Καλειδοσκόπιο

Φως στο τούνελ της νόσου Αλτσχάιμερ Την πολυπλοκότητα της νόσου Αλτσχάιμερ ανέδειξαν πρόσφατα ευρήματα επιστημόνων από την Κολομβία, ενώ παράλληλα άνοιξαν ένα παράθυρο ελπίδας για νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Το εύρημα προέκυψε μέσα από την επίμονη ενασχόληση του νευρολόγου Φρανσίσκο Λόπερα (Francisco Lopera) του Πανεπιστημίου της Αντιόχειας στην πόλη Μεντεγίν της Κολομβίας. Εδώ και 40 χρόνια ο κολομβιανός γιατρός παρακολουθεί οικογένειες των οποίων τα μέλη εμφανίζουν τη νόσο σε πρώιμη ηλικία καθώς φέρουν μια χαρακτηριστική μετάλλαξη, την paisa. Οπως περιγράφεται στο πρόσφατο άρθρο του Λόπερα στην ιατρική επιθεώρηση «Nature Medicine», μεταξύ των ατόμων που έφεραν τη μετάλλαξη paisa και τα οποία εμφάνιζαν τη νόσο στην ηλικία των 45-50 ετών εντοπίστηκε και ένας άνδρας ηλικίας 67 ετών ο οποίος μόλις είχε αρχίσει να εμφανίζει ήπια συμπτώματα της νόσου. Εξετάζοντας τον εγκέφαλό του με απεικονιστικές μεθόδους, ο Λόπερα και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι αυτός ο ασθενής έφερε τις χαρακτηριστικές πλάκες αμυλοειδούς (τα πρωτεϊνικά συσσωματώματα δηλαδή που χαρακτηρίζουν τη νόσο και τα οποία έχουν κατηγορηθεί ότι ευθύνονται για τη νέκρωση των νευρικών κυττάρων). Ομοίως, ο ασθενής έφερε και την πρωτεΐνη Τ, η οποία επίσης κάνει την εμφάνισή της καθώς η νόσος εξελίσσεται. Με άλλα λόγια, ο ασθενής είχε όλα τα εγκεφαλικά σημάδια της νόσου, χωρίς όμως να εμφανίζει την αναμενόμενη συμπτωματολογία. Θέλοντας να διερευνήσουν τι ήταν αυτό που λειτούργησε ως επιβραδυντής στην εκδήλωση της νόσου, οι κολομβιανοί επιστήμονες αναζήτησαν στο γενετικό υλικό του και άλλες μεταλλάξεις. Μεταξύ αυτών που εντόπισαν ως πιθανές ήταν και μια μετάλλαξη στο γονίδιο που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη reelin, η οποία έχει συνδεθεί με τη σχιζοφρένεια και τον αυτισμό. Οταν οι ερευνητές τροποποίησαν γενετικά την πρωτεΐνη αυτή σε πειραματόζωα μοντέλα για τη νόσο, διαπίστωσαν ότι ασκούσε την προστατευτική δράση της παρεμποδίζοντας την πρωτεΐνη Τ να συσσωματωθεί γύρω από τα νευρικά κύτταρα. Το εύρημα αυτό συνάδει με την παρατήρηση ότι σε συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου (τα οποία συνδέονται με την κίνηση και τη μνήμη) του άνδρα που αντιστάθηκε στη γενετική μοίρα του μέχρι τα 67 έτη οι συγκεντρώσεις της πρωτεΐνης Τ ήταν ιδιαίτερα χαμηλές. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το γεγονός ότι ο άνδρας δεν ανέπτυξε τη νόσο παρά τα άφθονα συσσωματώματα αμυλοειδούς στον εγκέφαλό του καταδεικνύει ότι το αμυλοειδές δεν φαίνεται να είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη για την εκδήλωση της οικογενούς (τουλάχιστον) μορφής της Αλτσχάιμερ. Αυτό ίσως να εξηγεί και το γεγονός ότι τα φάρμακα που στοχεύουν στο αμυλοειδές έχουν περιορισμένη επιτυχία στην ανάσχεση της διανοητικής κατάπτωσης των ασθενών. Αντιστοίχως, φαίνεται ότι η πρωτεΐνη Τ ίσως παίζει σημαντικότερο ρόλο απ’ ό,τι της είχε αποδοθεί. Ας ελπίσουμε ότι υπό το φως τον νέων ευρημάτων θα υπάρξουν σύντομα νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της νευροεκφυλιστικής νόσου. Ινφο 55 εκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζεται ότι ζουν με τη νόσο Αλτσχάιμερ παγκοσμίως. ====================== Το μυστικό των σφυροκέφαλων για βουτιές στα 800 μέτρα Μια θαυμαστή ιδιότητα των σφυροκέφαλων καρχαριών (Sphyrna lewini) ανακάλυψαν πρόσφατα ερευνητές του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Χαβάης. Το είδος αυτό, που μπορεί να καταδύεται μέχρι και 800 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας προκειμένου να αναζητήσει την τροφή του, τα καταφέρνει περίφημα να παραμείνει σε αυτά τα βάθη για 5-7 λεπτά κρατώντας την αναπνοή του! Δηλαδή κλείνοντας τα βράγχιά του και εμποδίζοντας τη διέλευση του νερού (άρα και του οξυγόνου) μέσα από αυτά. Οπως περιγράφεται στο σχετικό άρθρο των χαβανέζων επιστημόνων, το οποίο δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Science», η παραπάνω διαπίστωση έγινε με τη βοήθεια ειδικά σχεδιασμένων συσκευών οι οποίες τοποθετήθηκαν σε τρεις σφυροκέφαλους καρχαρίες και οι οποίες ήταν εφοδιασμένες με συστήματα μέτρησης του βάθους, της θέσης και της κίνησής τους, καθώς και της θερμοκρασίας του νερού αλλά και του σώματος των ζώων. Οι συσκευές ήταν έτσι κατασκευασμένες ώστε μετά από μερικές εβδομάδες να αποδεσμευτούν από τα ζώα και να ανέλθουν στην επιφάνεια επιτρέποντας στους ερευνητές να μελετήσουν τα δεδομένα τα οποία είχαν συλλέξει. Από την ανάλυση των δεδομένων διαπιστώθηκε ότι οι σφυροκέφαλοι καρχαρίες, οι οποίοι είναι ψυχρόαιμα ζώα, κρατούσαν την αναπνοή τους προκειμένου να μην έχουν απώλειες θερμότητας στα παγωμένα νερά των μεγάλων βαθών του ωκεανού. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το να ψαρεύει κανείς ζεστός στα παγωμένα νερά αποτελεί πλεονέκτημα. Είναι η πρώτη φορά που μια τέτοια συμπεριφορά παρατηρείται στα θαλάσσια ζώα, αν και οι ερευνητές δεν αποκλείουν να έχει υιοθετηθεί και από άλλα είδη. Και βέβαια μένει να μελετηθεί μέσω ποιου μηχανισμού αντισταθμίζεται η έλλειψη οξυγόνου που προκαλείται από το κλείσιμο των βράγχεων. Ινφο 20 και πλέον βαθμούς χαμηλότερη από την επιφανειακή θερμοκρασία των νερών είναι η θερμοκρασία στα βάθη του ωκεανού, συχνά πλησιάζοντας κοντά στο μηδέν. ============================== Η ηλικία των δαχτυλιδιών του Κρόνου Το 1610 ο Γαλιλαίος (Galileo Galilei) παρατήρησε με το τηλεσκόπιό του τους δακτυλίους που χαρακτηρίζουν τον Κρόνο, χωρίς ωστόσο να μπορέσει να δώσει εξήγηση ως προς τη φύση τους. Μάλιστα στα σχέδιά του οι δακτύλιοι μοιάζουν να είναι τα χερούλια μιας κανάτας. Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι δακτύλιοι του Κρόνου είναι επτά και αποτελούνται από αμέτρητα κομμάτια πάγου. Πότε όμως δημιουργήθηκαν; Το ερώτημα αυτό που απασχολεί τους αστρονόμους εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα φαίνεται πως βρήκε την απάντησή του χάρη σε ένα μακρόπνοο ερευνητικό πρόγραμμα. Οπως εξηγούν με άρθρο τους στην επιθεώρηση «Science Advances» ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, χρειάστηκε να μελετήσουν δείγματα αστρικής σκόνης η οποία επικάθεται πάνω στους δακτυλίους προκειμένου να υπολογίσουν την ηλικία τους. Ειδικότερα, επικεντρώθηκαν σε 163 κόκκους σκόνης οι οποίοι από το 2004 ως το 2017 αναλύθηκαν με τη βοήθεια ειδικής συσκευής (Cosmic Dust Analyzer) του διαστημοπλοίου Cassini. Οι κόκκοι σκόνης προέρχονταν από την ευρύτερη περιοχή των δακτυλίων και η μελέτη τους επέτρεψε στους ερευνητές να υπολογίσουν την ηλικία των δακτυλίων. Πώς; Υπολογίζοντας την ταχύτητα με την οποία η αστρική σκόνη επικάθεται πάνω στους δακτυλίους. Διαπίστωσαν λοιπόν ότι η ηλικία των δακτυλίων δεν πρέπει να ξεπερνά τα 400 εκατομμύρια χρόνια, ενώ η ηλικία του Κρόνου υπολογίζεται σε 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Με συμπαντικούς χρόνους, δηλαδή, οι δακτύλιοι του Κρόνου είναι χθεσινοί! Προφανώς, το μεγάλο ερώτημα που γεννάται τώρα είναι το πώς δημιουργήθηκαν. Ινφο 281.000 χιλιόμετρα είναι η έκταση των δακτυλίων μετρημένη από την επιφάνεια του Κρόνου μέχρι την απώτερη άκρη του εξωτερικού δακτυλίου.

Καλειδοσκόπιο

Το «κόλπο» των σφυροκέφαλων καρχαριών για μακροβούτια στα παγωμένα νερά, τα δαχτυλίδια του Κρόνου και τα γονιδιακά «τερτίπια» της νόσου Αλτσχάιμερ

Περιεχόμενο για συνδρομητές

Τελευταίες Ειδήσεις

Έτοιμος να «ξεφορτωθεί» τους S-400 ο Ερντογάν για να πάρει τα F-35

Η Ελλάδα ανεβαίνει στην κορυφή του παγκόσμιου ενδιαφέροντος για τους ultra-rich

Από διαρροή υγραερίου γεννήτριας ο θάνατος του ζευγαριού στην Αλεξανδρούπολη

«Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στις αρχές του 2026 - Η δική μου ατζέντα κοιτάζει το 2030»

Η μεταλλουργία των αρχαίων στον αξονικό τομογράφο

Πώς αποτιμάται το ιατρικό ακαδημαϊκό έργο;

Χρόνια πολλά, Mathesis!

Το μυστήριο του εγκεφάλου λύθηκε - Ο νέος άτλας που ανατρέπει τα πάντα

Καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου: Ανατροπή από τις Βρυξέλλες

Συνέδριο Βήματος δεύτερη ημέρα: Η ανατολική Μεσόγειος «αλλάζει» - Συνεχής ενημέρωση

Ηταν κάποτε ο Προαστιακός

Goodreads: Τα καλύτερα βιβλία του 2025, σύμφωνα με τα μέλη της πλατφόρμας - Η λίστα με τους νικητές

Καρδίτσα - 3 στάσεις για φαγητό που θα σας μείνουν αξέχαστες

Βασίλισσα Maxima: Εντυπωσίασε με τα ιστορικά κοσμήματα και το σάρι που επέλεξε για την επίσκεψή της στην Καραϊβι

ΕΦΕΤ: Ανακαλεί σοκολάτες kinder - Ο λόγος

Αφράτα, τραγανά και πανεύκολα- Τα μόνα μελομακάρονα που αξίζει να φτιάξετε φέτος στις γιορτές - Grace

Κύκλωμα «μαϊμού» συνταγών άδειαζε τα ταμεία του ΕΟΠΥΥ - Πώς ξεσκεπάστηκε η απάτη

Κόμμα

Οι μπίζνες του Ντε Νίρο στην Καραϊβική - Το πολυτελές resort και ο σεφ Νοbu

Τι συμβαίνει στο 24ωρο ενός ελαφιού και μίας αγελάδας;

Αλκηστις Πρωτοψάλτη: «Αληθινός πλούτος δεν είναι να προσθέτεις, αλλά να μάθεις να αφαιρείς»

Νίκη Παπαθεοχάρη: «Η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια»

Ειδήσεις

Γνώμες

Νέες Εποχές

ΒΗΜΑgazino

Έντυπη Έκδοση

English Version