Από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ υποσχόταν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας να τερματίσει γρήγορα τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί του ανησυχούσαν για το τι μπορεί να σημαίνει αυτό.
Αυτή την εβδομάδα οι φόβοι τους επιβεβαιώθηκαν. Σχεδόν έναν μήνα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ, αρχίζει να διαφαίνεται πλέον η πολιτική που θα ακολουθήσει – και δεν περιλαμβάνει την Ουκρανία ούτε την Ευρώπη.
Παράλληλα, ο αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς, από το Μόναχο της Γερμανίας, αντί να αποσαφηνίσει το σχέδιο Τραμπ όπως ανέμεναν οι Ευρωπαίοι, τους κατηγόρησε για έλλειψη δημοκρατίας προτού συναντηθεί με τον Ζελένσκι, ο οποίος δείχνει έτοιμος να αποδεχθεί το σχέδιο Τραμπ, αλλά ζήτησε από τον Βανς εγγυήσεις για την ασφάλεια της Ουκρανίας.
Την περασμένη Τετάρτη ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν σημείωσε τη σημαντικότερη διπλωματική επιτυχία του στον τριετή πόλεμο: μίλησε τηλεφωνικά με τον Τραμπ ο οποίος, χωρίς να συντονίσει εκ των προτέρων τις λεπτομέρειες με το Κίεβο, έσπασε τη χρόνια σιωπή μεταξύ του Οβάλ Γραφείου και του Κρεμλίνου.
Η κλήση, που διήρκεσε σχεδόν μιάμιση ώρα, προσέφερε το πρώτο περίγραμμα του οράματος του Τραμπ για μια ειρηνευτική συμφωνία, με τον ίδιο να επικεντρώνεται στους όρους που ενδιαφέρουν περισσότερο τη Ρωσία, προσφέροντας σημαντικές παραχωρήσεις στον Πούτιν πριν καν ξεκινήσει επισήμως η διαπραγμάτευση.
Οι επιδιώξεις του Πούτιν
Ο ρώσος πρόεδρος επιδιώκει εδώ και χρόνια να εμποδίσει την Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, και πλέον αυτή η πιθανότητα φαίνεται πως δεν υπάρχει καν ως διαπραγματευτικό χαρτί.
Παράλληλα είχε εκφράσει από καιρό την επιθυμία του να διαπραγματευτεί για το μέλλον της Ουκρανίας απευθείας και μόνο με την Ουάσιγκτον και, όπως είκαζε η παγκόσμια κοινότητα, ο Πούτιν ήλπιζε να φύγει από τον Λευκό Οίκο ο Τζο Μπάιντεν και να τον διαδεχθεί ο Τραμπ.
Του τηλεφωνήματος των δύο ηγετών είχαν προηγηθεί οι εξίσου αιφνιδιαστικές δηλώσεις του αμερικανού υπουργού Αμυνας Πιτ Χέγκσεθ, νωρίτερα την Τετάρτη προς τους ευρωπαίους ομολόγους του στις Βρυξέλλες, όπου προς έκπληξη των υπολοίπων δήλωσε ρητά και για πρώτη φορά ότι η Ουκρανία πρέπει να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και να αποδεχθεί εδαφικές απώλειες, ενώ εναπόθεσε το βάρος των εγγυήσεων ασφαλείας στην Ευρώπη.
Το σχέδιο Τραμπ για την ειρήνη, όπως δείχνει μέχρι τώρα, είναι πιθανό να μετατρέψει την Ουκρανία σε μια ουδέτερη περιοχή μεταξύ Ρωσίας και ΕΕ, με την κυριαρχία της υπό αμφισβήτηση και υπό τη μόνιμη απειλή του ρωσικού επεκτατισμού, ενώ παράλληλα οι ΗΠΑ θα εκμεταλλεύονται τους πόρους της (σπάνιες γαίες).
Τα ευρωπαϊκά μέσα μιλούν για «προδοσία», «ξεπούλημα της Ουκρανίας» και «νέο Μόναχο» (αναφερόμενα στη συμφωνία του 1938 με την οποία οι Σύμμαχοι έδωσαν μέρος της Τσεχοσλοβακίας στους Ναζί).
Η Ευρώπη λοιπόν συνειδητοποιεί ξαφνικά ότι η Ουάσιγκτον σκοπεύει να κλείσει αυτό το κεφάλαιο σύντομα κάνοντας μεγάλες παραχωρήσεις στη Ρωσία, οι οποίες συνεπάγονται αναδιαμόρφωση των ευρωπαϊκών συνόρων και ότι, στη συνέχεια, ο λογαριασμός για την ανοικοδόμηση – τουλάχιστον 486 δισ. ευρώ την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα – καθώς και για την εγγύηση της μεταπολεμικής ασφάλειας θα βαρύνει μόνο την Ευρώπη.
Μάλιστα, η Ευρώπη θα κληθεί να εγγυηθεί, μεταξύ άλλων, και την ασφάλεια τυχόν αμερικανικών εταιρειών που θα εκμεταλλεύονται τις σπάνιες γαίες της Ουκρανίας, όπως ζητεί ο Τραμπ.
«Ταπείνωση»
Αν και σχεδόν όλα τα παραπάνω αιωρούνταν σαν ενδεχόμενο εδώ και εβδομάδες, έχουν προκαλέσει αναταραχή στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ο βρετανικός «Guardian» και ο γαλλικός «Monde» εξηγούν πως πρόκειται για «ταπείνωση» της Ευρώπης, η οποία δεν προετοιμάστηκε επαρκώς για την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία.
Από την Τετάρτη, ευρωπαίοι ηγέτες εκφράζουν συνεχώς τη δυσαρέσκειά τους, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο. Προχθές, Παρασκευή, ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε πως «η ειρήνη με τη μορφή συνθηκολόγησης είναι κακά νέα για όλους».
Η πιο οργισμένη απάντηση ωστόσο ήρθε από την Κάγια Κάλας, τη νέα επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ και πρώην πρόεδρο της Εσθονίας. «Γιατί δίνουμε (σ.σ. στους Ρώσους) όλα όσα θέλουν πριν καν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις; Είναι κατευνασμός» δήλωσε.
Ο αμερικανός αντιπρόεδρος Βανς, που άνοιξε προχθές τη Διάσκεψη για την Ασφάλεια στο Μόναχο, αναμενόταν να αποσαφηνίσει το ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ για την Ουκρανία αλλά απέφυγε το ζήτημα και, αντ’ αυτού, εξόργισε τους Ευρωπαίους επικρίνοντάς τους για «οπισθοχώρηση της ελευθερίας της έκφρασης» και καλώντας τους «να αλλάξουν ρότα» στο Μεταναστευτικό και να υποστηρίξουν αντιμεταναστευτικά κόμματα, όπως την (ακροδεξιά) Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Η επιλογή του προέδρου Τραμπ να «αποκαταστήσει» διεθνώς τον Πούτιν, παρακάμπτοντας συγχρόνως Κίεβο και Βρυξέλλες στο τηλεφώνημα με τον ρώσο πρόεδρο για το Ουκρανικό, αποτελεί παράδειγμα αμερικανικής μονομέρειας. Ο πρόεδρος Μπάιντεν είχε ως τακτική τον στενό συντονισμό με τους ουκρανούς ηγέτες.
Ο Τραμπ, αντίθετα, όχι μόνο μίλησε πρώτα στον Πούτιν και στη συνέχεια κάλεσε τον Ζελένσκι για να τον ενημερώσει, αλλά εκφράστηκε και με θερμά λόγια για τον ρώσο πρόεδρο, δηλώντας ότι «επιθυμεί την ειρήνη» και ότι πρέπει να επανέλθει στη σύνοδο G7 (πρώην G8 προτού αποβληθεί η Ρωσία το 2014 λόγω της προσάρτησης της Κριμαίας) ενώ έκανε λόγο για επικείμενη συνάντηση στη Σαουδική Αραβία για να συζητήσουν το Ουκρανικό – χωρίς την Ουκρανία.
