Η επανεμφάνιση και η ομιλία ιρανού προέδρου στο Νταβός έπειτα από μια ολόκληρη δεκαετία αποτελεί αναμφίβολα το πιο ελπιδοφόρο μήνυμα του εφετινού Παγκοσμίου Οικονομικού Φόρουμ. Κατά τα άλλα κυριάρχησαν και πάλι οι ενοχικές προσεγγίσεις του… εφτάψυχου, όπως αποδεικνύεται, χρηματιστηριακού καπιταλισμού. Πέρυσι η πολιτική και επιχειρηματική ελίτ που συμμετείχε στο Φόρουμ είχε βάλει αστερίσκους στη λιτότητα, αμφισβητώντας τις μονεταριστικές συνταγές της νέας οικονομικής ορθοδοξίας. Εφέτος, με τα επίπεδα αισιοδοξίας για την πορεία ανάκαμψης της παγκόσμιας σαφώς ανεβασμένα, πολλοί ομιλητές – μεταξύ των οποίων και η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ – προειδοποίησαν για τους κινδύνους που εγκυμονεί για την πολιτική σταθερότητα και την κοινωνική συνοχή η ανισόρροπη και άνιση ανάπτυξη.
Οικονομική απορρύθμιση
Την προηγουμένη της έναρξης του Φόρουμ ο γνωστός Μη Κυβερνητικός Οργανισμός Oxfam είχε δημοσιεύσει, άλλωστε, έρευνα που έδειξε ότι το 1% των πλουσιότερων κατοίκων του πλανήτη κατέχει το ήμισυ του παγκόσμιου πλούτου. Και ότι 7 στους 10 κατοίκους του πλανήτη ζουν σε μια χώρα όπου την τελευταία 30ετία οξύνθηκε η οικονομική ανισότητα. Με τα ευρήματα αυτά το κεντρικό θέμα της εφετινής διοργάνωσης («Αναμόρφωση του κόσμου και συνέπειές της για την κοινωνία, την πολιτική και τις επιχειρήσεις») έθετε νομοτελειακά επί τάπητος την 30χρονη εμπειρία του πλανήτη από την εγκατάλειψη του παρεμβατικού και ρυθμιστικού κεϊνσιανού καπιταλισμού και την υιοθέτηση και καθολική εφαρμογή της οικονομικής απορρύθμισης και των παγκοσμιοποιημένων αγορών.
Δεν είναι τυχαίο το ότι ο Μπιλ Γκέιτς – με την αυξημένη ευαισθησία βεβαίως στα θέματα αυτά που του προσδίδει η εμπλοκή του, ως επικεφαλής ομού μετά της συζύγου του τού Bill & Melinda Gates Foundation, με τον αγώνα για την καταπολέμηση της φτώχειας στον πλανήτη – μίλησε για την ανάγκη να αυξηθεί η φορολόγηση που πληρώνουν οι Αμερικανοί. Ακόμη περισσότερο, δεν είναι τυχαίο που ο βρετανός πρωθυπουργός και ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος Ντέιβιντ Κάμερον μίλησε για την ανάγκη να επαναπατρίσουν την παραγωγή τους οι βιομηχανίες της Δύσης που έχουν μεταφερθεί στην Κίνα και σε άλλες χώρες της Ανατολής για να εκμεταλλευθούν τα φθηνά εργατικά χέρια και εν γένει την απουσία εργατικής νομοθεσίας. Δεν είναι, τέλος, τυχαία και η ψυχανάλυση των μάνατζερ που παραπονούνται για τον χρόνο που δεν έχουν, την οποία επιχείρησε η Εμιλι Γιανγκ του BBC, προτείνοντάς τους ως αντίδοτο να επιδοθούν σε… ονειροπολήσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Η βόμβα της ανεργίας
Μία εκ των τοποθετήσεων που αποτύπωσαν εναργέστερα το κλίμα του εφετινού Φόρουμ και εξέφρασαν ακριβέστερα τις ανησυχίες της παγκόσμιας επιχειρηματικής ελίτ για τη γενικότερη απαξίωση της εργασίας από τον σύγχρονο καπιταλισμό είναι εκείνη του προέδρου της Google Ερικ Σμιτ – και έχει σημασία το γεγονός ότι τις επισημάνσεις αυτές τις έκανε ο επικεφαλής μιας υπερεθνικής επιχείρησης με παρουσία πρακτικά σε όλες τις χώρες του πλανήτη που βρίσκεται στο στόχαστρο πολλών κυβερνήσεων επειδή εκμεταλλεύεται με τον προσφορότερο τρόπο τα κενά της παγκόσμιας νομοθεσίας για να φοροδιαφεύγει. Ο Σμιτ είπε ότι η τεχνολογική πρόοδος της ψηφιακής εποχής θα συνεχίσει να καταστρέφει θέσεις εργασίας. «Το πρόβλημα της απασχόλησης θα είναι καθοριστικό τις επόμενες δύο με τρεις δεκαετίες… Κάτι ανάλογο είχε συμβεί και με τη Βιομηχανική Επανάσταση» τόνισε ο Σμιτ.
«Πρόκειται για έναν αγώνα μεταξύ των κομπιούτερ και του ανθρώπου και στον αγώνα αυτό ο άνθρωπος πρέπει να νικήσει», είπε ο αμερικανός μάνατζερ και εξήγησε ότι η καταπολέμηση της ανεργίας θα γίνει μέσω της στήριξης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, αν και προέβλεψε ότι ακόμη και αν δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και υπάρξει πλήρης απασχόληση, οι κοινωνικές εντάσεις και η δυσαρέσκεια δεν θα αμβλυνθούν διότι οι μισθοί θα παραμείνουν επί μακρόν σε χαμηλά επίπεδα. «Η απουσία προοπτικής για οικονομική πρόοδο είναι μια αντιαναπτυξιακή εξέλιξη», παραδέχθηκε ο Σμιτ. Αίσθηση προκάλεσε η τοποθέτηση του Σμιτ και για το μείζον ζήτημα της προστασίας της ιδιωτικότητας από τις αυθαιρεσίες εταιρειών όπως αυτή που διευθύνει. «Αυτό είναι ένα πρόβλημα πολυτελείας. Η πλειονότητα των ανθρώπων δεν ζει σε δημοκρατίες και εκείνο που φοβούνται δεν είναι μήπως πέσουν θύματα εκμετάλλευσης από επιχειρήσεις μέσω του Ιντερνετ αλλά μήπως η κυβέρνησή τους χρησιμοποιήσει τις νέες τεχνολογίες για να τους καταπιέσει περισσότερο» είπε ο Σμιτ.
Χαρακτηριστική στα πάνελ του Νταβός ήταν τέλος η προσπάθεια των τραπεζιτών πείσουν τους κεφαλαιούχους ότι οι αγορές έχουν γίνει ασφαλέστερες συγκριτικά με το παρελθόν και ότι είναι ώρα να πάψουν να αποταμιεύουν σε μη παραγωγικές επενδύσεις, όπως είναι ας πούμε τα έργα τέχνης, αλλά να στραφούν και πάλι στις μετοχές και στα εταιρικά ομόλογα.
«Διαβολοβδομάδα» για το Belvedere Hotel
Πρόβλημα με την τουριστική κίνηση δεν έχουν οι ξενοδόχοι του Νταβός. Για το Belvedere Hotel, όμως, η εβδομάδα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ είναι μια πραγματική… διαβολοβδομάδα. Στα 126 δωμάτια του ξενοδοχείου φιλοξενούνται οι περισσότεροι πρόεδροι και πρωθυπουργοί και οι επιφανέστεροι μάνατζερ που συρρέουν για το Φόρουμ. Και στα σαλόνια του διοργανώνονται περισσότερα από 320 πάρτι μέσα σε πέντε μόλις ημέρες! Το διάστημα αυτό οι σερβιτόροι του ανοίγουν περισσότερες από 1.500 φιάλες σαμπάνια και προσφέρουν περί τα 1.300 μίνι πρέτσελ και 1.350 μερίδες φράουλες με σοκολάτα. Η κουζίνα, φυσικά, του Belvedere προσφέρει αμέτρητα γεύματα που ετοιμάζουν οι 40 σεφ που εργάζονται στην κουζίνα του. «Είναι πολλές οι υποχρεώσεις όλων μας τις ημέρες αυτές. Χθες, ας πούμε, υποδέχθηκα ο ίδιος 70 αρχηγούς κρατών και διευθύνοντες συμβούλους» δήλωσε στο BBC ο γενικός διευθυντής του Belvedere Στέφαν Μπουκς.
Αφήνουν την κρίση πίσω οι εργοδότες
Το 44% εκφράζει αισιοδοξία για τις οικονομικές εξελίξεις το 2014
Με αναπτερωμένο ηθικό προσήλθε εφέτος στο Νταβός η παγκόσμια επιχειρηματική ελίτ. Αυτό δείχνει η έρευνα που διενεργεί κάθε χρόνο η PriceWaterhouseCooper (PWC) με την ευκαιρία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Τα αποτελέσματα της έρευνας συνάδουν με τις αναθεωρημένες επί το αισιοδοξότερον εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και της Παγκόσμιας Τράπεζας για την παγκόσμια ανάπτυξη την χρονιά που ξεκίνησε.
Συγκεκριμένα, το ποσοστό των επικεφαλής επιχειρήσεων που δηλώνουν αισιόδοξοι για τις οικονομικές εξελίξεις το 2014 εκτινάχθηκε στο 44% από το μόλις 18% που ήταν πέρυσι τέτοια εποχή, όταν δηλαδή καλούνταν να εκφράσουν την άποψή τους για την πορεία του 2013.
Ανάπτυξη
Από την άλλη πλευρά, εκείνοι που προβλέπουν ότι το 2014 θα έχουμε μία ακόμα σημαντική υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας σε παγκόσμιο επίπεδο περιορίστηκαν στο 7% από 28% που ήταν στις αρχές του 2013. Κατά παράδοξο τρόπο, οι πλέον αισιόδοξοι από τους ερωτηθέντες είναι οι μάνατζερ των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και δη της Δυτικής Ευρώπης – σε ποσοστό 50% δηλώνουν πεπεισμένοι ότι εφέτος τα πράγματα θα πάνε καλύτερα.
Σημειωτέον ότι η έρευνα διεξήχθη το τέταρτο τρίμηνο του 2013 μεταξύ 1.344 προέδρων και διευθυνόντων συμβούλων ισάριθμων επιχειρήσεων που εδρεύουν σε 68 χώρες του πλανήτη – εξ αυτών οι 422 εδρεύουν στην Ευρώπη. Αίσθηση προκαλεί η εκτίμηση των συμμετασχόντων στην έρευνα της PWC ότι οι αυτοί εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι για τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία παρά για τις εξελίξεις στις δικές τους επιχειρήσεις. Ετσι, φέτος το 39% εξ αυτών δηλώνουν πεπεισμένοι ότι το 2014 θα είναι καλύτερο από το 2013, ενώ πέρυσι – όταν το 18% προέβλεπε συνέχιση σε διεθνές επίπεδο των δεινών που έφερε η παγκόσμια οικονομική κρίση – προέβλεπαν σε ποσοστό 36% ότι οι δικές τους επιχειρήσεις θα αναπτύσσονταν με ταχύτερο ρυθμό συγκριτικά με το 2012.
«Πεπεισμένοι»
Πλέον αισιόδοξοι επιχειρηματίες για την πορεία των εταιρειών που διευθύνουν εμφανίζονται οι Ρώσοι με το 53% εξ αυτών να δηλώνουν «απολύτως πεπεισμένοι» ότι το 2014 θα αυξήσουν τον τζίρο τους. Στους αντίποδες, ως πλέον απαισιόδοξοι εμφανίζονται οι Γάλλοι και οι Ισπανοί – οι αισιόδοξοι ότι θα αυξήσουν εφέτος τον κύκλο εργασιών τους μόλις που φθάνουν το 23%. Στους ελάχιστα αισιόδοξους με ποσοστό 27% συγκαταλέγονται (ευλόγως) και οι Ιταλοί, αλλά (ανεξήγητα…) και οι Γερμανοί με ποσοστό μόλις 33%. Οι Αμερικανοί αισιοδοξούν μόνο κατά 39%, ενώ παίρνουν το πρώτο βραβείο απαισιοδοξίας (με 92%) σε ό,τι αφορά την πορεία των δημόσιων οικονομικών της χώρας τους. Οι Αργεντινοί ακολουθούν με 90% και έπονται οι Γάλλοι με 84%.
Το ακριβότερο όχημα στο Νταβός
Κάθε χρόνο τις ημέρες του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, στο Νταβός μποτιλιάρονται εκατοντάδες υπερ-αυτοκίνητα. Φαινόμενο αναμενόμενο, αφού στην ελβετική πολίχνη συγκεντρώνεται η αφρόκρεμα των επιχειρηματιών ολόκληρου του πλανήτη. Στις μετακινήσεις τους οι μάνατζερ και οι μεγαλομέτοχοι θέλουν ασφαλώς να μετακινούνται με ασφάλεια, άνεση και πολυτέλεια. Δεν χρησιμοποιούν, βεβαίως, Ferrari και Bugatti, ενώ ελάχιστοι μισθώνουν Rolls Royce και Bentley. Για τους χιονισμένους δρόμους της ευρύτερης περιοχής τα καταλληλότερα οχήματα είναι τα τετρακίνητα. Ετσι, το τοπίο γεμίζει από τεράστια και πανάκριβα «τζιποειδή» Porsche, Audi, Toyota, Range Rover και βεβαίως Hummer.
Και όμως! Το ακριβότερο όχημα που κυκλοφορεί στο Νταβός δεν είναι κάποια «ψαγμένη» Cayenne Turbo, ούτε κάποιο τεθωρακισμένο Hummer. Είναι το εικονιζόμενο ερπυστριοφόρο, το οποίο κοστίζει πάνω από μισό εκατομμύριο δολάρια! Εφοδιασμένο με εξακύλινδρη μηχανή 500 ίππων που κατασκεύασε η Mercedes Benz, το «τέρας» αυτό αναπτύσσει ταχύτητα που φθάνει τα 12 μίλια την ώρα (σκάρτα 20 χλμ./ώρα) και κοστίζει, όπως αναφέρει το Bloomberg, 550.000 δολάρια (405.000 ευρώ). Κυκλοφορούν 46 παρόμοια οχήματα στις ελβετικές Αλπεις – δεν είναι όλα γερμανικής κατασκευής, υπάρχουν και αμερικανικής και καναδικής – και διανύουν συνολικά 320 χιλιόμετρα ημερησίως. Ακριβέστερα, κάθε νύχτα. Διότι αποστολή τους είναι να «οργώνουν» τις πίστες υπό το φως των προβολέων στις πλαγιές των βουνών, ώστε να βρουν το πρωί αφράτο το χιόνι οι σκιέρ.
Διαλογισμός με την Γκόλντι Χόουν
Στο Νταβός δεν πήγαν μόνο όσοι ήθελαν να παρακολουθήσουν ή να συμμετάσχουν στις συζητήσεις των πολυάριθμων πάνελ με την αφρόκρεμα των επιχειρήσεων και της πολιτικής. Κάποιοι πήγαν στη χιονισμένη ελβετική πολίχνη για να κάνουν… συλλογισμό. Ουρές σχημάτιζαν καθημερινά τα πολυάσχολα επιχειρηματικά στελέχη στον «χώρο διαλογισμού» που είχαν δημιουργήσει ένας γάλλος βουδιστής μοναχός ντυμένος με τη γνωστή μπορντό στολή και η Γκόλντι Χόουν. «Ο διαλογισμός είναι ένας τρόπος να ελέγχεις τη νόησή σου. Είναι αληθινή ελευθερία», δήλωσε στον «Guardian» η διάσημη ηθοποιός. Είναι προφανές ότι στόχος πολλών διαλογιζομένων δεν ήταν να ξαναβρούν την αυτογνωσία και την εσωτερική γαλήνη που έχασαν παλεύοντας για το χρήμα και την επιτυχία, αλλά να δουν από κοντά τη γεννηθείσα το 1945 – αλλά πάντοτε γοητευτική – αμερικανίδα σταρ, η οποία κάνει διαλογισμό από το 1972.
Στην Gazprom και στην Gap τα «βραβεία της ντροπής»
Ο ενεργειακός κολοσσός της Ρωσίας Gazprom, που επικρίνεται για τα προγράμματά του στην Αρκτική, και η αμερικανική εταιρεία ενδυμάτων Gap, η οποία κατηγορείται για την πολιτική της στο Μπανγκλαντές, κέρδισαν τα «βραβεία της ντροπής» για το 2014 που «απονέμονται» κάθε χρόνο στο περιθώριο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός, στην Ελβετία, σε επιχειρήσεις που κατηγορούνται ότι έδειξαν «ιδιαίτερη αδιαφορία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον».
Το βραβείο της κριτικής επιτροπής, η οποία αποτελείται, μεταξύ άλλων, από μέλη της Greenpeace και της Διακήρυξης της Βέρνης, μιας ελβετικής μη κυβερνητικής οργάνωσης, αποφασίστηκε να δοθεί στην Gap επειδή η αμερικανική εταιρεία αρνήθηκε να υπογράψει μια συμφωνία για τις πυρκαγιές και την ασφάλεια των κτιρίων στο Μπανγκλαντές, παρά την κατάρρευση πέρυσι τον Απρίλιο του Ράνα Πλάζα, ενός κτιρίου που στέγαζε πολλές υφαντουργικές μονάδες, προκαλώντας τον θάνατο περισσότερων από 1.100 ανθρώπων.
Ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom κέρδισε το βραβείο του κοινού, κατόπιν ψηφοφορίας που έγινε στο Internet στην οποία μετείχαν περισσότεροι από 250.000 άνθρωποι.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
