foodchain

Δεν ήταν πάντα αυτονόητο ότι τα πορτοκάλια θα μας τα στύβουν άλλοι και ότι θα αγοράζουμε τον χυμό τους από μαγαζί ενώ θα έρχονται στιγμές που θα αναρωτιόμαστε: Αξίζει άραγε να πίνουμε αυτό το υγρό ή μήπως έχει χάσει τα συστατικά του στην πορεία από το εργοστάσιο της χυμοποίησης ως το ποτήρι μας; Και ακόμη πιο δύσπιστοι ίσως γινόμαστε όταν μαθαίνουμε πως κάποιοι από τους χυμούς αυτούς όχι μόνο δεν έχουν παραχθεί εδώ στη χώρα (η οποία παρήγαγε όμως τον μύθο των Εσπερίδων) αλλά μια θάλασσα και έναν ωκεανό πιο πέρα, όντας προϊόν πορτοκαλιών μεγαλωμένων στους απέραντους πορτοκαλεώνες της Βραζιλίας!

Το 90% των χυμών εσπεριδοειδών που παράγονται και διακινούνται σήμερα στον κόσμο έρχεται από τη Φλόριδα και από τη Βραζιλία. Γύρω στο 1910 στην Καλιφόρνια η κατανάλωση πορτοκαλιών είχε μειωθεί τόσο ώστε οι κτηματίες της περιοχής είχαν πάρει την απόφαση να καταστρέψουν ένα μέρος των δέντρων για να μειωθεί η παραγωγή και να ανέβουν οι τιμές. Εκείνη λοιπόν την εποχή ένας μεγαλοκτηματίας που έτυχε να συνεργαστεί με κάποιο δαιμόνιο γραφείο πίστεψε στο διαφημιστικό σύνθημα που του πρότεινε ο διαφημιστής του: «Drink an orange». Με άλλα λόγια οι άνθρωποι στο εξής να μην τρώνε τα πορτοκάλια αλλά να καταναλώνουν μόνο τον χυμό τους. Πορτοκάλι «να το πιεις στο ποτήρι» θα το λέγαμε. Ακούγεται απλό, όμως είναι πολύπλοκο. Ποιο; Το να στύψεις ένα πορτοκάλι στη Βραζιλία και να πιει το ζουμί του ένας Ελληνας στην Κρήτη. Γιατί συμβαίνει και αυτό, ενώ ακριβώς δίπλα οι ίδιοι καρποί πέφτουν ασυγκόμιστοι από τα δέντρα και σαπίζουν στο χώμα.

Τα προβλήματα με τους χυμούς αυτούς είναι μεγάλα, αλλά πλέον έχει περάσει ένας αιώνας από τότε που προσπάθησαν να βάλουν «το πορτοκάλι στο μπουκάλι» και έτσι κάποιες από τις δυσκολίες έχουν λυθεί. Ωστόσο η καταστρεπτική και παγκόσμια επιδημία γρίπης το 1918, που μεταξύ άλλων κόστισε τη ζωή σε 675.000 Αμερικανούς, ήταν η αφορμή να μπει ο πορτοκαλοχυμός στο αμερικανικό πρωινό ισότιμα σχεδόν με το γάλα. Και μετά τον πόλεμο τα παιδιά που μεγάλωσαν πίνοντας άφθονο τέτοιον χυμό θεώρησαν, με την τελειοποίηση και των ηλεκτρικών ψυγείων, ότι ήταν κάτι από τα απολύτως απαραίτητα στη ζωή και της δικής τους οικογένειας.

Παρ’ όλο που το 85%-90% του χυμού από ένα στυμμένο πορτοκάλι είναι νερό, το υπόλοιπο περιέχει χρήσιμα συστατικά και σε αξιοπρόσεκτες δόσεις. Διότι εκτός από τη βιταμίνη C τα πορτοκάλια περιέχουν φολικό οξύ, περίπου 47 μικρογραμμάρια το καθένα, δηλαδή το 12% του καθημερινά αναγκαίου για τη σωματική ανάπτυξη, 19 χιλιοστά του γραμμαρίου ασβέστιο στα 100 ml, δηλαδή στο ένα δέκατο της συσκευασίας, και αρκετά φαινολικά αντιοξειδωτικά, κυρίως φλαβονοειδή, που λειτουργούν και προληπτικά ως προς την εκδήλωση σοβαρών ασθενειών. Βέβαια αυτά μέσα στο ερμητικά κλειστό πορτοκάλι. Στη μεγάλη απορία τι συμβαίνει με τη βιταμίνη C μόλις έλθει σε επαφή με τον αέρα, η απάντηση είναι ότι πραγματικά μειώνεται σημαντικά μέσα σε επτά ώρες αν ο χυμός μείνει εκτεθειμένος. Επίσης υπολογίζεται ότι χάνονται άλλα 2% κάθε ημέρα που μένει αποσφραγισμένη η συσκευασία, έστω στο ψυγείο. Επίσης το γεγονός ότι ο χυμός πρέπει να ψυχθεί πλήττει σοβαρά την περιεκτικότητα σε φαινόλες και πολυφαινόλες, άρα την αντιοξειδωτική του δράση. Ακόμη χειρότερα είναι τα πράγματα αν ο χυμός έρχεται από χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Και εδώ, όπως θα καταλάβει ο αναγνώστης σήμερα αλλά και στο επόμενο, υπάρχει έλλειψη βασικών ενδείξεων επάνω στη συσκευασία, όσο και αν θέλουν να μας πείσουν για το αντίθετο.

Εκτός όμως από αυτά, καλό θα είναι να έχουμε υπόψη μας ότι η κατανάλωση χυμού έστω και φρεσκοστυμμένου δεν είναι απεριόριστα ωφέλιμη. Ασκορβικό και κιτρικό οξύ ανεβάζουν την οξύτητα του στομάχου, ενώ παραπάνω ποσότητα ασβεστίου από όσο χρειάζεται επιβαρύνει τα νεφρά. Υπολογίζεται ότι οι ενήλικοι δεν χρειάζονται περισσότερο από 1 γραμμάριο την ημέρα, τα παιδιά 1,3 γραμμάρια. Ενα ποτήρι χυμός περιέχει περίπου ένα τέταρτο του γραμμαρίου ασβέστιο, ενώ δεν πρέπει να περνάμε τα 2,5 γραμμάρια την ημέρα αν δεν θέλουμε να βρεθούμε κάποια στιγμή με έναν βραχόκηπο στα νεφρά μας.