ΛΑΧΤΙ, ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ.
Το ενεργειακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και οι κοινωνικές, πολιτικές και βιολογικές παρενέργειές του ήταν το κύριο θέμα που απασχόλησε τους 25 ηγέτες της ΕΕ στην άτυπη συνάντησή τους την Παρασκευή στο Λάχτι, 110 χλμ. από το Ελσίνκι. Προσκεκλημένος – και εκ των πραγμάτων πρωταγωνιστής – ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν. Υπενθυμίζεται ότι το ίδιο θέμα αλλά σε παγκόσμια βάση απασχόλησε τη διάσκεψη του G8 στην Αγία Πετρούπολη τον περασμένο Ιούνιο, επί ρωσικής προεδρίας. Συζητήθηκαν επίσης: το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης, το οποίο αναγνωρίζεται ότι είναι ιδιαίτερα οξύ για χώρες της Μεσογείου, και η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, καθώς και ζητήματα διμερών σχέσεων μεταξύ διαφόρων ηγετών σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες τους. Οι «25» συζήτησαν επίσης την πρόταση του κ. Μπαρόζο για τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας και συμφώνησαν, κατ’ αρχήν, να την υλοποιήσουν.
Η φινλανδική προεδρία, συνεπικουρούμενη και από ορισμένες χώρες της ΕΕ (Ολλανδία, Πολωνία, Βαλτικές κ.ά.), παρουσίασε σχέδιο για την «εξασφάλιση» των πηγών και της διανομής στην ΕΕ πετρελαίου και φυσικού αερίου, το οποίο προβλέπει: (α) ένταξη στην εσωτερική ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας των πηγών και της παραγωγής ενέργειας από «χώρες του ευρύτερου ευρωπαϊκού χώρου», όπως η Νορβηγία και η Αλγερία, (β) σύνδεση και «άνοιγμα» των ευρωπαϊκών δικτύων διανομής ενέργειας προς «τρίτες χώρες», όπως το Καζακστάν και (γ) σειρά μέτρων για «σοφότερη» κατανάλωση ενέργειας, χειρισμό του προβλήματος των αποβλήτων, αντιμετώπιση της ρύπανσης κτλ.
Πρόθεση της φινλανδικής προεδρίας ήταν να υπογραφεί και ένα πρωτόκολλο συνεργασίας της ΕΕ με τη Ρωσία, το οποίο θα καθόριζε τις «ενεργειακές σχέσεις» τους στο πνεύμα και στο γράμμα του φινλανδικού σχεδίου. Ο φινλανδός πρωθυπουργός Μάτι Βανχάνεν στην εισήγησή του, παρακίνησε τη Ρωσία να κάνει σοβαρές επενδύσεις και να εκσυγχρονίσει την ενεργειακή παραγωγή της και επέμεινε στην «ανάγκη» της Ευρώπης να εξασφαλίσει την ενέργεια που «απαιτεί ο αυξανόμενος ρυθμός της οικονομίας της».
Η Ρωσία δεν έδειξε διατεθειμένη να υπογράψει ένα τέτοιο κείμενο, μολονότι ο πρόεδρος Πούτιν τόνισε εμφατικά ότι ορισμένα στοιχεία του, λ.χ. επενδύσεις και εκσυγχρονισμός εγκαταστάσεων, πραγματοποιούνται ήδη στη Ρωσία. Αντιρρήσεις εξέφρασαν επίσης ο πρόεδρος Ζακ Σιράκ και η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ, οι οποίοι τόνισαν ότι ούτε οικονομικές δυνατότητες υπάρχουν στην Ευρώπη για να γίνουν επενδύσεις σε «τρίτες χώρες» ούτε διαφαίνεται κίνδυνος να μην επαρκούν στην ΕΕ τα δίκτυα διανομής φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Αντιθέτως, η Βρετανία και η Ολλανδία υποστήριξαν ένθερμα τη φινλανδική πρόταση. Μάλιστα ο κ. Μπλερ τόνισε ότι η ενέργεια πρέπει να αποτελέσει «βασικό στοιχείο» της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της ΕΕ. Οι δύο χώρες, με επιστολή των πρωθυπουργών τους κκ. Μπλερ και Μπαλκενέντε την οποία έστειλαν την παραμονή της συνάντησης του Λάχτι στους εταίρους τους στην ΕΕ, ζήτησαν να γίνει περιορισμός στην κατανάλωση αερίου και πετρελαίου, καθώς και να περιοριστεί η ρύπανση, επειδή, όπως τόνισαν, «ο κόσμος έχει μόλις 10-15 χρόνια για να αποφύγει οικολογική καταστροφή». Η βρετανοολλανδική παρέμβαση χαρακτηρίστηκε «περίεργη προσπάθεια» να περισπαστεί η προσοχή από τις συνομιλίες με τον πρόεδρο Πούτιν για τις ενεργειακές σχέσεις της ΕΕ με τη Ρωσία.
Παρά την οικονομική σημασία που φαίνεται να είχαν οι συζητήσεις και οι προτάσεις στο Λάχτι, τόσο η φινλανδική πρόταση για πρωτόκολλο κτλ. με τη Ρωσία όσο και οι παρεμβάσεις ορισμένων ηγετών, όπως της Πολωνίας και της Τσεχίας, υπογράμμιζαν έναν δογματικό αντιρωσισμό και μια προσπάθεια «απεξάρτησης από τη ρωσική ενεργειακή ηγεμονία», όπως παρατήρησε ευρωπαίος διπλωμάτης. Είναι ενδεικτικό ότι στις συνομιλίες πριν από την άφιξη του προέδρου Πούτιν ορισμένοι ηγέτες έθεσαν θέμα για την κρίση στις σχέσεις Ρωσίας – Γεωργίας, για την επανεθνικοποίηση των ρωσικών επιχειρήσεων ενέργειας, για τις δολοφονίες δημοσιογράφων, τραπεζιτών κ.ά. Ωστόσο, παρόντος του κ. Πούτιν δεν διατυπώθηκαν τέτοιες επικρίσεις, τουλάχιστον τόσο έντονες. Στο περιθώριο της διάσκεψης κυκλοφόρησαν επιστολές, εκκλήσεις και καταγγελίες εκ μέρους διεθνών οργανώσεων για την «καταπάτηση των πολιτικών δικαιωμάτων» στη Ρωσία.
