Καλειδοσκόπιο

Το απόλυτο «Survivor» του ανθρώπινου γένους 300.000 χρόνια πριν υπολογίζεται ότι έκανε την πρώτη του εμφάνιση ο Homo sapiens Οι πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου μόλις και μετά βίας επέζησαν ενός καταστροφικού συμβάντος στην Αφρική πριν από περίπου 900.000 χρόνια, αποκαλύπτει μεγάλη γενετική μελέτη, σύμφωνα με την οποία όλοι οι σημερινοί άνθρωποι είναι πιθανό να κατάγονται από μόλις 1.300 επιζώντες. Αν και τα γενετικά δεδομένα δεν δείχνουν από μόνα τους ποιες συνθήκες έσπρωξαν το γένος Homo στο χείλος της εξαφάνισης, το πιθανότερο αίτιο σύμφωνα με τους ερευνητές ήταν η δραματική αλλαγή του κλίματος εκείνη την εποχή, η οποία έφερε δριμύτερες παγετώδεις περιόδους, πτώση της στάθμης των ωκεανών και ξηρασία στην Αφρική. Αυτό συνέβη πριν διαχωριστεί η εξελικτική γραμμή του σύγχρονου ανθρώπου από τους Νεάντερταλ και τους Ντενίσοβαν (ένα μυστηριώδες είδος αρχαϊκού ανθρώπου που ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα στη Σιβηρία), δείχνει η ανάλυση που δημοσιεύεται στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό «Science». Για τους λίγους επιζώντες, πιθανώς μία και μόνη κοινότητα ανθρώπων που βρήκε κατάλληλο καταφύγιο, η κατάσταση φαίνεται πως δεν βελτιώθηκε σύντομα, αφού χρειάστηκαν 117.000 χρόνια για να ανακάμψει ο πληθυσμός. Η γενετική στενωπός από την οποία πέρασε το ανθρώπινο γένος έχει αφήσει τα σημάδια της στο ανθρώπινο DNA. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ευρήματα ίσως εξηγούν γιατί η γονιδιακή δεξαμενή του σύγχρονου ανθρώπου είναι σχετικά φτωχή σε σχέση με την πλούσια γενετική ποικιλότητα άλλων πρωτευόντων θηλαστικών. Η μελέτη βασίστηκε σε μια νέα μεθοδολογία που εξέτασε γενετικά δεδομένα 3.000 σημερινών ανθρώπων για να δημιουργήσει ένα γενεαλογικό δένδρο των γονιδίων τους και να εκτιμήσει το συνολικό μέγεθος του ανθρώπινου πληθυσμού πίσω στον χρόνο. Αλλοι επιστήμονες εξέφρασαν ωστόσο επιφυλάξεις και εκτίμησαν ότι η κατάρρευση του πληθυσμού μπορεί να αφορούσε μόνο τους πληθυσμούς στην Αφρική και όχι τυχόν άλλους που είχαν εξαπλωθεί στην Ευρασία. Αν όμως η μελέτη είναι σωστή, οι 8 δισεκατομμύρια άνθρωποι που ζουν σήμερα στον πλανήτη χρωστούν τη ζωή τους σε αυτούς τους σκληροτράχηλους επιζώντες, οι οποίοι πραγματικά έγραψαν προϊστορία. ——– Οι ερευνητικοί σταθμοί μολύνουν την Ανταρκτική 42 χώρες διατηρούν τους πάνω από 100 ερευνητικούς σταθμούς που βρίσκονται στην Ανταρκτική Υδρογονάνθρακες, βαρέα μέταλλα, σκουπίδια, απαγορευμένες πολυχλωριωμένες ενώσεις που προκαλούν καρκίνο. Στον κόλπο δίπλα στον οποίο βρίσκεται ο αυστραλιανός ερευνητικός σταθμός «Κάσεϊ» στην Ανταρκτική, ο βυθός είναι εξίσου μολυσμένος με το λιμάνι του Ρίο ντε Τζανέιρο στη Βραζιλία, αποκαλύπτει μελέτη στην επιθεώρηση «PLOS One». Και η κατάσταση είναι πιθανότατα παρόμοια γύρω από δεκάδες ακόμα σταθμούς που διατηρούν άλλες χώρες στην «παρθένα» Ανταρκτική. Το μεγαλύτερο μέρος της ζημιάς φαίνεται πως έγινε πριν από το 1991, οπότε υιοθετήθηκε το Πρωτόκολλο της Μαδρίτης, διεθνής συμφωνία που αναγνωρίζει την Ανταρκτική ως «φυσικό καταφύγιο, αφιερωμένο στην ειρήνη και στην επιστήμη», και ζητά την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η παλιά ρύπανση όμως είναι ακόμα εκεί, και θα γίνεται όλο και πιο ορατή καθώς η κλιματική αλλαγή λιώνει τους πάγους. Στη Βάση «Σκοτ» της Νέας Ζηλανδίας, οι εργασίες ανακατασκευής αποκάλυψαν παλιές διαρροές καυσίμων και λύματα. Στη Bάση «Καρλίνι» της Αργεντινής στο ανταρκτικό νησί του Κινγκ Τζορτζ, το έδαφος είναι ποτισμένο με καύσιμα, τα οποία ερευνητές προσπαθούν τώρα να αφαιρέσουν με βακτήρια που τρέφονται με υδρογονάνθρακες. Ακόμα όμως και τώρα που η διαχείριση απορριμμάτων βελτιώνεται, το ανθρώπινο αποτύπωμα στην Ανταρκτική μεγαλώνει συνεχώς. Οι περισσότεροι σταθμοί έχουν κατασκευαστεί σε παράκτιες εκτάσεις χωρίς πάγους, οι οποίες αντιστοιχούν σε λιγότερο από το 1% της Ανταρκτικής αλλά είναι πολύτιμες για τη βιοποικιλότητα της ηπείρου, όπως τις φώκιες, τους πιγκουίνους και τα λιγοστά φυτά της. Σύμφωνα με έρευνα του 2019, περισσότερες από τις μισές τέτοιες περιοχές δείχνουν σημεία ανθρώπινης παρέμβασης ορατά από το Διάστημα. —– Διέψευσε τις προβλέψεις το νέο ισότοπο του οξυγόνου 17 είναι τα γνωστά ισότοπα οξυγόνου Οι θεωρητικοί φυσικοί φαίνεται πως πρέπει να βγάλουν τα τετράδια και να ελέγξουν τους υπολογισμούς τους μετά την ανίχνευση ενός φευγαλέου ισοτόπου του οξυγόνου, το οποίο φέρει στον πυρήνα του 12 νετρόνια παραπάνω από το κανονικό. Το οξυγόνο-28 παρήχθη έπειτα από χρόνια προσπαθειών σε ιαπωνικό εργαστήριο, ένα επίτευγμα που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Nature». Το πρόβλημα όμως είναι ότι το νέο ισότοπο δεν ήταν τόσο σταθερό όσο ήθελαν οι προβλέψεις, αλλά διασπάστηκε σχεδόν ακαριαία, οπότε μετατράπηκε στο πιο κοινό ισότοπο, το οξυγόνο-24. Η απόκλιση από τις προβλέψεις, λένε οι ερευνητές, υποδεικνύει ότι ακόμα δεν κατανοούμε πλήρως την ισχυρή πυρηνική δύναμη, η οποία κρατά ενωμένα τα δύο βασικά συστατικά του πυρήνα, τα νετρόνια και τα πρωτόνια (όλα τα ισότοπα ενός οποιουδήποτε στοιχείου περιέχουν τον ίδιο αριθμό πρωτονίων αλλά διαφορετικό αριθμό νετρονίων). Ενας τρόπος με τον οποίο οι φυσικοί δοκιμάζουν θεωρίες για τη συνοχή του ατομικού πυρήνα είναι να ξεκινούν με ένα σχετικά ελαφρύ στοιχείο, όπως το οξυγόνο, και να προσπαθούν να στριμώξουν στον πυρήνα όσο γίνεται περισσότερα νετρόνια. Η περίπτωση του οξυγόνου-28 δείχνει πόσο δύσκολη είναι η διαδικασία: πρώτα, οι ερευνητές εκτόξευσαν άτομα ασβεστίου-48 σε έναν στόχο από βηρύλλιο, οπότε σχηματίστηκε φθόριο-29, το οποίο έχει τον ίδιο αριθμό νετρονίων με το οξυγόνο-28 αλλά ένα επιπλέον πρωτόνιο. Το πρωτόνιο αυτό αφαιρείται όταν το φθόριο-29 συγκρουστεί με υγρό υδρογόνο, οπότε προκύπτει το πολυπόθητο οξυγόνο-28. Το οποίο όμως δεν μπορεί να ανιχνευθεί άμεσα, αλλά μόνο μέσα από την ανίχνευση των τεσσάρων νετρονίων από την αστραπιαία διάσπασή του, κάτι που θεωρείται τεχνικός άθλος από μόνος του. Τώρα που το ακριβοθώρητο οξυγόνο-28 εγείρει νέα ερωτήματα, η ιαπωνική ομάδα σκέφτεται να προσπαθήσει να παραγάγει ένα ακόμα βαρύτερο ξαδελφάκι του, το οξυγόνο-30. —– Θετικά αποτελέσματα και για τον εθισμό από τη σεμαγλουτίδη 15% είναι ικανή να μειώσει το σωματικό βάρος η χρήση σεμαγλουτίδης Οι φαρμακοβιομηχανίες τρίβουν τα χέρια τους μετά την επιτυχία της σεμαγλουτίδης, ενός ενέσιμου φαρμάκου που αναπτύχθηκε για τον διαβήτη αλλά διαπιστώθηκε ότι μειώνει και το σωματικό βάρος. Διεθνώς η παραγωγή δεν φτάνει για τη ζήτηση και το φάρμακο εξαντλήθηκε και στα ελληνικά φαρμακεία. Τώρα, τουλάχιστον εννέα μελέτες φάσης ΙΙ δοκιμάζουν τη σεμαγλουτίδη και άλλα παρόμοια φάρμακα για μια άλλη, φαινομενικά άσχετη χρήση, την αντιμετώπιση του εθισμού. Δοκιμές σε ζώα και ανέκδοτες αναφορές χρηστών υποδεικνύουν ότι τα φάρμακα αυτά, οι λεγόμενοι αγωνιστές GLP-1 (στην ανάπτυξη των οποίων δραστηριοποιούνται πάνω από 10 φαρμακοβιομηχανίες) μπορεί να περιορίζουν τη χρήση νικοτίνης, αλκοόλ, οπιοειδών ή κοκαΐνης. Τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας μιμούνται τη δράση της ορμόνης GLP-1, η οποία παράγεται στο πάγκρεας και μεταξύ άλλων διεγείρει την έκκριση ινσουλίνης για τη ρύθμιση του σακχάρου. Υποδοχείς της ίδιας ορμόνης υπάρχουν όμως και στον εγκέφαλο, μεταξύ άλλων σε περιοχές του συστήματος επιβράβευσης που εμπλέκεται στον εθισμό. Ακόμα πάντως κι αν τα αποτελέσματα των δοκιμών είναι θετικά, υπάρχουν περιορισμοί. Η συνταγογραφούμενη θεραπεία κοστίζει πάνω από 1.000 ευρώ τον μήνα και πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι σημαντικό μέρος των χρηστών διακόπτει τη θεραπεία, κυρίως λόγω ναυτίας που είναι η κύρια παρενέργεια. Το βάρος τότε τείνει να επιστρέφει. Μαζί και ο εθισμός; — Οι καλλιτέχνες του καμουφλάζ 3.500 είδη εντόμων περιλαμβάνει η τάξη των φασματωδών Και μόνο το γεγονός ότι οι εντομολόγοι κατάφεραν να τα εντοπίσουν στα δάση της Ασίας είναι από μόνο του ένα επίτευγμα. Η ανακάλυψη αφορά επτά νέα είδη εντόμων που καμουφλάρονται ως φύλλα, μέλη της περίφημης τάξης των φασματωδών, η οποία περιλαμβάνει χιλιάδες ακόμα είδη που γίνονται ένα με το περιβάλλον. Κάποια ζουν μεταμφιεσμένα ως κλαδάκια ή φλοιοί δέντρων. Το τέλειο καμουφλάζ των φασματωδών μπερδεύει όχι μόνο τους επίδοξους θηρευτές τους αλλά και τους εντομολόγους που προσπαθούν να τα ταυτοποιήσουν: διαφορετικά είδη εντόμων μπορεί να μιμούνται το ίδιο φύλλο, ενώ σε άλλες περιπτώσεις δύο άτομα του ίδιου είδους μπορεί να έχουν διαφορετική εμφάνιση. Στην παραπάνω εικόνα, το καφέ έντομο στο κέντρο ανήκει σε άλλο είδος από το αριστερό αλλά στο ίδιο με το δεξί. Σε τέτοιες περιπτώσεις που η μορφολογία παραπλανά, απαντήσεις μπορούν να δοθούν από γενετικές συγκρίσεις, όπως συνέβη και στην τελευταία μελέτη. Οπως αναφέρουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «ZooKeys», ένα από τα νέα έντομα, το οποίο εντοπίστηκε στην Ινδία, θεωρούνταν μέχρι σήμερα ότι ανήκε στο ίδιο είδος με ένα άλλο έντομο, διαδεδομένο σε όλη τη Νοτιοανατολική Ασία. Και αν νομίζετε ότι τέτοιοι μάστορες της παραπλάνησης ζουν μόνο σε μακρινά εξωτικά δάση, απατάσθε: τρία είδη φασματωδών που μοιάζουν με ξυλάκια ζουν και στην Ελλάδα.

Καλειδοσκόπιο

Οι σκληροτράχηλοι πρόγονοί μας, τα έντομα με τα πολλά «πρόσωπα», το ισότοπο που αλλάζει τη φυσική και άλλες ιστορίες

Περιεχόμενο για συνδρομητές

Τελευταίες Ειδήσεις

Έτοιμος να «ξεφορτωθεί» τους S-400 ο Ερντογάν για να πάρει τα F-35

Η Ελλάδα ανεβαίνει στην κορυφή του παγκόσμιου ενδιαφέροντος για τους ultra-rich

Από διαρροή υγραερίου γεννήτριας ο θάνατος του ζευγαριού στην Αλεξανδρούπολη

«Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στις αρχές του 2026 - Η δική μου ατζέντα κοιτάζει το 2030»

Η μεταλλουργία των αρχαίων στον αξονικό τομογράφο

Πώς αποτιμάται το ιατρικό ακαδημαϊκό έργο;

Χρόνια πολλά, Mathesis!

Το μυστήριο του εγκεφάλου λύθηκε - Ο νέος άτλας που ανατρέπει τα πάντα

Καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου: Ανατροπή από τις Βρυξέλλες

Συνέδριο Βήματος δεύτερη ημέρα: Η ανατολική Μεσόγειος «αλλάζει» - Συνεχής ενημέρωση

Ηταν κάποτε ο Προαστιακός

Goodreads: Τα καλύτερα βιβλία του 2025, σύμφωνα με τα μέλη της πλατφόρμας - Η λίστα με τους νικητές

Καρδίτσα - 3 στάσεις για φαγητό που θα σας μείνουν αξέχαστες

Βασίλισσα Maxima: Εντυπωσίασε με τα ιστορικά κοσμήματα και το σάρι που επέλεξε για την επίσκεψή της στην Καραϊβι

ΕΦΕΤ: Ανακαλεί σοκολάτες kinder - Ο λόγος

Αφράτα, τραγανά και πανεύκολα- Τα μόνα μελομακάρονα που αξίζει να φτιάξετε φέτος στις γιορτές - Grace

Κύκλωμα «μαϊμού» συνταγών άδειαζε τα ταμεία του ΕΟΠΥΥ - Πώς ξεσκεπάστηκε η απάτη

Κόμμα

Οι μπίζνες του Ντε Νίρο στην Καραϊβική - Το πολυτελές resort και ο σεφ Νοbu

Τι συμβαίνει στο 24ωρο ενός ελαφιού και μίας αγελάδας;

Αλκηστις Πρωτοψάλτη: «Αληθινός πλούτος δεν είναι να προσθέτεις, αλλά να μάθεις να αφαιρείς»

Νίκη Παπαθεοχάρη: «Η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια»

Ειδήσεις

Γνώμες

Νέες Εποχές

ΒΗΜΑgazino

Έντυπη Έκδοση

English Version