τον ίδιο χρόνο μέσω της Χάρτας των Παρισίων και από την Ελλάδα. Προς τον σκοπό αυτόν επικαλούνται και μια απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης από το 2012 η οποία, βασιζόμενη στην αρχή της ετεροδικίας μεταξύ κρατών, απαλλάσσει τη Γερμανία από την καταβολή κάθε είδους αποζημιώσεων.
«Αποκλείουμε κάθε συνομιλία και διαπραγμάτευση για το θέμα» δήλωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών Μάρτιν Γέγκερ. «Η Αθήνα, αν θέλει, ας καταφύγει στα διεθνή δικαστήρια». Και στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε την περασμένη Παρασκευή ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Σάιμπερτ, ο οποίος απέρριψε ασυζητητί την πρόταση του Νίκου Κοτζιά για τη δημιουργία μιας κοινής «επιτροπής σοφών» που θα αναλάμβανε τη διεξοδική εξέταση του θέματος.
- Η πιθανή κατάσχεση των κτιρίων που στεγάζουν τα γερμανικά πολιτιστικά ιδρύματα στην Ελλάδα (μεταξύ άλλων ένα σχολείο στο Μαρούσι, το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και το Ιδρυμα Γκαίτε) που εξήγγειλε ο υπουργός Δικαιοσύνης Νίκος Παρασκευόπουλος με στόχο την αποζημίωση των θυμάτων του Διστόμου σε εκτέλεση σχετικής απόφασης του Αρείου Πάγου από το 2000. Στις αγανακτισμένες φωνές των γερμανών πολιτικών περί «ανίερης απειλής» προστέθηκε και εκείνη του προέδρου του Συνδέσμου Γερμανών Δασκάλων ο οποίος μίλησε για «πολιτιστική βαρβαρότητα».
- Η «εξαγωγή» προσφύγων από την Ελλάδα στο Βερολίνο. Η απειλή που διατύπωσε ο Πάνος Καμμένος προκάλεσε την αντίδραση του γερμανού υπουργού Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρε, ο οποίος δήλωσε ότι θα ζητήσει σχετικές εξηγήσεις από την Αθήνα.
- Η demarche (επίσημη διαμαρτυρία) την περασμένη Τρίτη του έλληνα πρέσβη στο Βερολίνο Πάνου Καλογερόπουλου για το σκάνδαλο της προσβλητικής συμπεριφοράς του κ. Σόιμπλε έναντι του έλληνα υπουργού Οικονομικών με αποκορύφωμα τη (λίγο αργότερα ανασκευασμένη) φράση: Ο κ. Βαρουφάκης είναι «ανόητα αφελής». Αλλά εδώ υπάρχει και «σκάνδαλο στο σκάνδαλο»: η Αθήνα υποστηρίζει ότι η διαμαρτυρία δεν είχε σχέση με αυτή τη φράση αλλά με την εν γένει απαξιωτική συμπεριφορά του γερμανού υπουργού Οικονομικών έναντι των ελλήνων πολιτικών, το Βερολίνο, αντίθετα, επιμένει ότι η διαμαρτυρία αφορούσε αποκλειστικά την επίμαχη φράση.
Η ατμόσφαιρα που δημιουργήθηκε από τις παραπάνω διαμάχες ήταν τόσο δηλητηριασμένη που το «Der Spiegel» θεώρησε αναγκαίο να δώσει στο παραπάνω αναφερθέντα άρθρο τον τίτλο: «Παρακαλώ, σταματήστε!» και τον υπότιτλο: «Οι αμοιβαίες κατηγορίες, απειλές και χλευασμοί κάνουν δυσκολότερους τους συμβιβασμούς και υποδαυλίζουν τις προκαταλήψεις και από τις δύο πλευρές».
Η διπλή γλώσσα
Ενδιαμέσως βέβαια οι γερμανοί ιθύνοντες αντιλήφθηκαν ότι δεν πρέπει να παίρνουν κάθε δήλωση των ελλήνων υπουργών «τοις μετρητοίς». Στο κυβερνητικό briefing της Παρασκευής, π.χ., η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Σάβσα Σέλμπλι αναγνώρισε ότι ο κ. Καμμένος δεν μίλησε για την αποστολή προσφύγων στο Βερολίνο με την ιδιότητα του υπουργού Αμυνας αλλά του προέδρου των Ανεξάρτητων Ελλήνων –κάτι που, όπως ειπώθηκε, δεν έχει άμεσες επιπτώσεις στις διακρατικές σχέσεις Ελλάδας – Γερμανίας.
Πιέσεις και νουθεσίες
Η γεωπολιτική αποκλείει κάθε σκέψη για Grexit
Στο κυβερνητικό στρατόπεδο ακούγεται από την Τετάρτη ένα «ωχ» ανακούφισης ύστερα από την έναρξη των διαπραγματεύσεων της Αθήνας με τους θεσμούς σε τεχνικό επίπεδο. «Ως τώρα έχουμε γνωρίσει τους ηγέτες της νέας κυβέρνησης ως απερίγραπτους ερασιτέχνες» λέει ο βουλευτής και μέλος του προεδρείου του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γιόαχιμ Πος. «Απομένει τώρα σε αυτούς να δείξουν ότι αρχίζουν να σοβαρεύονται».
Πιέσεις και νουθεσίες
Η γεωπολιτική αποκλείει κάθε σκέψη για Grexit
Στο κυβερνητικό στρατόπεδο ακούγεται από την Τετάρτη ένα «ωχ» ανακούφισης ύστερα από την έναρξη των διαπραγματεύσεων της Αθήνας με τους θεσμούς σε τεχνικό επίπεδο. «Ως τώρα έχουμε γνωρίσει τους ηγέτες της νέας κυβέρνησης ως απερίγραπτους ερασιτέχνες» λέει ο βουλευτής και μέλος του προεδρείου του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γιόαχιμ Πος. «Απομένει τώρα σε αυτούς να δείξουν ότι αρχίζουν να σοβαρεύονται».
Ο ίδιος αποκλείει την παρούσα στιγμή μια πρωτοβουλία του κόμματός του για τη χαλάρωση της έντασης. «Πρώτα πρέπει να προσφέρουν οι Ελληνες απτά δείγματα μεταρρυθμιστικών προσπαθειών» προσθέτει. «Υστερα από αυτό θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για παραχωρήσεις».
Μια τέτοια παραχώρηση, σύμφωνα με τον επίσης Σοσιαλδημοκράτη βουλευτή Νόρμπερτ Σπίνρατ, θα μπορούσε να ήταν η παλιότερη πρόταση του Γερούν Ντάισελμπλουμ περί πρόωρης εκταμίευσης μέρους της οφειλόμενης στην Ελλάδα δόσης του τρέχοντος προγράμματος, εφόσον η ελληνική κυβέρνηση δείξει έμπρακτα μεταρρυθμιστικό ζήλο. «Η συζήτηση για το αν θα αναλάβουμε τέτοια πρωτοβουλία θα γίνει την επόμενη εβδομάδα στην κοινοβουλευτική μας ομάδα» λέει.
Ο ζήλος όμως προφανώς δεν φτάνει. «Η Αθήνα έχει αρχίσει ήδη τις μεταρρυθμίσεις, αυτές όμως εξαντλούνται στο δικό της κυβερνητικό πρόγραμμα. Ορισμένες, βέβαια, όπως η δίωξη της φοροδιαφυγής, είναι θαυμάσιες» τονίζει η πηγή. «Τις μεταρρυθμίσεις ωστόσο που προβλέπει το Μνημόνιο τις αφήνει στην άκρη. Αλλά ακριβώς η υλοποίηση των τελευταίων είναι που ενδιαφέρει τους δανειστές».
Η ίδια πηγή διαβεβαιώνει ωστόσο ότι ούτε το ποιόν ούτε η σειρά εκτέλεσης των μεταρρυθμίσεων θα μπορούσαν να προκαλέσουν Grexit ή Grexident. Οι πρόσφατες δηλώσεις του κ. Σόιμπλε στη Βιέννη περί Grexident, λέει, «ήταν απλώς μέσο πίεσης, μια υπόμνηση στην Αθήνα να μην παίζει με τη φωτιά» λέει –τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο.
Αλλά γενικότερα, προσθέτει, θα πρέπει πλέον να αποκλείεται οποιαδήποτε μορφή εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Και αυτό όχι τόσο για οικονομικούς όσο για γεωπολιτικούς λόγους. «Το θέμα αυτό κυριαρχούσε στις τελευταίες συνόδους της κοινοβουλευτικής ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών» λέει. «Οι ειδικοί για την εξωτερική πολιτική περιέγραφαν με μελανά χρώματα τις επιπτώσεις που θα είχε τέτοια έξοδος –με πρώτη την αποσταθεροποίηση των Βαλκανίων που θα προσετίθετο σε εκείνη της Ουκρανίας, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Αλλά και μόνο το ενδεχόμενο ότι μια εκδιωγμένη από την ευρωζώνη Ελλάδα θα μπορούσε να βάζει βέτο σε κάθε απόφαση στο ΝΑΤΟ προκαλούσε ρίγη φρίκης». Τέτοια προοπτική, προσθέτει, κάνει και τους μεγαλύτερους πολέμιους της «αριστερής» Ελλάδας να τάσσονται τώρα υπέρ της παραμονής της στην ευρωζώνη.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
