Ρίσκο η Ελλάδα για τους ξένους επενδυτές

Με τον τουρισμό να αναπτύσσεται με υψηλό μέσο ετήσιο ρυθμό σε αφίξεις την τελευταία πενταετία και κατά την περίοδο της κρίσης φθάνοντας τα 26 εκατ. το 2015, έχοντας αναχθεί σε έναν από τους λίγους κραταιούς πυλώνες της εγχώριας οικονομίας, επενδυτικά funds και τράπεζες στρέφουν το βλέμμα τους στον πιο αναπτυξιακό τομέα της χώρας και αυτόν που το 2015 προσέφερε 14,5 δισ. ευρώ και 20% στο ΑΕΠ.

Μέσα σε λίγες ημέρες, στην εκπνοή του 2015 και στην αυγή του 2016, δύο συμφωνίες κινήθηκαν σε επενδυτική τροχιά. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς υπεγράφη ησυμφωνία για την πώληση του ξενοδοχειακού συγκροτήματος του Αστέρα Βουλιαγμένης με την εταιρεία Jermyn Street Real Estate Fund IV LP, η οποία είχε αναδειχθεί νικήτρια του διαγωνισμού τον Δεκέμβριο του 2013, μετά την προσαρμογή του Ειδικού Σχεδίου Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίου Ακινήτου (ΕΣΧΑΔΑ) στη γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και τη διατήρηση του τιμήματος στα 400 εκατ. ευρώ.

Με την είσοδο του 2016 ανακοινώθηκε και η συνένωση των ξενοδοχειακών εταιρειών Σάνη ΑΕ και Ikos AE, με την τελευταία να αποτελεί το σχήμα της συνεργασίας Σάνη και Oaktree Capital Management LP. Στο νέο σχήμα συμμετέχουν και επενδυτικά κεφάλαια τα οποία διαχειρίζονται η Goldman Sachs Asset Management και η Hermes GPE, καθώς και κεφάλαια ιδιωτικών οίκων του εξωτερικού.

Το «στοίχημα»

Η Ελλάδα θέλει να κερδίσει το «στοίχημα» των επενδύσεων. Στη θεωρία, γιατί στην πράξη αυτό θα φανεί από το αποτέλεσμα, καθώς οι επενδυτικές κινήσεις στον τουρισμό αφορούν κυρίως υφιστάμενες υποδομές και συνεργασίες διαχείρισης ξενοδοχείων. Στα μεγάλα έργα ανάπτυξης οι ξένοι επενδυτές αξιολογούν και τους παράγοντες σταθερότητας, ενώ όσα έχουν λάβει το πρώτο «πράσινο φως» στη συνέχεια συναντούν «συμπληγάδες». Κύκλοι της αγοράς δε επισημαίνουν ότι στα μέσα του έτους αναμένεται το μεγάλο ξεκαθάρισμα στα «κόκκινα» δάνεια, με πολλές κινήσεις να γίνονται σε υπερδανεισμένες ξενοδοχειακές μονάδες στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών και προτίμηση στα μεγάλης και μεσαίας χωρητικότητας παραθαλάσσια ξενοδοχεία.

«Γόρδιος δεσμός»

Τι είναι λοιπόν αυτό που ακόμη κρατά πίσω επενδυτές για μεγάλα πρότζεκτ; Γραφειοκρατία, ασάφειες και πολυπλοκότητα στη νομοθεσία, χωροταξικά προβλήματα και περιβαλλοντικές εμπλοκές συνοψίζουν τον «γόρδιο δεσμό» που πρέπει να λύσει ένας επενδυτής στην Ελλάδα. «Το περίπλοκο θεσμικό πλαίσιο –σε επίπεδο αδειοδοτήσεων και εγκρίσεων και η πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων -, οι συνεχείς αλλαγές του φορολογικού πλαισίου, καθώς έχουν γίνει οκτώ αλλαγές του ΦΠΑ διαμονής ή/και εστίασης από το 2008, η ανυπαρξία αναπτυξιακών χρηματοδοτικών εργαλείων, τα νομοθετικά κενά, όπως π.χ. η έλλειψη σύγχρονου ειδικού χωροταξικού για τον τουρισμό κ.ά.» τονίζουν παράγοντες του τουρισμού.

Σύμφωνα με την αναπληρώτρια υπουργό Τουρισμού κυρία Ελενα Κουντουρά, επενδυτικά έργα ύψους 5 δισ. ευρώ ξεμπλοκάρουν ή βρίσκονται σε αυτή τη διαδικασία, με τη χώρα να αποτελεί πρόσφορο έδαφος για ιδιωτικές επενδύσεις.

Κύκλοι επενδυτών οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα επισημαίνουν όμως την έλλειψη εμπιστοσύνης και τη δυσκολία προσέλκυσης επενδύσεων που οφείλονται κυρίως στη μη εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, στη μη κανονική λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και την εφαρμογή capital controls, καθώς και στην πολιτική και κυβερνητική αστάθεια, που δεν αγγίζει τον ορίζοντα τετραετίας. Αποτρεπτικοί παράγοντες είναι επίσης η πολυνομία, η ασάφεια νόμων που επιδέχονται πολλαπλές ερμηνείες, οι αλληλεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων-υπηρεσιών, οι αντιφάσεις μεταξύ εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού και των επιμέρους σχεδίων πολεοδομικού – χωροταξικου σχεδιασμού, αλλά και η έλλειψη πολεοδομικού σχεδιασμού (χρήσεις γης) στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας και η αδυναμία έγκαιρης παρακολούθησης και τήρησης χρονοδιαγραμμάτων από τις υπηρεσίες της νομοθετικής εξέλιξης.

Στα επενδυτικά προσκόμματα είχε αναφερθεί και ο ιδρυτής της Dolphin Capital Investors κ. Μίλτος Καμπουρίδης στο πλαίσιο του 13ου Συνεδρίου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) το 2014. Πριν από λίγες ημέρες, στα τέλη Δεκεμβρίου δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το προεδρικό διάταγμα που εγκρίνει το Ειδικό Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικής Επένδυσης (ΕΣΧΑΣΕ) της στρατηγικής επένδυσηςKiladaHills στην Αργολίδα, ύψους 418 εκατ. ευρώ. Η έγκριση από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) είχε ληφθεί το περασμένο καλοκαίρι, ενώ η επένδυση αποτελεί μέρος του Porto Heli Collection, ευρύτερης ανάπτυξης θερέτρων του Ομίλου DCI στην περιοχή.

Σε αναμονή της ολοκλήρωσης συλλογής υπογραφών από τα αρμόδια υπουργεία για την έκδοση του προεδρικού διατάγματος είναι και η επένδυση «Ιτανος Γαία» της βρετανικής Loyalward Ltd, θυγατρικής του ομίλουMinoan Group Plc, με προϋπολογισμό 267,7 εκατ. ευρώ, για την ανάπτυξη έκτασης 250 στρεμμάτων, με δημιουργία πέντε ξενοδοχείων, ενός γηπέδου γκολφ 18 οπών και βοηθητικών υποδομών στην περιοχή «Χερσόνησος Σίδερο» Λασιθίου. Σε συνέχεια της ομόφωνης απόφασης του ΣτΕ στο σχετικό ΕΣΧΑΣΕ, που το 2015 της έδωσε «πράσινο φως» έπειτα από 20 χρόνια, για να ξεκινήσουν οι εργασίες ως τις αρχές του 2016, σε εκκρεμότητα είναι η υπογραφή του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος κ. Γιάννη Τσιρώνη. Η έκδοση της άδειας οικοδομής εκτιμάται ότι χρειάζεται ακόμη 18 μήνες. Αναμένεται και η νέα φάση τουριστικής ανάπτυξης των περιοχών Navarino Bay και Navarino Hills στην Costa Navarino της Μεσσηνίας από την TEMES AE, με τη συμμετοχή πλέον του ομίλου Ολαγιάν, η οποία προϋπολογίζεται σε 240 εκατ. ευρώ, με τη δημιουργία 900 επιπλέον θέσεων εργασίας.

Τρεις πόλοι

Είναι χαρακτηριστική η σύγχυση που υπάρχει στους επενδυτές σχετικά με το «ποιος είναι υπεύθυνος στην κυβέρνηση για τις επενδύσεις». Οπως επισημαίνει πηγή που πρόσκειται σε επενδυτικό σχήμα στην Ελλάδα, «στην κυβέρνηση εμπλέκονται τρεις “πόλοι”: ο υπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού κ. Γιώργος Σταθάκης, ο υπουργός Επικρατείας κ. Νίκος Παππάς και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Γιώργος Δραγασάκης».

Καίριας σημασίας όμως αναδεικνύονται τα χωροταξικά σχέδια για την απόφαση επένδυσης σε μία έκταση. «Αυτά θα χρησιμοποιήσουν οι επενδυτές για να αποφασίσουν τι θα κάνουν» τονίζουν επενδυτικοί κύκλοι. «Με βάση αυτά τα χωροταξικά γίνεται η εκτίμηση μιας έκτασης, εκπονείται ένα business plan και επιλέγεις τι θα κάνεις» προσθέτουν. Ομως σε αυτόν τον τομέα επικρατεί ασάφεια καθώς το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό αναμένεται, αφού αυτό του πρώην υπουργού αναπληρωτή ΠΕΚΑ κ. ΣταύρουΚαλαφάτη ακυρώθηκε από το ΣτΕ τον Οκτώβριο του 2015, με αποτέλεσμα να ισχύει ακόμη το από το 2007 σχέδιο του κ. Γιώργου Σουφλιά. Εν τω μεταξύ, τα περιφερειακά χωροταξικά θα έχουν επικαιροποιηθεί ως το τέλος του 2016.