Την ετήσια ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης, τη σημαντικότερη ίσως στιγμή λογοδοσίας της απέναντι στους εκλεγμένους αντιπροσώπους των Ευρωπαίων πολιτών, εκφώνησε σήμερα ενώπιον της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Ευρισκόμενη στο βήμα για λίγο περισσότερο από μία ώρα, η επικεφαλής της Κομισιόν κάλυψε μία τεράστια γκάμα θεμάτων, από τις κυρώσεις εναντίον Ισραηλινών υπουργών έως την Ευρωπαϊκή Άμυνα και Ασφάλεια, ενώ δεν δίστασε να αναφερθεί και σε ζητήματα όπως η αμφιλεγόμενη εμπορική συμφωνία που υπέγραψε η ίδια, μέσα στο καλοκαίρι, με τον αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ.
Σύμφωνα με τις πρώτες αναλύσεις, η Γερμανίδα πολιτικός τα πήγε αρκετά καλά, καθώς πέραν της ξεκάθαρης παρουσίασης της στρατηγικής και των πρωτοβουλιών που επιθυμεί να αναλάβει η Επιτροπή (η ρεαλιστική εφαρμογή κάποιων εκ των οποίων βέβαια ήδη αμφισβητείται), κατάφερε να διατηρήσει την ψυχραιμία της απέναντι σε ένα εν πολλοίς εχθρικό κοινό, κυρίως από την πλευρά της ακροδεξιάς.
Πιο συγκεκριμένα, οι ακροδεξιοί βουλευτές «εξεγέρθηκαν» όταν η κ. φον ντερ Λάιεν ξεκαθάρισε ότι η Επιτροπή θα εμείνει στην απόφαση της για αναστολή της χρηματοδότησης των κρατών-μελών στα οποία υπάρχουν αποδεδειγμένες παραβιάσεις του Κράτους Δικαίου, όπως έχει συμβεί στο πρόσφατο παρελθόν με την Ουγγαρία.
Παράλληλα, μεγάλη μερίδα των ευρωβουλευτών, κυρίως από τις πολιτικές ομάδες των Σοσιαλιστών και της Αριστεράς, επέλεξαν να φορέσουν κόκκινα ρούχα, σε μία συμβολική κίνηση, θέλοντας να εκφράσουν την απαίτησή τους να μπει μία κόκκινη γραμμή στη συνεχιζόμενη επίθεση των ενόπλων δυνάμεων του Ισραήλ στον παλαιστινιακό θύλακα της Γάζας.
Όσον αφορά την ίδια την ομιλία, εκείνη κινήθηκε κυρίως γύρω από τέσσερις μεγάλες θεματικές, όπως άλλωστε σε μεγάλο βαθμό αναμενόταν, και πιο συγκεκριμένα τον διεθνή ρόλο της Ένωσης, το ζήτημα της Ανταγωνιστικότητας, τις Κοινωνικές Πολιτικές και τη διαφύλαξη της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Ο διεθνής ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν θα μπορούσε να μην ξεκινήσει την ομιλία της, ειδικά μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στην Πολωνία, αναφερόμενη στις γεωπολιτικές εξελίξεις τις τελευταίας περιόδου και στον αναβαθμισμένο ρόλο που επιθυμεί να παίξει η ΕΕ μέσα στο αναδιαμορφωμένο παγκόσμιο περιβάλλον.
Στην ομιλία της επανέλαβε αρκετές φορές το ζήτημα της ανεξαρτησίας της Ευρώπης, λέγοντας χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων: «Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια μάχη. Μια μάχη για την ελευθερία μας και την ικανότητά μας να καθορίζουμε μόνοι μας το πεπρωμένο μας. Αυτή πρέπει να είναι η στιγμή της ανεξαρτησίας της Ευρώπης. Μια στιγμή που μπορούμε να αδράξουμε αν είμαστε ενωμένοι».
«Ούτε που θυμάμαι πόσες φορές που είπαν ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να κάνει το ένα και το άλλο. Κάθε φορά η Ευρώπη τα κατάφερνε. Το ερώτημα είναι απλό, έχει η Ευρώπη τα κότσια να παραμείνει η ενωμένη; Το σημερινό μήνυμα, είναι μήνυμα ενότητας μεταξύ κρατών, θεσμικών οργάνων, φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων αυτού του Κοινοβουλίου» πρόσθεσε η κ. φον ντερ Λάιεν.
H πρόεδρος της Κομισιόν έκανε επίσης λόγο για μια νέα εποχή για την Ευρώπη: «Ήρθε η ώρα για τη νέα Ευρώπη. Υπάρχουν δυνάμεις εχθρικές προς την Ευρώπη. Πρέπει να καθορίζουμε μόνοι μας το πεπρωμένο μας και μαζί μπορούμε να τα καταφέρουμε».
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην αίθουσα της Ολομέλειας βρισκόταν και ένα παιδί από την Ουκρανία μαζί με τη γιαγιά του. Ο μικρός Σάσα, τον οποίο που απήγαγαν οι Ρώσοι σε ηλικία 11 ετών και η γιαγιά του κατάφερε μετά από υπεράνθρωπη προσπάθεια, με τη συνεργασία διάφορων κυβερνήσεων να σώσει, καταχειροκροτήθηκε, όπως και η γιαγιά του, από τους παριστάμενους.
Η αναφορά στη Γάζα
Η πρόεδρος της Κομισιόν αναφέρθηκε και στη Γάζα, λέγοντας πως «αυτό που συμβαίνει στη Γάζα έχει συνταράξει τη συνείδηση της ανθρωπότητας. Στέλνω ένα σαφές μήνυμα: ο ανθρωπογενής λιμός ποτέ δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως όπλο πολέμου. Για χάρη της ανθρωπότητας αυτό πρέπει να σταματήσει. Η μετατόπιση που γίνεται τους τελευταίους μήνες είναι απαράδεκτη».
Προχώρησε μάλιστα ένα βήμα παραπέρα, ανακοινώνοντας την πρόθεση της Επιτροπής για μερική αναστολή της εμπορικής συμφωνίας της ΕΕ με το Ισραήλ, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις «καταστροφικές» συνθήκες που έχει προκαλέσει ο συνεχιζόμενος πόλεμος στη Γάζα. Πέραν τούτου, ανακοίνωσε και σχέδιο για την επιβολή κυρώσεων «κατά των ακραίων υπουργών του Ισραήλ και των βίαιων εποίκων».
Το πλάνο της Κομισιόν για την ανταγωνιστικότητα
Ένας άλλος τομέας στον οποίο αναμενόταν να αναφερθεί η κ. φον ντερ Λάιεν, ιδιαίτερα μετά τις πρόσφατες δηλώσεις Ντράγκι, ότι οι προτάσεις που κατέθεσε στην πολύκροτη Έκθεση του δεν εφαρμόζονται, ήταν εκέινος της ανταγωνιστικότητας. Πράγματι, η γερμανίδα πολιτικός ανέφερε πως η ανεξαρτησία της ΕΕ εξαρτάται από την ανταγωνιστικότητά της.
«Οι οικονομικές και γεωπολιτικές συνθήκες είναι αντίξοες και γι’ αυτό επενδύουμε στην καθαρή και ψηφιακή οικονομία και με το μελλοντικό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας, το διπλασιασμένο πρόγραμμα «Ορίζοντες» και την έκθεση Ντράγκι. Το ψηφιακό ευρώ θα διευκολύνει καταναλωτές και επιχειρήσεις, θα οδηγήσει σε λιγότερη γραφειοκρατία, ενώ ακολουθούν και άλλα πολυνομοσχέδια, για τις νεοφυείς επιχειρήσεις κ.ά» ανέφερε, μεταξύ άλλων.
«Κορυφαίο πλεονέκτημά μας είναι η Ενιαία Αγορά, που όμως είναι ακόμη ανολοκλήρωτη. Θα παρουσιάσουμε οδικό χάρτη μέχρι το 2028 για τα κεφάλαια και τις υπηρεσίες. Παράλληλα, επενδύουμε μαζικά σε ευρωπαϊκά εργοστάσια τεχνητής νοημοσύνης, γιατί στηρίζουν τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Οι πρωτοπόρες αγορές πρέπει να είναι στο επίκεντρο, από την πλευρά της προσφοράς θα θεσπίσουμε πακέτο 1,8 δισ. για τις μπαταρίες, ενώ και στη ζήτηση, στις συμβάσεις για την καθαρή τεχνολογία, θα εισαχθεί κεφάλαιο Made in Europe» πρόσθεσε.
Το πρόγραμμα για προσιτή στέγη
Ένα άλλο σημείο της ομιλίας της που τράβηξε την προσοχή ήταν η εξαγγελία του πρώτου χρηματοδοτικού προγράμματος της ΕΕ για προσιτή στέγη, στοχεύοντας στην αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης που πλήττει πολλούς Ευρωπαίους πολίτες. Το πρόγραμμα έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς οι υψηλές τιμές ενοικίων και οι δυσκολίες πρόσβασης σε κατάλληλη στέγη έχουν αρχίσει να επηρεάζουν την καθημερινότητα και την επαγγελματική ζωή των νοσηλευτών, δασκάλων, πυροσβεστών και νεότερων γενεών που καθυστερούν να δημιουργήσουν οικογένεια.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι η στέγαση είναι κάτι περισσότερο από απλή στέγη, είναι ασφάλεια και προϋπόθεση για κοινωνική σταθερότητα και οικονομική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν προτείνει την αναθεώρηση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε τα κράτη-μέλη να μπορούν να χρηματοδοτούν πρωτοβουλίες στέγασης χωρίς να απαιτείται προηγούμενη έγκριση από τις Βρυξέλλες. Η πρωτοβουλία αυτή περιλαμβάνει κατασκευή νέων κατοικιών, φοιτητικών εστιών και σχεδιασμό νέων ρυθμίσεων για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, ενώ προβλέπεται και η σύγκληση της πρώτης Ευρωπαϊκής Συνόδου για τη Στέγαση.
Δημοκρατία και κράτος δικαίου
Η πρόεδρος της Κομισιόν αναφέρθηκε και στο ζήτημα της διασφάλισης της δημοκρατικής ομαλότητας στα κράτη-μέλη, λέγοντας: «Χρειαζόμαστε την «ευρωπαϊκή ασπίδα δημοκρατίας». θα δημιουργήσουμε νέο κέντρο για τη δημοκρατική ανθεκτικότητα απέναντι στα fake news και την παραπληροφόρηση, που είναι πολύ επικίνδυνη για τη δημοκρατία μας. Και όταν τα ανεξάρτητα ΜΜΕ διαλύονται ή εξουδετερώνονται, η δύναμή μας να αντιμετωπίσουμε τη διαφθορά μειώνεται σοβαρά. Πρέπει να προστατεύσουμε τα ανεξάρτητα ΜΜΕ, θα ξεκινήσουμε πρόγραμμα ανθεκτικότητας των ΜΜΕ, αλλά πρέπει να δούμε και τα βαθύτερα αίτια, γι’ αυτό στον επόμενο Προϋπολογισμό προτείναμε αύξηση χρηματοδότησης των ΜΜΕ και ιδιωτικές επενδύσεις».
Η κ. φον ντερ Λάιεν τόνισε επίσης πως η Κομισιόν δεν θα μετακινηθεί από τη θέση της για «πάγωμα» της χρηματοδότησης στα κράτη-μέλη που παραβιάζουν τις αρχές του Κράτος Δικαίου. Η αναφορά αυτή, όπως προαναφέρθηκε δημιούργησε ένταση στα έδρανα της ακροδεξιάς, με την πρόεδρο του Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, να αναγκαστεί να επέμβει αρκετές φορές, απειλώντας μάλιστα τους ακροδεξιούς ευρωβουλευτές με αποβολή από την αίθουσα.
Η αναφορά στην εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ
Σε άλλη αποστροφή του λόγου της, η γερμανίδα πολιτικός ανέφερε πως «η Ευρωπαϊκή Ένωση πέτυχε με τις Ηνωμένες Πολιτείες την καλύτερη εμπορική συμφωνία που ήταν διαθέσιμη και εξασφάλισε στις επιχειρήσεις της ΕΕ ένα πλεονέκτημα έναντι πολλών ξένων αντιπάλων», δήλωσε επίσης σή η φον ντερ Λάιεν.
Με την τοποθέτηση αυτή, η πρόεδρος της Κομισιόν προσπάθησε να απαντήσε σε μέλη του Ευρωκοινοβουλίου, όπως η επικεφαλής των Σοσιαλιστών, Ιράτσε Γκαρσία Πέρεζ, που έχουν επικρίνει τη συμφωνία, βάσει της οποίας η ΕΕ θα μειώσει τους δασμούς της, ενώ οι ΗΠΑ θα επιβάλλουν δασμό 15% στα αγαθά από την ΕΕ.
