Με την ανακοίνωση από τον Ντόναλντ Τραμπ, για επανέναρξη το ταχύτερο δυνατόν των δοκιμών των πυρηνικών όπλων έπειτα από 33 χρόνια, ξύπνησαν όχι μόνο φόβοι για την επιστροφή μιας ισορροπίας τρόμου αντίστοιχης με αυτή του Ψυχρού Πολέμου (αλλά αυτή την φορά μεταξύ τριών μεγάλων πυρηνικών δυνάμεων συμπεριλαμβανομένης τόσο της Ρωσίας όσο και της Κίνας), αλλά και αναμνήσεις από το παρελθόν όταν οι «μεγάλες δυνάμεις» με πρώτες τις ΗΠΑ πραγματοποιούσαν πυρηνικές δοκιμές.
Η ανάρτηση του προέδρου των ΗΠΑ στο Truth Social λίγο πριν συναντηθεί με τον πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ, είχε κατά τα φαινόμενα συγκεκριμένη στόχευση. Όπως ανέφερε ο Τραμπ οι δοκιμές από «άλλες χώρες» όπλων που μπορούν να φέρουν πυρηνικές κεφαλές (χωρίς να τις κατονομάζει εννοεί την Ρωσία και την Κίνα, και πιθανόν και την Βόρεια Κορέα) έκαναν ξεκάθαρο ότι «δεν είχε άλλη επιλογή».
Έτσι όπως ανέφερε έδωσε εντολή στο Πεντάγωνο να ξεκινήσει δοκιμές σε «ίση βάση» με άλλες πυρηνικές δυνάμεις.
Πίσω στο 1945;
Η πυρηνική εποχή ή καλύτερα η εποχή των πυρηνικών όπλων στον πλανήτη ξεκίνησε με την ιστορική δοκιμή Trinity στις 16 Ιουλίου του 1945. Στις 5:29 εκείνο το πρωί λίγο έξω από το Λος Άλαμος στο Νέο Μεξικό των ΗΠΑ, υπό την επίβλεψη του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ και στα πλαίσια του Manhattan Project, ένα πρωτότυπο βόμβας πλουτωνίου με το όνομα «Gadget» εξερράγη στην έρημο Χορνάδα δελ Μουέρτο, απελευθερώνοντας ενέργεια ίση με 21 κιλοτόνους TNT και δημιουργώντας μια λάμψη τόσο δυνατή που τύλφωσε παροδικά τους παρατηρητές της δοκιμής σε απόσταση περίπου 9 χιλιομέτρων.
Μετά από την επιτυχημένη εκείνη δοκιμή ακολούθησε μια ακόμη, τον Ιούλιο του 1945, στην Ατόλη Μπικίνι των Νήσων Μάρσαλ και στην συνέχεια οι ΗΠΑ έριξαν τις δύο ατομικές βόμβες την Little Boy και την Fat Man στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι στις 6 και στις 9 Αυγούστου αντίστοιχα.
Η χρήση των βομβών, από τη μια επιτάχυνε την παράδοση της Ιαπωνίας και την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, από την άλλη σόκαρε σε τέτοιο βαθμό την ανθρωπότητα που ανάγκασε τις κυβερνήσεις και άλλων χωρών με πρώτη την Σοβιετική Ένωση να επιταχύνουν τα δικά τους πυρηνικά προγράμματα και να ξεκινήσει έτσι η περίφημη κούρσα εξοπλισμών.
Η Σοβιετική Ένωση, που μαζί με τις ΗΠΑ ήταν μεταξύ των νικητών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, προχώρησε στην πρώτη της πυρηνική δοκιμή τον Αύγουστο του 1949, μόλις 4 χρόνια μετά από την δοκιμή στο Λος Άλαμος και την φρίκη της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, υπογραμμίζοντας έτσι με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι ο Ψυχρός Πόλεμος είχε ξεκινήσει.
Τι θα γίνει με την πυρηνική αποτροπή;
Από την δοκιμή στο Αλαμογκόρντο στην έρημο του Νέου Μεξικού μέχρι το 1996 και την υπογραφή της Συνθήκης για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών (CTBT) πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 2000 πυρηνικές δοκιμές. Από αυτές οι 1.032 ήταν δοκιμές από τις ΗΠΑ, οι 715 από την Σοβιετική Ένωση, οι 210 από την Γαλλία, οι 45 από την Μεγάλη Βρετανία και οι άλλες 45 από την Κίνα.
Ο φόβος για έναν πυρηνικό όλεθρο, παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες τις δεκαετίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υιοθέτησαν πυρηνικά δόγματα που είχαν σαν στόχο την Πυρηνική Αποτροπή, με ή χωρίς πρόβλεψη για αυτό που είναι γνωστό ως «μη πρώτη χρήση» (δηλαδή για το εάν η εκάστοτε χώρα διατηρεί το δικαίωμα να χτυπήσει πρώτη με πυρηνικά), ενώ παράλληλα υπέγραψαν διεθνείς συνθήκες για τον έλεγχο και την διάδοση των πυρηνικών όπλων.
Είναι ενδεικτικό, ότι μετά την υπογραφή της CTBT, υπήρξαν μόνο δέκα πυρηνικές δοκιμές, από τις νεότερες πυρηνικές δυνάμεις του πλανήτη, δηλαδή από την Ινδία (1998), το Πακιστάν (1998) και την Βόρεια Κορέα (2006,2009,2013, 2016 και 2017).
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποίησαν τελευταία δοκιμή το 1992, η Κίνα και η Γαλλία το 1996 και η Σοβιετική Ένωση το 1990. Η Ρωσία, η οποία κληρονόμησε το μεγαλύτερο μέρος του σοβιετικού πυρηνικού οπλοστασίου, δεν έχει προχωρήσει σε δοκιμή.
Η Ρωσία πραγματοποίησε πυρηνικές ασκήσεις την περασμένη εβδομάδα και δοκίμασε έναν πυρηνοκίνητο πύραυλο κρουζ και μια πυρηνοκίνητη τορπίλη, αλλά δεν έχει δοκιμάσει πυρηνική κεφαλή.
Γιατί απαγορεύθηκαν οι πυρηνικές δοκιμές; Η Συνθήκη
Η CTBT απαγορεύει τις δοκιμές με πυρηνικές κεφαλές από όλους και παντού. Υπογράφηκε από τη Ρωσία το 1996 και επικυρώθηκε το 2000. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν τη συνθήκη το 1996, αλλά δεν την έχουν επικυρώσει.
Το 2023, ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ανακάλεσε επίσημα την επικύρωση της CTBT από τη Ρωσία (όπως και από μια σειρά άλλων διεθνών συνθηκών για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων), ευθυγραμμίζοντας τη χώρα του με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η υπογραφή της Συνθήκης ήρθε έπειτα από πλήθος στοιχείων και καταγγελιών για τον αντίκτυπο των δοκιμών στο περιβάλλον και τον άνθρωπο.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν τόσο οι δοκιμές της Δύσης στον Ειρηνικό, όσο και των σοβιετικών δοκιμών στο Καζακστάν και την Αρκτική έφεραν την μόλυνση με ραδιενέργεια εκατομμυρίων ανθρώπων, οι οποίοι και αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας εδώ και δεκαετίες.
Γιατί τα κράτη κάνουν πυρηνικές δοκιμές;
Υποτίθεται ότι οι δοκιμές επιτρέπουν στους ειδικούς να συλλέξουν χρήσιμα στοιχεία για το εκάστοτε πυρηνικό όπλο που δοκιμάζεται, όμως πλέον μετά από τόσες δοκιμές και με την υπάρχουσε τεχνολογία, η όποια τέτοια κίνηση αποτελεί μάλλον μια προσπάθεια να σταλεί ένα μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση.
Οι ειδικοί εκτιμούν πως μια τέτοια δοκιμή από πλευράς των ΗΠΑ θα θεωρούνταν από την Ρωσία και την Κίνα ως μια προσπάθεια σκόπιμης επιβεβαίωσης της στρατηγικής ισχύος των ΗΠΑ.
Ο Πούτιν έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αρχίσουν ξανά τις πυρηνικές δοκιμές, θα το κάνει και η Ρωσία. Ο Πούτιν έχει ξεκαθαρίσει ότι η ρωσική ηγεσία εκτιμά πως μια κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Ποιοι διαθέτουν πυρηνικά όπλα και πόσα;
Ο ακριβής αριθμός των πυρηνικών κεφαλών που διαθέτει κάθε χώρα είναι μυστικός, αλλά η Ρωσία έχει συνολικά περίπου 5.459 πυρηνικές κεφαλές, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν περίπου 5.177, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων. Αυτός ο αριθμός περιλαμβάνει τις αναπτυγμένες, τις αποθηκευμένες και τις πυρηνικές κεφαλές που έχουν αποσυρθεί.
Η Ένωση Ελέγχου Όπλων με έδρα την Ουάσινγκτον αναφέρει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ένα απόθεμα 5.225 πυρηνικών κεφαλών και η Ρωσία έχει 5.580.
Τα παγκόσμια αποθέματα πυρηνικών κεφαλών έφτασαν στο μέγιστο το 1986 με πάνω από 70.000 πυρηνικές κεφαλές, εκ των οποίων της περισσότερες διέθεταν η Σοβιετική Ένωση και οι ΗΠΑ. Έκτοτε έχουν μειωθεί σε περίπου 12.000, όμως Ρωσία και ΗΠΑ εξακολουθούν να έχουν τις περισσότερες.
Η Κίνα είναι η τρίτη μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη με 600 κεφαλές, η Γαλλία έχει 290, το Ηνωμένο Βασίλειο 225, η Ινδία 180, το Πακιστάν 170, το Ισραήλ 90 και η Βόρεια Κορέα 50, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων.
Η Ρωσία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα έχουν ανακοινώσει μεγάλα προγράμματα εκσυγχρονισμού των πυρηνικών τους οπλοστασίων.
Γιατί πιέζει η κυβέρνηση Τραμπ για περισσότερα πυρηνικά;
Είναι ενδεικτικό πως μερικές ημέρες πριν την σημερινή ανακοίνωση από τον Ντόναλντ Τραμπ (ο οποίος παρεμπιπτόντως δεν ξεκαθάρισε αν εννοούσε δοκιμές πυρηνικών κεφαλών ή πυρηνοκίνητων όπλων), ρεπορτάζ των New York Times κατέγραφε την κατάσταση που επικρατεί στο Εργαστήριο του Λος Άλαμος, στο εργαστήριο δηλαδή που κατασκεύασε την πρώτη ατομική βόμβα και έκανε την πρώτη πυρηνική δοκιμή.
Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα οι τεχνικοί στο εργαστήριο υπό αντίξοες συνθήκες εργάζονται πυρετωδώς για να μπορέσουν να «πιάσουν» τους στόχους που έχει θέσει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση για την παραγωγή νέων πυρηνικών κεφαλών πλουτονίου, στο πρόγραμμα αναβάθμισης συνολικά του οπλοστασίου το οποίο ανέρχεται σε 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
