Ηλπιζαν για καιρό στο «θαύμα». Τελευταία ωστόσο η Ανγκελα Μέρκελ και οι συνεργάτες της άφησαν κάθε ελπίδα και αποδέχθηκαν την επερχόμενη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Ετσι άλλαξε και ο τόνος των δηλώσεών τους: αντί να απειλούν (όπως το έκαναν προ μηνός περίπου) με το Grexit, την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, διαβεβαιώνουν τώρα συνεχώς ότι θα συνεργαστούν «με κάθε κυβέρνηση στην Ελλάδα που είναι νομιμοποιημένη από δημοκρατικές εκλογές» (Μέρκελ).
Οι έμμεσες απειλές δεν σταμάτησαν βέβαια. Και μόνο η διαρκής υπενθύμιση των μνημονιακών συμφωνιών, η αθέτηση των οποίων θα επέφερε αυτόματα δυσβάσταχτες κυρώσεις, προκαλεί ρίγη φόβου σε πολλούς Ελληνες.
Το σύνθημα όμως της στιγμής λέγεται «διαπραγματεύσεις». «Το Βερολίνο είναι αποφασισμένο να εξαντλήσει κάθε προσπάθεια για να επιτύχει τη συνέχιση της συνεργασίας με την Αθήνα» λέει κυβερνητικός αξιωματούχος που θέλει να μείνει ανώνυμος. Η γερμανική κυβέρνηση, προσθέτει, αποδέχεται ότι παρόμοια στάση θα τηρήσει και τυχόν κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Αλλά και η πιο καλή θέληση δεν φτάνει για να εξασφαλίσει την επιτυχία του εγχειρήματος. «Η απαρέγκλιτη προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η αναγνώριση των υφισταμένων συμφωνιών εκ μέρους της νέας κυβέρνησης» λέει ο εκπρόσωπος των Χριστιανοδημοκρατών για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις Ντέτλεφ Σάιφ. Μόνο έτσι, προσθέτει, θα άνοιγε ο δρόμος για συμβιβασμούς, ιδίως στον τομέα των δομικών μεταρρυθμίσεων, όπως η αναδιοργάνωση του κράτους ή η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Και το κυριότερο: αυτό θα μπορούσε να γίνει στη βάση των «φιλόδοξων» προγραμμάτων του ΣΥΡΙΖΑ. «Θα δώσουμε κάθε υποστήριξη σε αυτά αν συμβάλλουν όντως στον εκσυγχρονισμό της χώρας» λέει.
Σε αντίθετη περίπτωση, προσθέτει, θα μείνουν στάσιμα και τα θέματα που θέτει προς άμεση επίλυση ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως η παράταση του τρέχοντος προγράμματος κατά έξι μήνες. «Η γερμανική Βουλή δεν πρόκειται να δώσει ποτέ τη συγκατάθεσή της σε αυτό αν δεν έχει προηγηθεί η αναγνώριση» λέει. Και η πόρτα της Καγκελαρίας δεν θα ανοίξει για τον κ. Τσίπρα αν δεν υπάρξει προηγουμένως προκαταρκτική συμφωνία για το ίδιο θέμα.
Αυτό δεν προεξοφλεί το πρόωρο ναυάγιο των διαπραγματεύσεων. «Από τη στιγμή που θα αρχίσουν σοβαρές διαπραγματεύσεις, το κλίμα θα αλλάξει εντυπωσιακά» προβλέπει ο αξιωματούχος. «Η δυναμική που θα αναπτυχθεί σε αυτές θα ευνοήσει τη σύγκλιση –κατ’ αρχάς σε επί μέρους και ύστερα σε γενικότερα θέματα».
Ηδη οι ιθύνοντες των κυβερνητικών κομμάτων, των Χριστιανοδημοκρατών και των Σοσιαλδημοκρατών, αναζητούν πυρετικά «κοινούς τόπους» που θα επιτρέψουν μια επιτυχή έναρξη των συνομιλιών. Αυτοί είναι όμως προς το παρόν λίγοι. Και αυτό είναι προφανώς αποτέλεσμα μιας διπλής ολιγωρίας: από τη μια της αδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ να ρίξει έγκυρα γέφυρες προς τις πολιτικές ελίτ της Γερμανίας και από την άλλη της «υπεροψίας» της γερμανικής κυβέρνησης, ιδίως της χριστιανοδημοκρατικής πτέρυγάς της, γύρω από την καγκελαρία και το υπουργείο Οικονομικών, που απέτυχε να «διαβάσει» σωστά τα σημεία των καιρών, καθώς και τον ανεπιθύμητο πολιτικό αντίπαλο.
Το κύριο μήλο της Εριδος θα είναι βέβαια η πολιτική της λιτότητας. Και εδώ όμως δεν αποκλείονται εκπλήξεις επειδή η γερμανική πλευρά αρχίζει να αλλάζει γραμμή σε αυτό το θέμα υπέρ της ανάπτυξης. Στο θέμα του χρέους, αντίθετα, δεν πρόκειται να υπάρξει συμβιβασμός επειδή το Βερολίνο αποκλείει κάθε παραχώρηση. Επόμενο έτσι να περιμένουν όλοι σκληρές διαπραγματεύσεις. «Η γερμανική πλευρά διαθέτει το πλεονέκτημα μιας τεράστιας διπλωματικής εμπειρίας, η ελληνική τον αέρα του νεόφυτου που επιδιώκει γρήγορες και ριζοσπαστικές αλλαγές» λέει ο αξιωματούχος. Από τη σύγκρουσή τους, προσθέτει, μπορεί να προκύψει ένας συμβιβασμός ο οποίος θα φέρνει τη γερμανική σφραγίδα, θα σώζει όμως επαρκώς και το «πρόσωπο» του ΣΥΡΙΖΑ.
Στο Βερολίνο όποιος μιλάει τελευταία με γερμανούς πολιτικούς ακούει όλο και συχνότερα τη φράση «Pacta sunt servanda», «οι συμφωνίες πρέπει να τηρηθούν». Φράση που, χωρίς να ηχεί απειλητικά, δείχνει τα στενά όρια μέσα στα οποία μπορεί να κινηθεί μια μελλοντική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Το Grexit έχει φύγει πάντως τελείως από το τραπέζι. «Θα ήταν ηλίθιο ύστερα από τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια που δώσαμε στην Ελλάδα να θέλουμε τώρα να τη διώξουμε από την ευρωζώνη, λίγες εβδομάδες πριν από τη λήξη του προγράμματος» λέει ο βουλευτής των Πρασίνων Μάνουελ Σαρατσίν. «Οι μόνοι που μιλούν ακόμη για Grexit είναι κάποια τριτοκλασάτα στελέχη των Χριστιανοδημοκρατών» προσθέτει ο κ. Σάιφ. Η μεγάλη πλειονότητά τους, αντίθετα, είναι τώρα σταθερά προσανατολισμένη στις διαπραγματεύσεις με το νέο πολιτικό προσωπικό στην Αθήνα, με σαφή στόχο να μείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη.
–Σε ποιον έκανε ένα εκλογικό δώρο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με την απόφασή της να συμπεριλάβει στην αγορά κρατικών ομολόγων και την Ελλάδα: στον Αντώνη Σαμαρά ή στον Αλέξη Τσίπρα;
–Ολα δείχνουν ότι ο νέος πρωθυπουργός θα λέγεται Αλέξης Τσίπρας. Θα ανοίξει η Ανγκελα Μέρκελ την πόρτα της Καγκελαρίας για να υποδεχθεί έναν τόσο φανατικό αντίπαλό της;
–Εχει νόημα τέτοια συνάντηση αν δεν έχει γίνει προηγουμένως συμφωνία σε βασικά ζητήματα;
–Ο ΣΥΡΙΖΑ αποκρούει τα μνημόνια αλλά αναγνωρίζει τις δανειακές συμβάσεις. Μπορεί να γίνει συνεννόηση πάνω σε τέτοια βάση;
–Ο Τσίπρας αντιλαμβάνεται τη νίκη του στην Ελλάδα ως την αρχή μιας γενικότερης αλλαγής στη Νότια Ευρώπη. Βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας εποχής;
Γκούσταβ Χορν, διευθυντής του οικονομικού ινστιτούτου Hans Bockler Stiftung στο Ντύσελντορφ
«Θα γίνει και πολύ σύντομα συνάντηση Τσίπρα – Μέρκελ»
«Θα γίνει και πολύ σύντομα συνάντηση Τσίπρα – Μέρκελ»
Μια άμεση επαφή της κυρίας Μέρκελ με τον κ. Τσίπρα, αν εκλεγεί, θα διευκολύνει στην εξεύρεση μιας συμβιβαστικής λύσης, υποστηρίζει ο Γκούσταβ Χορν, διευθυντής του οικονομικού ινστιτούτου Hans Böckler Stiftung στο Ντύσελντορφ.
–Σε ποιον έκανε ένα εκλογικό δώρο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με την απόφασή της να συμπεριλάβει στην αγορά κρατικών ομολόγων και την Ελλάδα: στον Αντώνη Σαμαρά ή στον Αλέξη Τσίπρα;
«Σε κανέναν, επειδή το όφελος που θα έχει από αυτό ο όποιος νέος πρωθυπουργός θα είναι μικρό επειδή περιλαμβάνει πολλούς περιοριστικούς όρους. Εξάλλου το πρόβλημα της Ελλάδας είναι εντελώς διαφορετικό: η αδύναμη παραγωγική βάση. Αυτή δεν βελτιώνεται ουσιαστικά με την πώληση κρατικών ομολόγων αλλά με επενδύσεις στην πραγματική οικονομία».
–Ολα δείχνουν ότι ο νέος πρωθυπουργός θα λέγεται Αλέξης Τσίπρας. Θα ανοίξει η Ανγκελα Μέρκελ την πόρτα της Καγκελαρίας για να υποδεχθεί έναν τόσο φανατικό αντίπαλό της;
«Πρέπει να το κάνει. Και νομίζω ότι αυτό θα γίνει πολύ σύντομα. Αυτό είναι εξάλλου και προς όφελός της. Διαφορετικά το ελληνικό ζήτημα θα συνεχίσει να επιβαρύνει το ευρώ και κατά συνέπεια και τη Γερμανία».
–Εχει νόημα τέτοια συνάντηση αν δεν έχει γίνει προηγουμένως συμφωνία σε βασικά ζητήματα;
«Εχει. Και οι δύο πλευρές πρέπει να κινηθούν με μεγάλη ταχύτητα αν θέλουν να καταστείλουν την κρίση. Εξάλλου, όχι σπάνια, οι αποτελεσματικές λύσεις βρίσκονται κατά την άμεση επαφή των αρχηγών κρατών».
–Ο ΣΥΡΙΖΑ αποκρούει τα μνημόνια αλλά αναγνωρίζει τις δανειακές συμβάσεις. Μπορεί να γίνει συνεννόηση πάνω σε τέτοια βάση;
«Με την αναγνώριση των δανειακών συμβάσεων από τον ΣΥΡΙΖΑ έχει γίνει μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση ενός συμβιβασμού. Τα μνημόνια παραμένουν φυσικά επίμαχο θέμα, ιδίως σε ό,τι αφορά την πολιτική της λιτότητας. Αλλά κι εδώ νομίζω ότι θα υπάρξει κινητικότητα, δεδομένου ότι και η γερμανική κυβέρνηση αναζητεί τώρα διέξοδο από τα αδιέξοδα πολλών ετών. Απόδειξη το “Ναι” της στο πρόγραμμα επενδύσεων του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ».
–Ο Τσίπρας αντιλαμβάνεται τη νίκη του στην Ελλάδα ως την αρχή μιας γενικότερης αλλαγής στη Νότια Ευρώπη. Βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας εποχής;
«Βρισκόμαστε στην αρχή μιας μεταβατικής εποχής. Η Μέρκελ έχει αντιληφθεί ότι η κρίση είναι συστημική, ξεπερνά δηλαδή κατά πολύ τα όρια της Ελλάδας. Γι’ αυτό και αλλάζει η ίδια βαθμιαία την πολιτική της».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
