Κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο ενημερώνει την Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του Ευρωκοινοβουλίου για την ετήσια έκθεσή του. Η συνεδρίαση αυτή είναι κλειστή και στην εφετινή, σύμφωνα με πληροφορίες που περιήλθαν σε γνώση του «Βήματος», η ενημέρωση είχε και ελληνικό χρώμα.
Οι ευρωβουλευτές ενημερώθηκαν για τους ελέγχους που διεξάγονται σε συγκεκριμένους τομείς κυβερνητικής δραστηριότητας σε όλα τα κράτη. Από τη συζήτηση προέκυψε ότι η Ελλάδα έχει πρόβλημα στο Ταμείο Ανάκαμψης, στο ΕΣΠΑ και αλλού.
Το ΕΕΣ ενημέρωσε και την Επιτροπή Προϋπολογισμού για τα προβλήματα απορρόφησης κονδυλίων των 27 κρατών-μελών της ΕΕ, με την Ελλάδα να βρίσκεται στο μέσο της σχετικής λίστας.
Περαιτέρω αναζήτηση από περίεργους ευρωβουλευτές απέδωσε τις πληροφορίες ότι ερευνώνται από ευρωπαϊκές αρχές η διάθεση κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης με απευθείας αναθέσεις, τα ΚΕΚ που ξεσήκωσαν σάλο το 2020 με τα «χρυσά» και κατευθυνόμενα vouchers, ορισμένοι τομείς του ΕΣΠΑ, κ.ά.
Η συνήθης πρακτική είναι οι εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) να αξιοποιούνται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προκειμένου, στο παιχνίδι τής μεταξύ τους ισχύος, να ασκηθεί πίεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να επιβάλει μέτρα στα κράτη-μέλη. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ η Κομισιόν έχει ήδη επιβάλει πρόστιμα.
Ελεγχοι από την πανδημία έως την ενεργειακή κρίση
Το 2023, που είναι η τελευταία χρονιά για την οποία κατατέθηκε ετήσια έκθεση, διεξήχθησαν τέσσερις ειδικοί έλεγχοι για την ανάκαμψη από την πανδημία, κυρίως για τη χρήση ψηφιακών μέσων για τη διευκόλυνση της μετακίνησης των πολιτών και για τα κονδύλια που διατέθηκαν για την ενεργειακή κρίση εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.
Σχετικά με τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, τα συμπεράσματα ήταν ότι ενώ σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα η Επιτροπή σχεδίασε ένα σύστημα δικλίδων για την εκπλήρωση των ορόσημων που είχε θέσει, εξακολουθούσαν να υπάρχουν ελλείψεις στη διασφάλιση και στη λογοδοσία σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ενωσης. Επιπλέον, οι κοινοί δείκτες εστίαζαν στις εκροές και όχι στα αποτελέσματα, ενώ παρατηρήθηκε και ζήτημα διαφάνειας των δεδομένων.
Στο μικροσκόπιο και το Ταμείο Ανάκαμψης
Αντιστοίχως τέσσερις εκθέσεις δημοσιεύθηκαν για τα δημόσια οικονομικά της ΕΕ. Σε αυτές, μεταξύ άλλων, σημειώνεται ότι η πληθώρα μέσων εκτός προϋπολογισμού, ακόμη και αν υπήρχαν λόγοι για να δημιουργηθούν, διαμορφώθηκαν με αποσπασματικό τρόπο, ο οποίος έχει οδηγήσει σε ένα ανομοιογενές τοπίο στο οποίο δεν υπάρχει πλήρης υποχρέωση λογοδοσίας.
Ειδικά στις δαπάνες της γεωργίας εντοπίστηκαν ελλείψεις σε ό,τι αφορά τη διαφάνεια.
Πληροφορίες από τις Βρυξέλλες επιβεβαιώνουν ότι επίκεινται εξελίξεις με ελέγχους στο Ταμείο Ανάπτυξης και από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Ο ευρωβουλευτής και μέλος της Επιτροπής Προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νικόλας Φαραντούρης επιβεβαιώνει ότι «διενεργείται έλεγχος για τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης». Ο ίδιος είχε αναφερθεί και παλαιότερα σε «υπόθεση διασπάθισης €2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης σε μια χούφτα εταιρείες τηλεπικοινωνιών την περίοδο 2020-2023».
Σύμφωνα με πληροφορίες, η υπόθεση αφορά «διαγωνισμό» στον οποίο κατατέθηκε μία μόνο προσφορά. Αναφορά στην υπόθεση που είχε γίνει γνωστή πέρυσι και από ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία ενώ πρόσφατα το ζήτημα ανακινήθηκε εν όψει του αιτήματος για την παράταση των έργων και εκταμιεύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης πέραν του Αυγούστου 2024 που έγινε δεκτό από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για «ώριμα έργα».
Μετά τις έρευνες, που δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα, η παράταση ενδέχεται να ακυρωθεί. Επιπλέον, θεωρείται σίγουρο ότι θα αυξηθούν τα πρόστιμα, τα οποία, ειδικά για τη χώρα μας, αναμένεται να έχουν ισχυρό δημοσιονομικό αποτύπωμα. Στις Βρυξέλλες η ατμόσφαιρα βάρυνε ξανά για την Ελλάδα εξαιτίας του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ, το οποίο συζητείται πολύ έντονα και όπως λένε καλά πληροφορημένες πηγές, το timing ήταν το χείριστο δυνατό, καθώς σύντομα ξεκινά η μάχη του επόμενου προϋπολογισμού της ΕΕ.
Μειώσεις 15%-20% στα κονδύλια της νέας ΚΑΠ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να προτείνει στα μέσα Ιουλίου τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, γνωστό ως Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) για την περίοδο 2028-2034. Οι διαπραγματεύσεις για αυτό το πλαίσιο, το οποίο καθορίζει τις προτεραιότητες δαπανών για τα επόμενα επτά χρόνια, έχουν προγραμματιστεί να ξεκινήσουν στα τέλη του 2025. Κάθε τομέας πολιτικής της ΕΕ, από τα ψηφιακά μέχρι την περιφερειακή πολιτική (ΕΣΠΑ) και την άμυνα, θα διεκδικήσει τα κατά το δυνατόν περισσότερα κονδύλια.
Στις Βρυξέλλες πάντως θεωρείται δεδομένο ότι θα υπάρξουν μειώσεις στα κονδύλια της ΚΑΠ, με εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για λιγότερα κονδύλια της τάξεως του 15%-20%. Ο λόγος της μείωσης είναι οι νέες προτεραιότητες που έβαλε στην ατζέντα η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με πρώτη στη λίστα των προτεραιοτήτων την ευρωπαϊκή άμυνα.
«Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν ήταν η καλύτερη διαφήμιση για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και για το αίτημα των ευρωπαίων αγροτών να μην υπάρξουν μειώσεις» δήλωσε στο «Βήμα» πηγή η οποία λαμβάνει μέρος στις συνομιλίες για τον επόμενο προϋπολογισμό, υπό τον όρο της ανωνυμίας. Χώρες με ισχυρή αγροτική οικονομία, όπως η Γαλλία και η Πολωνία, πιέζουν για να διατηρήσουν τα κονδύλια της ΚΑΠ τουλάχιστον στα τωρινά επίπεδα.
Συγκεκριμένα η Πολωνία, η οποία εντάχθηκε στην ΕΕ το 2004, με τη σωστή αξιοποίηση των κονδυλίων της ΚΑΠ κατάφερε να μετατραπεί σε «αγροτικό γίγαντα» της ΕΕ και αποτελεί κορυφαίο παραγωγό διαφόρων καλλιεργειών και εκτροφής ζώων, όπως σιτηρά και πουλερικά. «Οι Πολωνοί ανέκαθεν διασφάλιζαν διακομματική συναίνεση στην πίεση προς τις Βρυξέλλες για μια ισχυρή ΚΑΠ και τέτοια σκάνδαλα δεν τους βοηθούν» πρόσθεσε η πηγή.
Κάλυψη από τον εθνικό προϋπολογισμό
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα έχει η στάση που θα κρατήσουν οι έλληνες ευρωβουλευτές. Από τη μία θα πρέπει να στηρίξουν το αίτημα για την ενίσχυση των ελλήνων αγροτών και από την άλλη οι ευρωβουλευτές της Νέας Δημοκρατίας θα πρέπει να βρουν πειστικές απαντήσεις για τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Το δυσκολότερο θέμα είναι ποιος θα πληρώσει το πρόστιμο των 415 εκατ. ευρώ.
Σε επίπεδο διαδικαστικό, τα κράτη-μέλη καταβάλλουν στους αγρότες τα ποσά που τους αντιστοιχούν και κατόπιν τα εισπράττουν από τις Βρυξέλλες. Εάν οι Βρυξέλλες δεν αναγνωρίσουν κάποιες πληρωμές ή εντοπίσουν κακοδιαχείριση, τότε τα αντίστοιχα ποσά των κοινοτικών κονδυλίων δεν καταβάλλονται στα κράτη-μέλη. Συνεπώς προκύπτει μια διαφορά που πρέπει να καλυφθεί.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, η διαφορά αυτή καλύπτεται από τους εθνικούς προϋπολογισμούς καθώς οι αγρότες πρέπει να εισπράξουν κανονικά τα χρήματα που δικαιούνται. Αρα, σύμφωνα με αρμόδιο ευρωπαίο αξιωματούχο, «οι τελικοί δικαιούχοι των κονδυλίων της ΚΑΠ παραμένουν προστατευμένοι».
«Οι έλληνες αγρότες θα εξακολουθήσουν να λαμβάνουν τις επιδοτήσεις που δικαιούνται», πρόσθεσε, «και οι ελληνικές αρχές θα καλύψουν τη διαφορά από τον εθνικό προϋπολογισμό» κατέληξε.
