«Σε συμβιβασμό ή σε ακόμα μεγαλύτερη επιθετικότητα στην Ουκρανία; Πού θα οδηγήσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν η οικονομική κρίση στη Ρωσία;» ρώτησε το ΒΗΜΑ δύο ειδικούς.
«Η προσοχή της Ρωσίας σίγουρα θα στραφεί προς την εν εξελίξει κρίση στο νόμισμά της, που προκαλείται από τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου, απειλώντας να την οδηγήσει σε ύφεση», μας λέει ο Τζεφ Σαχαντέο, διευθυντής στο Ινστιτούτο Ρωσικών και Ευρασιατικών Μελετών, στο πανεπιστήμιο Κάρλτον, στον Καναδά.
«Αλλά θα αναγκάσει άραγε τον Πούτιν να μειώσει τις στρατιωτικές δαπάνες και την στήριξη προς τις αντικυβερνητικές δυνάμεις στην Ουκρανία; Θα τον οδηγήσει σε μια διευθέτηση; Η θα αισθανθεί πιέσεις από τους εθνικιστές, και θα επιχειρήσει να αποσπάσει την προσοχή των Ρώσων από τα οικονομικά προβλήματα, επεκτείνοντας την ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία, ίσως και στη Μολδαβία; Είναι εξαιρετικά δύσκολο να κάνουμε προβλέψεις», τονίζει ο Σαχαντέο.
Το μόνο βέβαιο; Η τιμή τού πετρελαίου μπρεντ, βασικό σημείο αναφοράς για τις παγκόσμιες τιμές, μειώθηκε από 90 δολάρια το βαρέλι στις αρχές Οκτωβρίου έως και κάτω από 60 δολάρια σήμερα. Τα δύο τρίτα των εσόδων από τις εξαγωγές της Ρωσίας προέρχονται από το πετρέλαιο, έτσι ώστε, σε σημερινές τιμές, είναι δύσκολο να δούμε το πώς η Μόσχα μπορεί να διατηρήσει θετικό το άλλοτε θηριώδες εμπορικό πλεόνασμά της.
Η οικονομία, εν τω μεταξύ, προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά τουλάχιστον 4% το 2015, αν και η εκτίμηση αυτή φαίνεται πλέον συντηρητική. Και ο πληθωρισμός υπερβαίνει το 8%. Η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά, μέσα σε λίγους μήνες. Λίγο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία, το ρούβλι ενισχύθηκε κάπως, εν μέρει χάρη στα τεράστια αποθέματα ξένου συναλλάγματος της Μόσχας (ισοδύναμα, στα χαρτιά, με μισό τρισεκατομμύριο δολάρια στο τέλος τού περασμένου έτους). Τότε ο Πούτιν φάνηκε να κερδίζει, και οι δυνητικές συνέπειες – φυγή κεφαλαίων, μια νομισματική κατάρρευση, μια επανάληψη της οικονομικής κρίσης των τελών της δεκαετίας του 1990 – έμοιαζε απίθανη.
Αλλά οι συγκρούσεις στην ανατολική Ουκρανία, και η στήριξη του Πούτιν προς τους φιλορώσους αυτονομιστές εκεί, έφεραν δυτικές κυρώσεις, και αποξένωσαν επενδυτές. Σήμερα το ρούβλι έχει ήδη χάσει σχεδόν την μισή του αξία έναντι του αμερικανικού δολαρίου φέτος, και η δυνητική του κατάρρευση φέρνει τον Πούτιν σε όλο και πιο δύσκολη θέση.
«Παρά ταύτα, το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι οι παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις με τον πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο και την ουκρανική ηγεσία θα οδηγήσουν σε κάποιο είδος συμφωνίας για ομοσπονδία, που θα επιτρέπει σε κάθε πλευρά να διεκδικήσει κάποιο μέτρο νίκης: η Ουκρανία θα διατηρήσει την εδαφική της ακεραιότητα, ενώ η Ρωσία θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι οι ανατολικές περιοχές έχουν αυξημένη αυτονομία», εκτιμά ο Σαχαντέο.
«Παγωμένη» σύγκρουση ή επίθεση φιλορώσων την άνοιξη του 2015
«Οσον αφορά τις πιθανές εντάσεις στην Ανατολή, δύο πράγματα μπορεί να συμβούν», μας λέει ο Ματιέ Μπουλέγκ, ερευνητής στο Ινστιτούτο για την Ασφάλεια στην Ευρώπη (ΙΡSE), στο Παρίσι. Και εξηγεί: «Είτε η Μόσχα θα διατηρήσει «παγωμένη» την σύγκρουση, ενώ θα παίζει το διπλωματικό χαρτί πιέζοντας για την επίσημη αναγνώριση των Λαϊκών Δημοκρατιών στο Ντονμπάς (σσ Ντονέτσκ και Λουχάνσκ). Είτε η Ρωσία θα αισθανθεί ότι ο στρατός του Κιέβου δεν είναι σε θέση να αντέξει άλλη μία αντεπίθεση την άνοιξη του 2015, και οι αποσχιστικές δυνάμεις θα διεξάγουν μαζικές ενέργειες προς την Μαριούπολη, ανοίγοντας έτσι ένα τρίτο μέτωπο προκειμένου να υπάρξει «σύνδεση» με εδαφική συνέχεια προς την Κριμαία».
«Το πιο σοβαρό θέμα παραμένει η ουκρανική οικονομία, η οποία ήταν στα πρόθυρα χρεοκοπίας, ακόμη και προτού ξεσπάσει η κρίση. Η ύφεση στη Ρωσία θα την βλάψει ακόμη περισσότερο, και η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν μπορεί να δώσει σημαντικούς πόρους σε μια χώρα που δεν είναι καν μέλος. Ετσι, θα δούμε ακόμα μεγαλύτερη ανεργία και μείωση της αγοραστικής δύναμης των τοπικών νομισμάτων», προσθέτει ο Σαχαντέο.
Σε πολιτικό επίπεδο, «οι πρόεδροι Πούτιν και Ποροσένκο μάλλον θα διατηρήσουν την λαϊκή υποστήριξη τους επόμενους μήνες, με δεδομένη την αντίληψη ότι είναι θύματα δυνάμεων πέρα από τον έλεγχό τους. Οι περισσότεροι Ρώσοι κατηγορούν την Δύση για την επιβολή κυρώσεων και για «συνωμοσία» με στόχο να μειωθεί η τιμή του πετρελαίου. Αλλά για να συνεχιστεί η λαϊκή υποστήριξη θα χρειαστεί τελικά κάποια σταθερότητα. Αν οι τιμές του πετρελαίου παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα αυτό θα είναι δύσκολο», καταλήγει ο συνομιλητής μας.
